توسعه صنعت لرستان با توجه جدی به سرمایه گذاری و زنجیره تولید

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، لرستان علاوه بر ظرفیت های قابل توجه در بخش های كشاورزی و معدن، زمانی صنایع مطرحی داشته كه شماری از آنها به دلایل متعدد از جمله واگذاری های ناصواب به بخش خصوصی، كمبود نقدینگی، سوء مدیریت، عدم نظارت دقیق و نیز شرایط حاكم بر اقتصاد كشور دچار مشكل شده اند.
واحدهای تولیدی بزرگی چون پارسیلون، یخچال سازی، پوست و چرم، ماشین سازی، سامان كاشی و دهها واحد دیگر از جمله این صنایع شمرده می شوند كه ضمن كمك به اقتصاد استان و كشور، زمینه اشتغال هزاران نفر را فراهم می كردند.
به رغم شرایط موجود، رضا صفی خانی رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان در گفت وگو با تیم خبری ایرنا، باور دارد كه اگر بتوانیم زنجیره تولید را در استان ایجاد و مدیریت كنیم، قطع به یقین تحول بسیار جدی در مورد اقتصاد لرستان خواهیم داشت.
وی با اشاره به تلاش های صورت گرفته برای حفظ و توسعه صنایع استان لرستان گفت: سعی كردیم با تفكر جدید توسعه نگری از واحدهای موجود استفاده كنیم و در تولید و تنوع آن افزایش ظرفیت داشته باشیم و كیفیت محصولات را بالا ببریم.

مشروح این گفت وگو به شرح زیر است:

