به گزارش روز شنبه ایرنا از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، احمد علی اسدی استادیار و عضو هیأت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه هنر شیراز كه در نشست علمی شانزدهمین گردهمایی باستان شناسی ایران سخن می گفت به ارائه گزارشی از فصل دوم كاوش «تنب پرگان» بخش «جناح» شهرستان «بستك» استان هرمزگان پرداخت.
او گفت: هدف از كاوش، شناسایی كاملتر شكل معماری و كاركرد ساختمان مدوری بود كه بخش هایی از آن در فصل نخست كاوش انجام شده در سال 1390 بر روی تپه شناسایی و با توجه به شواهد به دست آمده به دوره ساسانی گاه نگاری شده بود.
این باستان شناس افزود: ساختمان مدور تنب پرگان بنا بر شواهد موجود، نمونه ای ویژه از ابتكارات معماری دوره ساسانی در پسكرانه های شمالی خلیج فارس است.
او تصریح كرد: مشخص نیست كه معماران بنا طرح آن را با الهام از چه سازه ای پیشینی ایجاد كرده اند، چه اینكه تاكنون پلان مشابهی برای آن در معماری این دوره سراغ نداریم و ممكن است طرح بنا، ابتكاری نو و زاییده ذهن معماران محلی برای ساخت بنایی با كاركرد ویژه بوده است.
اسدی گفت: همین عامل و در واقع عدم وجود تجربه های پیشینی در ساخت پلانی همانند بنای مدور تنب پرگان، تبدیل به نقطه ضعف آن شده و خطاهای محاسباتی كه احتمالا مهم ترین آن پوشش سقف سنگین بنا بوده كه موجب ویرانی احتمالا زودهنگام آن شده است.
او با بیان اینكه كاركرد بنا اما همچنان به عنوان پرسش اصلی و ماهوی در ارتباط با آن باز می ماند، تصریح كرد: شواهد ما هنوز در این باره اندك و نیازمند تكمیل پژوهش های میدانی است.
این باستان شناس تصریح كرد: با این حال تناسب، زیبایی و دیگر ارزش های بنای تنب پرگان با هر كاركردی نمایانگر برگی دیگر از خلاقیت و نوزایی هنر و معماری ایران در دوران درخشان تمدن ساسانی است.
- طبق گفته باستان شناسان در واقع تاكنون تمامی جستجو‌ها و مشاوره‌ها با پژوهشگران ایرانی و غیر ایرانی، نشانگر منحصر به فرد بودن شكل و جزییات داخلی معماری این بنا است. آنچه مسلم است بنای شناسایی شده كاركرد معمول و عادی نداشته است و به طور كلی می‌توان دو كاربری آیینی و یا علمی- رصدخانه‌ای و یا هر دو آن‌ها را توامان برای آن در نظر گرفت.
** قراردادن اجساد در مقابل لاشخورها
مهدی رهبر سرپرست هیات كاوش در دخمه «ترك آباد» اردكان یزد نیز با هدف تكمیل اطلاعات مربوط به آیین خاكسپاری زرتشتیان، دیگر سخنران این نشست به بیان گوشه از این پروژه پرداخت و گفت: اغلب باستان شناسان ایرانی و خارجی براین باورند كه زردشتیان اجساد را در فضای دایره شكل محصوری دور از شهر قرار می دادند تا لاشخورها گوشت اجساد را بخورند سپس استخوان ها را جمع آوری و در محفظه ای به نام «استودان» قرار می دادند.
او تصریح كرد: جالب است كه خود زردشتیان نه تنها به این مساله اعتقاد داشتند بلكه 50-60 سال پیش به آن عمل می كردند.
وی افزود: این فصل كاوش های باستان شناسی با هدف بررسی اصالت قراردادن اجساد در مقابل لاشخورها انجام شد.
وی با اشاره به یافته های كاوش با بیان اینكه ما نه از دوره ساسانی و نه از دوره قدیمی تر هیچگونه نشانه ای از قرار دادن اجساد در فضای باز نداریم افزود: برای اولین بار این شیوه خاكسپاری در ترك آباد اجرا شده است.
رهبر ادامه داد: ظاهرا بعد از دوره ایلخانی تا دوره قاجار این رسم متروك شده اما مجددا در زمان ناصرالدین شاه با آمدن رئیس صندوق رفاه پارسیان هند به نام «مانكجی» به ایران و درخواست از شاه كه حذف یا تعدیل جزیه زردشتیان و همچنین ساختن دخمه بود، مجددا قرار دادن اجساد درمقابل لاشخورها رایج شد.
وی افزود: بنابراین تمام دخمه های یزد، كرمان و ری یا به وسیله هوشنگ هاتریا مانكجی و یا به وسیله اشخاص خیر ساخته شده و برخلاف نظر برخی محققین سابقه قدیمی تر از قاجار ندارد.
** دستكندهای زیرزمینی تپه قلعه رباط آغاج
در ادامه این نشست گزارش فصل اول كاوش باستان شناسی دستكندهای زیرزمینی تپه «قلعه رباط آغاج» استان مركزی توسط مجید منتظر ظهوری استادیار دانشگاه كاشان ارایه شد.
او گفت: در مجموع بر اساس مطالعات تاریخی و جغرافیایی و همچنین یافته های سفالی و سایر اشیا و شواهد باستان شناختی می توان اذعان داشت كه این مجموعه احتمالا با توجه به مناسبات اقلیمی و تحولات تاریخی و سیاسی منطقه در قرن 6و7 هجری قمری ایجاد شده كه دارای كاربردی پناهگاهی و مسكونی بوده است.
وی افزود: حجم زیاد یافته های سفالی و تنوع گونه های مختلف آن و به ویژه ظروف مصرفی و آشپزخانه و همچنین سایر اشیای باستان شناختی همچون اشیا زینتی مربوط به زنان همانند مهره ها و آویزها و سرمه كشها نشان از زندگی مستمر در این مجموعه دستكند دارد.
این باستان شناس گفت: وجود دربها با كلون های چوبی و چفد و بست درب نشان از حس مالكیت فضاها و اتاق ها دارد كه نشانی از استقرار خانواده های مختلف در این مجموعه زیستی است.
وی افزود: بررسی ها نشان می دهد كه به غیر از اتاق های چلیپایی شكل كه به احتمال ماهیت مذهبی یا عام المنفعه دارد، مابقی اتاق ها دارای ماهیتی مسكونی بوده و اتاق های كوچك با سقف كوتاه به احتمال زیا دكاربرد انبارك داشته اند، این مجموعه دستكند بعد از بازه زمانی ذكر شده به دلایلی نامعلوم متروك و بخشی از آن یعنی راهرو شرقی –غربی به محل نگهداری احشام تبدیل شده است.
فراهنگ**1085**3009
تاریخ انتشار: ۱۸ اسفند ۱۳۹۷ - ۱۰:۵۷
تهران- ایرنا- یك باستان شناس با بیان اینكه كاركرد بنای «تنب پرگان» شهرستان «بستك» استان هرمزگان هنوز مشخص نیست، گفت: زیبایی و دیگر ارزش‌های این بنا با هر كاركردی، نمایانگر برگی دیگر از خلاقیت و نوزایی هنر و معماری ایران در دوران درخشان تمدن ساسانی است.