آیین هایی با رنگ و بوی نشاط در دیار آریوبرزن

به گزارش ایرنا، آیین های نوروزی، شاهنامه خوانی، سنت های ماه رمضان و یلدا از رسومی با بن مایه های شادی در این استان است.
هر چند ردپای باورهای دینی، سنت های باستانی و نوع دوستی در آیین های سنتی كهگیلویه و بویراحمد مشهود است اما سادگی در عین نشاط مهمترین جلوه این آئین هاست.
همراهی آیین های سنتی با پوشیدن لباس های محلی رنگارنگ شاد، رقص های آیینی و بومی با حركت های منظم،آواهای محلی بر جذابیت های آن افزوده است.
**بازی های محلی تكمیل كننده نشاط اجتماعی
كارشناسان می گویند كه 30 بازی محلی در مناطق روستایی و عشایری كهگیلویه و بویراحمد از روزگاران كهن به یادگار مانده كه این بازی ها بستری برای نشاط و شادی است.
یه قل دو قل، طناب كشی، الختر، اسب سواری، تیراندازی، چهاركوس، هفت سنگ، چوكلی و گرنا دوال از مهمترین بازی‌های سنتی در این استان است.
**آیین های نوروزی
چاله گرم كنون یا سفره پركنون مشهورترین آیین سنتی مردم كهگیلویه و بویراحمد در عید نوروز باستانی است.
این آیین كه در آخرین شب سال برگزار می‌شود، هر خانواده به نیت سالی پر خیر و بركت سفره خود را پر از نان تازه می‌كند و با طبخ غذاهای سنتی مانند شله ماش، شله عدس، شله بادام، شله كنجد چاله یا اجاق خود را گرم نگه می‌داشتند.
شب عید مردگان در این آیین كه در آخرین پنجشنبه سال برگزار می‌شود، مردم برای شادی روح مردگان خیرات تهیه و توزیع می‌كنند.
غذای خیرات شب عید معمولاً متشكل از شیر، برنج و گیاه رازیانه موسوم به شیر برنج محلی است.
پیش از سیزده به در یا روز طبیعت زنان روستایی معمولاً سنگ‌های اطراف اجاق خود را بیرون می‌انداختند و مرغ یا گوسفندی را در آن ذبح می‌كردند و خونش را در اجاق می‌ریختند و سپس گوشت قربانی را بین خانواده‌ها تقسیم می‌كردند، این مراسم برای دفع بلا در طول سال انجام می‌شود.
این آئین ب ه‌تدریج با از بین رفتن اجاق‌های سنتی كه با هیزم سوخت آن تأمین می‌شد محدود به قربانی مرغ یا گوسفند و توزیع آن بین همسایگان شده است.
** شاهنامه خوانی سنتی فراتر از قید و بند زمان
شاهنامه خوانی مهمترین سرگرمی دور هم نشینی های ایلات و عشایر كهگیلویه و بویراحمد به ویژه در شب های طولانی زمستان از دیرباز تاكنون بوده است.
اقوام مختلف این استان به ویژه لرها و ترك های این استان به دلیل روحیه سلحشوری با شاهنامه، انس و الفتی خاص دارند.
گفته می شود رقص چوب بازی كه در جشن ها به ویژه آیین های عروسی از سوی مردان اجرا می شود برگرفته از شاهنامه است.
این اثر سترگ فردوسی همه وجوه زندگی،باورها و دستاوردهای فكری، دینی، اخلاقی و اجتماعی آنان را در خود جای داده است.
شاهنامه نگاهبان راستین سنت های ملی و شناسنامه اقوام ایرانی است و شاید بدون وجود این اثر بزرگ، بسیاری از عناصر مثبت فرهنگ آبا و اجدادی ما در توفان های حوادث تاریخی نابود می شد و اثری از آنها به جا نمی ماند.
فردوسی با خلق حماسه عظیم خود، دو فرهنگ ایرانی و اسلامی را به بهترین شكل ممكن در هم آمیخت.
