مهاباد از پايتختي كتاب تا شهر خلاق

به گزارش ايرنا، انتخاب پايتخت كتاب ايران به دنبال طرح سازمان يونسكو از سه سال قبل (1394) در كشور اجرا و هر سال شهري به عنوان پايتخت كتاب ايران انتخاب مي‌ شود و در دوره نخست، شهر اهواز به عنوان پايتخت كتاب كشور معرفي شد و تاكنون بوشهر، نيشابور و كاشان افتخار كسب اين عنوان را كسب كرده اند؛ امسال نيز يزد به عنوان پنجمين پايتخت كتاب ايران انتخاب شد.
هدف از انتخاب و معرفي پايتخت كتاب ايران كمك به توسعه پايدار فرهنگي و اجتماع‌ محور شهرها، انسجام‌بخشي به فعاليت‌هاي فرهنگي در شهرها با محوريت كتاب و كتابخواني و ساماندهي و بهره ‌گيري از امكانات و ظرفيت‌هاي محلي و بومي براي ترويج كتابخواني است.
اين طرح با مشاركت برخي از نهادهاي دولتي و غيردولتي از جمله كميسيون ملي يونسكو، سازمان شهرداري‌ها و دهياري‌هاي كشور، سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران، نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور، وزارت فرهنگ و ارشاد، تشكل‌هاي نشر و ديگر نهادها و سازمان‌هاي فعال و علاقه‌مند در اين زمينه اجرا مي‌شود.
دوستداران كتاب در مهاباد طي 2 سال گذشته شانس خود را براي اين عنوان امتحان كردند و توانستند در بين شهرهاي متقاضي پايتخت كتاب ايران در بين پنج شهر برتر قرار گيرند و در 2 سال متوالي عنوان شهر خلاق كتاب كشور را به دست بياورند.
دوستداران كتاب بر اين باور هستند برخي ناهماهنگي هاي نهادهاي اين شهرستان باعث شد تا تلاش هاي آنان براي رسيدن به عنوان پايتخت كتاب بي نتيجه بماند.
خبرگزاري ايرنا مهاباد در ميزگردي با حضور قادر مرادي، رييس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي مهاباد و ادريس مهرپرور و چالاك كُرده 2 عضو كارگروه توسعه و ترويج فرهنگ و كتابخواني مكريان مهاباد براي بررسي بيشتر اين موضوع برگزار كرد.

** رقابت امسال گسترده تر از سال قبل بود
رييس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي مهاباد گفت: امسال 172 شهر از استان‌‌هاي كشور موفق به ارسال آثار خود به دبيرخانه مركزي جشنواره پايتخت كتاب ايران شدند اما سال گذشته تنها 128 شهر متقاضي شركت در اين رقابت بودند.
قادر مرادي اظهار داشت: در اين دوره به غير از افزايش كمي آثار ارسالي به دبيرخانه، در حوزه محتوايي و مستندسازي نيز شهرهاي شركت كننده رشد قابل توجهي داشت.
وي افزود: داوري اين دوره در سه مرحله صورت گرفت و 35 شهر به مرحله نيمه نهايي راه يافتند و هيات داوران 20 شهر را به عنوان شهرهاي راه يافته به مرحله نهايي معرفي پايتخت كتاب ايران انتخاب كردند.
مرادي گفت: 20 شهر راه يافته به مرحله نهايي شامل مهاباد و اروميه از آذربايجان غربي، شهرري از استان تهران، خورموج و برازجان از بوشهر، دزفول و رامهرمز از خوزستان، سبزوار از خراسان رضوي، خرم‌آباد از لرستان، خاش از استان سيستان و بلوچستان، رفسنجان، بم و سيرجان از استان كرمان، اسلام‌آباد غرب از كرمانشاه، شيراز و اوز و صدرا از فارس، بابل از مازندران و ابركوه و يزد از استان يزد بودند.
وي اضافه كرد: آيين اختتاميه انتخاب و معرفي پنجمين پايتخت كتاب ايران با حضور معاون اول رييس جمهوري، جمعي از مسوولان فرهنگي كشوري و اهالي قلم و فرهنگ در سالن همايش هاي بين المللي كتابخانه ملي ايران برگزار شد و مهاباد توانست عنوان شهر خلاق كتاب را از آن خود كند.
