تغييري كوچك حتي به اندازه بال زدن يك پروانه، مي‌تواند در يك سيستم آشوب‌زده باعث تغييرات شديد و وقوع توفان در نقطه‌اي ديگر از زمين شود. به اين پديده به اصطلاح «اثر پروانه‌اي» مي‌گويند. فايده حمدي، مامور زن شهرداري سيدي‌بوزيد در تونس در 17 دسامبر 2010 يك «اثر پروانه‌اي» آفريد. در اين روز خانم حمدي گاري يك جوان دستفروش را متوقف كرد تا با خودسوزي او منطقه شمال آفريقا و غرب آسيا به آتش كشيده شود. «طارق طيب محمد بن بوعزيزي» دستفروش تونسي سه هفته بعد و تنها چهار روز پس از آغاز سال جديد ميلادي بر اثر جراحات ناشي از سوختگي از دنيا رفت تا در سال 2011 با وقوع انقلاب نظام حاكم بر تونس ساقط شود.
بلافاصله پس از تونس آتش انقلاب به دو كشور مجاور آن يعني ليبي و مصر نيز سرايت كرد. در سال 2012 ديگر خبري از بن‌علي در تونس، حسني مبارك در مصر و معمر قذافي در ليبي نبود. از آن روز تاكنون شمال آفريقا تغييرات ديگري را نيز به خود ديده؛ مصر بعد از كودتا عليه رئيس‌جمهور مرسي، در چنگ نظاميان است و ليبي به دست گروه‌هاي سياسي و مسلح گوناگون چند تكه شده است. در اين ميان تنها مهد انقلاب، تونس، تا حدي از توفان حوادث ايمن مانده است. در بحبوحه تحولات عربي يك كشور توانست با خوش‌شانسي از اين معركه بگريزد.
نظام سياسي الجزاير با وجود شباهت‌هايي به نظام‌هاي ساقط‌شده عربي در شمال آفريقا همچنان به حيات خود ادامه داد. حالا اما نوبت به الجزاير رسيده است؛ مردم به خيابان‌هاي الجزيره آمده‌اند تا با نامزدي مجدد عبدالعزيز بوتفليقه رئيس‌جمهور فعلي اين كشور در انتخابات بعدي مخالفت كنند؛ رئيس‌جمهور 82 ساله اين كشور از سال 1999 تاكنون يعني 20سال در اين سمت بوده است. وي به علت سكته قلبي در سال 2013 به‌شدت تحت مراقبت قرار دارد و بارها الجزاير را براي معاينات دوره‌اي به مقصد سوئيس و فرانسه ترك كرده است. بوتفليقه هفته گذشته به دليل وخامت بيماي‌اش مجددا به سوئيس سفر كرد.
شبكه الميادين به نقل از يك منبع پزشكي در ژنو سوئيس اعلام كرده حال عبدالعزيز بوتفليقه، رئيس‌جمهور الجزاير بسيار وخيم است و وي تقريبا در اغما به سر مي‌برد. خبرنگار «الميادين» در ژنو به نقل از اين منبع پزشكي آورده است پزشكان معالج بوتفليقه نمي‌توانند گواهي امكان انجام فعاليت را براي وي صادر كنند. به گزارش اين شبكه، اخباري تاييدنشده درباره گزارش پزشكي بيمارستان سوئيس وجود دارند مبني‌بر اينكه عبدالعزيز بوتفليقه كاملا از انجام هرگونه فعاليتي عاجز است و ماده 102 در زمينه اعلام خلأ در پست رياست‌جمهوري بايد اجرا شود.
در همين حال خبرگزاري «يورونيوز» به نقل از يك منبع الجزايري فاش كرده، هواپيماي رياست‌جمهوري الجزاير بدون عبدالعزيز بوتفليقه به كشور بازگشته است. اين خبرگزاري همچنين اشاره كرده فرمانده ارتش الجزاير از رئيس‌جمهور اين كشور خواسته تا يكشنبه يعني آخرين روز ارائه اسناد رسمي كانديداتوري‌اش براي پنجمين دوره رياست‌جمهوري در ژنو بماند. منبع يادشده همچنين اعلام كرده است، بوتفليقه، رمطان لعمامره، مشاور ديپلماتيك و وزير خارجه سابق اين كشور را براي مذاكره درباره امكان انتصاب او در پست‌نخست‌وزيري به ژنو فراخوانده است.