اهمیت شاهنامه تنها در جنبه ادبی و شاعرانه آن خلاصه نمی شود و پیش از آن كه مجموعه ای از داستانهای منظوم باشد، تبار نامه ای است كه بیت بیت و حرف به حرف آن، ریشه در اعماق آرزوها و خواسته های جمعی ملتی كهن دارد ملتی كه در همه ادوار تاریخی، نیكی و روشنایی را ستوده و با بدی و ظلمت در ستیز بوده است.
** شب یلدا
شب یلدا كه در گویش لری به آن «شو چله» می گویند: در میان عشایر كهگیلویه و بویراحمد همراه با آداب سنتی خاصی برگزار می شود و سادگی و یك رنگی آداب ها و آیین های مخصوص این شب سبب شده نزد عشایر از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد.
خانواده های كهگیلویه و بویراحمدی شب یلدا را به واسطه داستان ها و دورهمی هایش می شناسند افسانه هایی كه توسط پدربزرگ ها نقل می شود و كودكان و بزرگترها برای شنیدن این داستان ها سر تا پا گوش می شوند.
یكی دیگر از زیبایی های این شب داستان سرایی مادر بزرگها برای نوه ها است، در ایام قدیم با جمع شدن نوه ها دور مادر بزرگ، او برایشان از متیل ها و داستان های باستانی سخن به میان می آورد و آنها را مجذوب این داستان سرایی ها می كرد كه تا سالها در ذهن خردسالان جاری باشد و بماند.
**آئین رمضان و جلوه های عرفانی سنت ها
نگاه كردن در آینه و فرستادن صلوات یكی از سنت های دیرینه مردم این استان است كه بعد از اعلام رویت هلال ماه رمضان انجام می شود.
مردم این خطه معتقدند كه برای ورود به ماه ضیافت الهی باید دلی چون آینه صاف و خالی از هر كدورتی داشت.
دادن هدایایی به كودكان و نوجوانان روزه اولی، تشویق آنها به روزهای كله گنجشكی (كله بنگشتی) از رسوم رایج مردم این خطه برای سهیم كردن نسل جوان در آیین های ماه مبارك رمضان است.
جمع آوری كمك های مردمی، برپایی محافل ادعیه، ختم قرآن، اطعام نیازمندان و توزیع غذاهای نذری از آیین های مرسوم مردم كهگیلویه و بویراحمد در ماه مبارك رمضان است.
** ثبت در آثار ملی
معاون میراث فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كهگیلویه و بویراحمد گفت: 59 اثر معنوی مردم این استان در زمینه‌های میراث فرهنگی و آداب و رسوم در پنج سال اخیر در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
مسعود شفیعی افزود: گلیم مشته، جاجیم بافی، مشك دوزی، دست بافته گچمه، سیاه چادر بافی، گلیم نقش برجسته و خیش بافی از مهمترین آثار معنوی ثبت ملی شده از كهگیلویه و بویراحمد است.
وی بیان كرد: شالی كاری، بازی كل كله برد، جشن انار و آیین‌های ازدواج از دیگر آثار معنوی ثبت ملی شده در این استان است.
شفیعی عنوان كرد: ثبت ملی آثار معنوی راهبرد میراث فرهنگی برای پیشگیری از به فراموشی سپرده شدن و احیای صنایع دستی، بازی‌ها، آیین و سنت‌های مردم است.
كهگیلویه و بویراحمد بیش از 700 اثر ملی در فهرست آثار ملی دارد.
استان كهگیلویه و بویراحمد متشكل از هشت شهرستان 17 شهر و یك هزار روستا با جمعیت 700 هزار نفر در جنوب غربی كشور واقع شده است.
6 شهرستان گچساران، كهگیلویه، بهمئی، چرام، لنده، باشت در بخش گرمسیری استان و دو شهرستان بویراحمد و دنا در بخش سردسیری در دامنه دنا واقع شده است.
8143/6110