وي اضافه كرد: مهاباد امسال نيز براي دومين سال متوالي در ميان پنج نامزد نهايي براي كسب عنوان شهر خلاق كتاب و جزو 20 شهر راه يافته به مرحله نهايي كسب عنوان پايتخت كتاب قرار داشت.
مرادي اظهار داشت: به همين مناسبت لوح افتخار وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و كميسيون ملي يونسكو به همراه جوايز حمايتي مالي و معنوي به منظور توسعه زيرساخت‌هاي كتابخواني به شهرستان مهاباد تعلق گرفت.

** كسب عنوان شهر خلاق بازتابي بين مسوولان شهري و استاني نداشت
رييس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي مهاباد گفت: در حالي كه كسب عنوان شهر خلاق كشور در زمينه كتابخواني با تلاش هاي يكساله جمع زيادي از دوستداران كتاب و علاقه مندان اين حوزه صورت گرفت اما بازتاب گسترده اي در بين مسوولان شهرستان و استان نداشت.
مرادي افزود: در حالي كه شهرهايي كه عنوان شهر خلاق كتاب ايران را كسب مي كنند بايد به عنوان پايتخت كتاب آن استان معرفي شوند اما در طي اين 2 سال چنين اقدامي صورت نگرفته است.
وي اضافه كرد: حتي مسوولان شهرستاني نيز استقبال گسترده اي از اين موفقيت انجام ندادند و تاكنون تابلوي شهر خلاق كتاب در ورودي مهاباد نصب نشده است.
مرادي يادآور شد: يكي از اهداف برگزاري جشنواره پايتخت كتاب، همكاري و هماهنگي مسوولان اجرايي شهر براي نهادينه كردن و ترويج فرهنگ كتاب و كتابخواني در جامعه بر اساس رهنمودهاي رهبر معظم انقلاب اسلامي است.
وي اضافه كرد: نهادينه كردن فرهنگ كتابخواني در جامعه مي تواند تا حدود زيادي از بروز برخي مشكلات و آسيب هاي اجتماعي ديگر بكاهد و اين امر نيازمند همكاري و مساعدت بيشتر مسوولان است.
عضو كارگروه توسعه و ترويج فرهنگ و كتابخواني مكريان مهاباد نيز گفت: انتخاب مهاباد به عنوان شهر خلاق در حوزه كتاب و فرهنگ كتابخواني به خوبي نشان داد كه فعالان عرصه فرهنگي و نهادهاي مردمي مي توانند بيشترين همكاري را با ارگان هاي دولتي براي رسيدن به اهداف مشترك داشته باشند.
چالاك كُرده ادامه داد: در جشنواره پايتخب كتاب، مهاباد تنها نامزد اين دوره بود كه بدون حضور مسوولان شهرستاني لوح و تقدير خود را به عنوان اولين شهر خلاق كشور براي دومين سال پياپي كسب كرد و اين در حالي است كه شهرهاي ديگر مسوولان ارشد خود از جمله فرماندار و شهردار و حتي نماينده مردم در مجلس شوراي اسلامي را در كنار خود احساس مي كردند.
وي اضافه كرد: نهادهاي دولتي همواره مردم و تشكل هاي مردمي را براي رسيدن به اهداف و كارهاي فرهنگي ترغيب مي كنند ولي در شهر مهاباد اين نهادهاي مردمي هستند كه تلاش مي كنند مسوولان سطح شهر در برنامه هاي فرهنگي مشاركت داشته باشند.
«كُرده» با بيان اينكه هيچ نهاد دولتي اقدامي براي رسيدن مهاباد به عنوان پايتخت كتاب ايران انجام نداد، گفت: با تلاش و همكاري تشكل هاي مردمي و همياري اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي مهاباد براي دومين سال پياپي اين شهرستان موفق شد جزء پنج شهر برتر و اولين شهر خلاق كشور در زمينه كتاب باشد.
وي اضافه كرد: كميسيون فرهنگي شهرداري مهاباد ما را در رقابت با كلان شهرهاي كشور از جمله يزد، شيراز و اصفهان دست خالي گذاشت و اگر اين همكاري در بين ساير نهادهاي ديگر نيز بوجود مي آمد چه بسا امسال مهاباد لقب پايتخت كتاب ايران را يدك مي كشيد.