تمامي اخبار حاكي از تشديد شرايط بحراني در الجزاير است. پنجشنبه هفته‌گذشته بود كه نخست‌وزير الجزاير درباره تبديل شدن كشورش به سوريه‌اي ديگر به نمايندگان مجلس الجزاير و منتقدان هشدار داد. احمد اويحيي از نمايندگان پارلمان و مردم خواست فريب گروه‌هاي معارض را كه با گل به ميدان آمده‌اند، نخوردند، زيرا تحولات سوريه نيز با گل شروع و با خون به اتمام رسيد. سخنان و توصيه‌هاي نخست‌وزير الجزاير كه در همان جلسه با شعار و مخالفت نمايندگان مجلس اين كشور روبه‌رو شده بود روز بعد با پاسخ جالب توجه مردم و سياستمداران مواجه شد. روز جمعه هزاران نفر به خيابان‌هاي الجزيره آمدند تا عليه حكومت و نامزدي مجدد عبدالعزيز بوتفليقه تظاهرات كنند.
حاصل اين تظاهرات يك كشته و 55 زخمي بود. در همين راستا، بيش از 500 نفر از اعضاي حزب جبهه آزادي‌بخش ملي (حزب حاكم) كه بوتفليقه رياست آن را برعهده دارد از اين حزب و تمام هيات‌هاي آن استعفا كرده و دليل استعفاي خود را اصرار رهبري حزب به ادامه ماجراجويي در كشور و قرار گرفتن رو در روي مردم دانسته است. اوضاع در الجزاير ملتهب و انقلابي است. اما بايد دانست دولت فعلي الجزاير هم برآمده از يك انقلاب است اما در گذر زمان اصول اين انقلاب را زير پاگذاشته و به نظامي غيرانقلابي بدل شده است.
**انقلاب با اسلام، ادامه با سوسياليسم
«سرزمين يك ميليون شهيد» عنواني است كه پس از انقلاب الجزاير به اين كشور داده شد. مردم الجزاير از سال 1954 تا 1962 به مدت هشت سال شديدترين مبارزات انقلابي و ضداستعماري را عليه سلطه بيش از 100 ساله فرانسه بر اين كشور شكل دادند. نيروي پيشران انقلاب در طول مبارزات اسلام و احساساتي ديني بود و مساجد وظيفه بسيج مردم براي مبارزه را برعهده داشتند اما در فرداي انقلاب الگويي كه انقلاب با كمك آن به پيروزي رسيده بود، فراموش شد و الجزاير «جمهوري دموكراتيك مردمي الجزاير» نام گرفت. انقلاب به پيروزي رسيده بود اما ايده‌اي براي ادامه راه وجود نداشت. اين سردرگمي بعد از انقلاب آتش جنگ قدرت را در الجزاير برافروخت.
با اعلام رسمي استقلال الجزاير فرحت عباس به رياست‌جمهوري رسيد و احمد بن‌بلا به معاونت رياست‌جمهوري برگزيده شد. اما پس از مدتي رئيس‌جمهور اعلام كرد با تندروي‌هاي سياسي بن‌بلا مخالف است و از سمتش استعفا كرد. همين كار باعث شد نيروهاي نظامي به فرماندهي سرهنگ هواري بومدين در حمايت از بن‌بلا دست به كودتا بزنند و ديگر انقلابيون قديمي مانند حمد بوضياف، حسن آيت احمد و محمد فيضر را از صحنه قدرت كنار بزنند. بن‌بلا در سال 1963 با انجام يك انتخابات پنج سال به رياست‌جمهوري رسيد و با انتخاب ايدئولوژي سوسياليسم و سوق دادن كشور به سمت نظام تك‌حزبي ماهيت انقلاب را عوض كرد.