«چالاك» با تاكيد بر اينكه نبايد به فعاليت هاي فرهنگي نگاه درآمدزا داشت، اضافه كرد: بيشتر فعاليت هاي فرهنگي با تمايل كم مسوولان كميسيون فرهنگي شهرداري روبرو مي شود و آنان حمايت لازم را در زمينه هاي متخلف انجام نمي دهند و اين در حالي است كه طبق قانون بايد پنج درصد از درآمدهاي شهرداري براي هزينه هاي بخش فرهنگي اختصاص پيدا كند.

** تجربه 2 سال و كم رنگي حضور مسوولان
عضو ديگر كارگروه توسعه و ترويج فرهنگ و كتابخواني مكريان مهاباد نيز گفت: سال گذشته در حالي كه تنها يك هفته به پايان مهلت ارسال عملكرد و گزارش اقدامات فرهنگي به دبيرخانه اين جشنواره زمان باقي مانده بود و در زمان تمديد مهلت آن براي اولين بار توانستيم در اين رويداد شركت كنيم.
«ادريس مهرپرور» با بيان اينكه بيش از 12 نهاد و ارگان دولتي به طور مستقيم و غيرمستقيم در جمع آوري و ارسال گزارش هاي فرهنگي به جشنواره دخيل بودند، بيان كرد: اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي مهاباد به عنوان تنها نهاد دولتي به صورت ويژه و جدي حامي تشكل و فعالان فرهنگي بود و كمك هاي بسياري به فعاليت هاي حوزه فرهنگي و گسترش فرهنگ كتاب و كتابخواني انجام داد.
وي اضافه كرد: زماني كه ما در كمتر از يك ماه توانستيم با ارايه گزارش و عملكردهاي فرهنگي خود به عنوان شهر خلاق كشور انتخاب شويم، اين جرقه در بين فعالان حوزه فرهنگي به خصوص نهاد هاي مردمي ايجاد شد كه امسال با برنامه ريزي بهتر و تشكيل كميته تخصصي فعال در زمينه فرهنگ و كتابخانه مي توانيم شهر پر افتخار مهاباد از لحاظ فرهنگ را به عنوان پايتخت كتاب ايران معرفي كنيم.
وي اظهار داشت: با تشكيل كارگروه تخصصي با عنوان توسعه و ترويج فرهنگ كتابخانه در سطح منطقه مكريان و به خصوص روستاهاي اطراف مهاباد موفق شديم هفت كتابخانه روستايي را در مناطق كم برخوردار احداث كنيم كه با استقبال خوب شهروندان مواجه شد؛ بطوريكه سه روستاي آن زمينه انتخاب شدن به عنوان روستاي دوستدار كتاب را در سال آينده در همين جشنواره خواهد داشت.
مهرپرور افزود: به وجود آمدن تحولي بزرگ در فرهنگ كتاب و كتابخواني در منطقه مكريان و به خصوص مهاباد به واسطه انتخاب شدن به عنوان پايتخت كتاب ايران انگيزه اي شد تا در سال جاري اين كارگروه به صورت حرفه اي به انجام كارهاي خلاقانه در زمينه هاي فرهنگي به خصوص فرهنگ سازي و آشتي مردم با كتاب اقدام كند و نتايج خوبي نيز به دست بياورد.
وي ادامه داد: در اولين دوره كه اين شهرستان توانست به عنوان شهر خلاق در زمينه كتابخواني انتخاب شود، بيش از 10 هزار جلد كتاب با ارزش ريالي 400 ميليون ريال از كتابخانه ملي ايران دريافت كرديم كه همه آنها با انتخاب اعضاي كارگروه و تشكل هاي مردمي تهيه و بين تمامي كتابخانه هاي سطح شهر و روستا مهاباد توزيع شد.
«مهرپرور» اصلي ترين هدف فعاليت كارگروه را نهادينه كردن فرهنگ كتابخواني در بين مردم عنوان كرد و گفت: با توجه به اينكه سرانه مطالعه كشور در حد پايين تري نسبت به ميانگين جهاني قرار دارد، آشتي مردم با فرهنگ كتابخواني و استفاده از كتاب به عنوان بهترين دوست هر انسان يك نياز مهم در جامعه احساس مي شود و در همين راستا نيز برنامه ريزي خود را عملي كرديم.