بن‌بلا در 1964 جايزه صلح لنين را از شوروي دريافت كرد. بن‌بلا در سال 1965 قرباني سيستمي شد كه خود با انحراف از اصول انقلاب آن را ساخته بود. در اين سال سرهنگ هواري بومدين كه روزي با كودتا بن‌بلا را به حكومت رسانده بود با كودتايي ديگر وي را ساقط كرد. پس از مرگ بومدين و برخي تحولات ديگر شاذلي‌بن جديد به رياست‌جمهوري رسيد و تحت فشار افكار عمومي در فوريه 1989 دستور داد تا درباره شكل احزاب الجزاير، همه‌پرسي به عمل آيد و نتيجه آن شد كه الجزاير طي همه‌پرسي 23فوريه 1989 از سيستم تك‌حزبي خارج شد و در انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي كه انتخابات آن در 12 ژوئن 1990 برگزار شد، شيخ عباس مدني، رهبر نهضت اسلامي به پيروزي رسيد. اما تحت‌فشار نظاميان، براي جلوگيري از حكومت اسلام‌گرايان، در سراسر كشور حكومت نظامي اعلام و شيخ عباس مدني زنداني شد.
اين آخرين جوانه‌اي از آزادي بود كه در الجزاير خاموش شد. 10 سال بي‌ثباتي در الجزاير باعث شد زروال، رئيس‌جمهور وقت الجزاير اعلام كند در آوريل 1999 با برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري، تكليف كشور را روشن خواهد كرد.
از اين‌رو كساني چون عبدالعزيز بوتفليقه، وزير خارجه دوران بن‌بلا و بومدين، مولود همروش، احمد ابوطالب ابراهيمي، عبدالله جاب‌الله، حسن آيت‌احمد، مقداد صيفي و يوسف الخطيب، كانديداي رياست‌جمهوري شدند و اوضاع تا حدي براي انتخابات آرام شد. اما طي ملاقات‌هايي كه بين ژنرال امين زروال و تمامي كانديداها به جز بوتفليقه انجام شد، همه از كانديداتوري رياست‌جمهوري منصرف شدند و عبدالعزيز بوتفليقه طي يك انتخابات تك‌نامزدي در 16 آوريل 1999 به رياست‌جمهوري رسيد.
**در انتهاي راه
انقلاب الجزاير تنها هدفش رهايي از استعمار بود و برنامه‌اي براي اداره كشور پس از آن نداشت. همين مساله باعث پناه بردن سران انقلاب به ايده‌هاي سوسياليستي و حتي رابطه با آمريكا براي بقا شد. مردمي كه براي آزادي از فرانسه جنگيده بودند همچنان پس از استقلال تحت نفوذ فرهنگي فرانسه باقي ماندند. علاوه‌بر اين سلطه فرهنگي، الجزاير دوران تكيه بر ايدئولوژي‌ها و قدرت‌هاي شرقي و غربي را نيز بدون دستاوردي تجربه و طي كرد. الجزاير در انتهاي راه قرار دارد. «جمهوري دموكراتيك مردمي الجزاير» ديگر نه جمهوري است نه دموكراتيك است و نه مردمي.
منبع: روزنامه فرهيختگان؛ 1397،12،12
گروه اطلاع رساني**2059**2002
تاریخ انتشار: ۱۲ اسفند ۱۳۹۷ - ۰۸:۵۰
تهران- ايرنا- نظام سياسي الجزاير با وجود شباهت‌هايي به نظام‌هاي ساقط‌شده عربي در شمال آفريقا همچنان به حيات خود ادامه داد. حالا اما نوبت به الجزاير رسيده است؛ مردم به خيابان‌هاي الجزيره آمده‌اند تا با نامزدي مجدد عبدالعزيز بوتفليقه رئيس‌جمهور فعلي اين كشور در انتخابات بعدي مخالفت كنند.