وي گفت: شهرداري مهاباد مي توانست از محل بودجه بخش فرهنگي خود طرح هاي مهمي كه در جشنواره جزء برنامه هايي با اولويت اصلي جشنواره پايتخت كتاب است ما را ياري دهد ولي اين كار را انجام نداد.
«مهرپرور» با بيان اينكه بارها توافق براي اجراي طرح «گذر فرهنگي» با شهرداري حاصل شده بود، يادآور شد: در نهايت كارگاه موفق به اجراي چنين برنامه اي در سطح شهر نشد در حالي كه تمام شهرهاي نامزد پايتخت كتاب به نحوه احسن با همكاري شهرداري محل خود آن را به صورت دايمي انجام داده اند.

** مسوولان اهميت كتاب و كتابخواني را بيشتر درك كنند
عضو كارگروه توسعه و ترويج فرهنگ و كتابخواني مكريان مهاباد گفت: طي يك سال گذشته بارها اهميت برنامه هاي پيشنهادي كارگروه در راستاي انتخاب شدن به عنوان پايتخت كتاب كشور به شهرداري و ديگر نهادهاي دولتي تشريح شده اما بي تفاوتي مسوولان در چرايي اجرا نكردن اين طرح ها همچنان براي ما نامشخص است.
«كُرده» اضافه كرد: فعالان فرهنگي هم اكنون اين دغدغه را دارند كه در مرحله اول شخص فرماندار علاقه بيشتري براي كمك به برنامه هاي كارگروه در راستاي تبديل شدن به پايتخت كتاب ايران نشان دهد و در مرحله بعد نيز ساير نهادهاي دولتي دخيل در اين ارتباط را موظف به انجام همياري لازم براي تحقق اين امر كند.
وي عنوان كرد: برنامه هاي فرهنگي جزء نيازهاي اصلي جامعه براي ايجاد فرهنگ سازي در همه زمينه هاي تعالي جامعه بوده و بركت هاي چنين برنامه و طرح هايي به نفع شهر و جامعه است.
به گزارش ايرنا دوستداران كتاب در مهاباد با دايركردن ايستگاه هاي مطالعه، 40 باشگاه كتابخواني و فعال كردن كتابخانه ها و قرائت خانه هاي عمومي، اين شهر را به يكي از الگوهاي موفق در زمينه ترويج فرهنگ كتاب تبديل كرده اند.
هم اكنون هفت كتابخانه فعال در مهاباد با زيربناي يكهزار و 975 مترمربع وجود دارد كه از اين تعداد سه كتابخانه عمومي و چهار كتابخانه به طور مشاركتي است كه بيش از 54 هزار جلد كتاب در قالب 59 هزار نسخه در آنها نگهداري مي شود؛ سرانه كتاب در اين شهر 28 نسخه براي هر 100 نفر بوده و اين تعداد، 14 نسخه كمتر از ميانگين استاني است.
انتخاب دوباره مهاباد به عنوان شهر خلاق كتاب ايران و تلاش هاي دوستداران كتاب در اين شهر در زمينه كتاب و كتابخواني نشان داده كه فعالان فرهنگي اين شهر از مسوولان آن در اين زمينه پيشتازتر هستند و لازم است براي سال 1398 كه علاقه مندان و دوستداران كتاب مهاباد مي خواهند شانس خود را براي كسب عنوان پايتختي كتاب براي سومين بار امتحان كنند، همكاري و همراهي بيشتري داشته باشند.
انسجام دستگاهي، مهمترين ويژگي‌ است كه به عنوان شاخص در نظر گرفته مي‌شود و به اين صورت كه تمام دستگاه‌هاي فعال در عرصه كتاب و كتابخواني اعم از دولتي‌ها و غيردولتي‌ها، انجمن كتابداران، كتابخوان‌ها، ناشران، دستگاه‌هاي فرهنگي و … به صورت موزون هماهنگ باشند تا اين اتفاق رقم بخورد.
9903/ 3020/ 6185/3072