**ایرنا: ارزیابی شما از ظرفیت های استان لرستان چیست؟
**صفی خانی: برخی معتقدند كه لرستان یك استان صنعتی نیست و باید استان كشاورزی باشد چون ظرفیت آبی دارد اما به نظرم اگر به آن توجه جدی شود قطعا می تواند در صنعت هم موفق باشد. اگر به ارزش افزوده بخش صنعت نسبت به بخش های دیگر نگاه كنیم، ارزش افزوده بخش صنعتمان اگر كم باشد ولی سهم آن از اشتغال خیلی بیشتر است. به نسبت ارزش افزوده، پولی كه به بخش صنعت و اقتصاد استان تزریق شده، توانسته ایم به اندازه بخش های مختلف نظیر خدمات، كشاورزی و...، اشتغال ایجاد كنیم.
این نشان دهنده این است كه اگر ما بتوانیم زنجیره تولید را در استان ایجاد و مدیریت كنیم، قطع به یقین تحول بسیار جدی در اقتصاد استانمان خواهیم داشت و یك اشتغال پایداری را در استان تجربه خواهیم كرد. اگر به دنبال این باشیم كه مشكلاتمان در حوزه مواردی نظیر بیكاری و اشتغال جوانان رفع شود، باید به این قضیه اهمیت بدهیم.
استان لرستان در صنعت و معدن قوی است و در آهك و گچ جزو استان های برتریم. طبق آخرین بررسی های انجام شده، ظرفیت واحدهای بهداشتی، دارویی و غذایی در استان جایگاه خوبی دارد و آنها بالای ظرفیت 70 درصد كار می كنند. چند واحد بزرگ دارویی كشور در استان مستقر است. شاید بیش از 30 درصد صادرات دارویی كشور در استان لرستان موجود است و ظرفیت های بالقوه بسیاری در این زمینه وجود دارد.
در حوزه فولاد در آینده نزدیك حرف برای گفتن داریم. طرح فولاد ذوب آهن ازنا را داریم كه بالای 85 درصد پیشرفت فیزیكی دارد و تحول بسیار جدی در حوزه فولادی خواهیم داشت. چند واحد فعال فولادی فعال هم در استان داریم و قطعا یك زنجیره فعالی را در آینده تشكیل می دهند.
قسمت شرقی استان ما منطقه الیگودرز، جزو مناطقی است كه معادن سرشار معدنی مثل كربونات كلسیم دارد. ما می گوییم كه باید یك زنجیره تولید تشكیل شود و فروختن پودر مكانیزه به اصطلاح نوعی خام فروشی است. به طور مثال ما تولید كاغذ از سنگ در الیگودرز داریم كه خودش به یك قطب كاغذ از سنگ بدل خواهد شد.
در جنوب استان، آهكی با عیار بالا داریم و برای تولید آهك صنعتی و صنایع وابسته كار جدیدی در دست داریم. ما حتی اعتقاد داریم ایجاد یك شهرك بزرگ در ارتباط با فناوری آهك دور از دسترس نیست و این خودش ایجاد انگیزه می كند و سرمایه گذاران را ترغیب می كند.
در منطقه پل دختر ما چند واحد گچ معروف داریم. عمده گچ لرستان صادر می شود و قصد داریم با تكنولوژی های جدید فراورده های گچ را به طور كیفی تر تولید كنیم مثل فرآورده های پنل گچی كه طبیعتا ارزش افزوده بسیاری پیدا خواهند كرد و سرمایه گذاری های لازم را در این زمینه داشته باشیم.
ظرفیت های سرمایه گذاری در استان موجود است ولی باید در ابتدا زیرساخت ها قوی تر شود. یكی از زیرساخت ها می تواند ایجاد شهرك های صنعتی ویژه اقتصادی باشد. اگر دولت كمك كند بخش خصوصی هم خواهد آمد تا شهرك های تخصصی و عمومی را ایجاد كنیم.
استان ما كاملا موقعیت سوق الجیشی دارد، به لحاظ اینكه در مسیر شمال به جنوب قرار دارد، دسترسی به بنادر آزاد برای استان ما با توجه به اتوبانی كه ساخته شده، نزدیك تر شده است. طبیعت لرستان نیز در جای خودش كمك می كند تا بستر خوبی برای سرمایه گذاری ایجاد كند.
به غیر از ظرفیت های جدید برای سرمایه گذاری، ما پروژه های تولیدی استان را شناسایی كرده ایم. به طور مثال، واحد صنعتی در بروجرد داشتیم به نام صنعت نساجی كه با بحران مواجه بود. نساجی مشكلات صنعتی و فروش داشت و نزدیك بود تعطیل شود و ممكن بود بحرانی را برای استان به وجود آورد اما با برنامه ریزی درست و هماهنگی مدیریت بخش خصوصی و كمك های دولتی معضلات حل رفع شد. بخش از خطوط تولید را تغییر دادند و حتی برای سال های آینده برنامه ریزی می شود كه زنجیره تولید گسترده شود و حتی آنجا پوشاك هم تولید كند. این نشان می دهد كه در سال های گذشته ظرفیت نساجی مغفول بوده است و الان بالفعل شده است كه در بحث اشتغال كمك بسیاری كرد.
زاگرس پوش در بروجرد 450 نفر اشتغال ایجاد كرده است. فولاد الیگودرز طرح توسعه اش اجرا شد و محصولات خوبی هم می فروشد. شیشه الیگودرز واحد صنعتی صادراتی بود كه ورشكسته شد ولی الان سه خط آن بازسازی شده و اشتغال خوبی ایجاد كرده است.
ما سعی كردیم با تفكر جدید توسعه نگری از واحدهای موجود استفاده كنیم و در تولید و تنوع آن افزایش ظرفیت داشته باشیم و كیفیت محصولات را بالا ببریم و حتی قیمت تمام شده آنان را قابل رقابت با بازارها باشد. خدا را شكر در دو سه سال گذشته واحدهای راكد ما كمتر شد یعنی به جای اینكه اضافه بشوند، كمتر شدند.
ما طرح هایی داشتیم كه 6 هزار میلیارد تومان ارزیابی شده بود اما الان بیشتر شده است. طرح هایی داشتیم كه معطل مانده اند. به طور مثال فولاد ذوب آهن ازنا 8، 9 سال مانده بود و تجهیزاتش در چین بود. مدیران استان تلاش كردند، سرمایه گذار كار آمد و تجهیزات را نصب كردیم و 85 درصد پیشرفت فیزیكی داشتیم ولی حال با افزایش قیمت ها، مشكلات جدیدی داریم كه وزارت صنعت و معدن باید همكاری كند تا منابع 15 درصد دیگر تامین شود. چند پروژه مربوط به گروه امیر منصور آریا بود كه مشكلات حقوقی زیادی داشتند و الحمد الله به شكلی پیگیری شدند.
در بروجرد هم گروه امیر منصور آریا شهرك سیلیكون متال داشت كه سرمایه گذار جدید آمد و الان پیشرفت فیزیكی قابل توجهی دارد و امیدواریم حداقل یك فاز آن در سال آینده به بهره برداری برسد.
اگر واقعا نگاه ما این باشد كه استان ما تحول بسیار جدی داشته باشد، باید مقداری توجه جدی تری به بحث سرمایه گذاری در استان و زنجیره تولید داشته باشیم. سرمایه گذاری در بخش صنعت بسیار گران تر از بخش های دیگر است ولی ما نگاهمان این است اگر صنایع مولد و ماد در استان شكل بگیرد، اینها زیر مجموعه ای خواهند داشت و زنجیره ای در كنار خود شكل می دهند كه آنها به اشتغال ما كمك می كنند.
پتروشیمی ما رسما در اواخر سال 94 افتتاح شد و ما سال 95 پروانه بهره برداری اش را صادر كردیم. ظرفیت 2 خط تولید را داشت اما برای افزایش اشتغال، سال گذشته 20 درصد افزایش تولید پتروشیمی داشت و برای امسال 30 درصد را برنامه ریزی كردیم. علاوه بر این، گفتیم كه به پتروشیمی به عنوان یك شهرك تخصصی نگاه كنید تا زنجیره ای شكل بگیرد. در این باره ما 4 مجوز صادر كردیم و تا الان 10 تا 15 درصد پیشرفت فیزیكی در واحدها داشته است. هدف ما در پتروشیمی جلوگیری از خام فروشی بود. این واحد پتروشیمی برخلاف پتروشیمی های خصولتی كشور، واقعا خصوصی است.

** ایرنا: گفته می شود بخش قابل توجهی از واحدهای شهرك های صنعتی استان غیرفعال اند
**صفی خانی: در استان حدودا 14 شهرك داریم ولی 35 درصد از واحدهای آنها غیرفعال است. ما دو شهرك داریم كه بیش از ظرفیت خودشان تولید می كنند مثلا در تولید گیاهان دارویی و یك شهرك هم در حال شكل گیری است. این نگاه باید عوض شود كه همه واحدهای صنعتی باید فعال شود .
460 واحد سنگبری در استان لرستان داریم و عمدتا واحدهای سنتی هستند كه از قبل از انقلاب شكل گرفتند و طرف اعتقادی ندارد كه واحدش را بازسازی كند و سرمایه گذاری جدید كند و تكنولوژی جدید بیاورد. طرف به من گفته است كه من هیچ بدهكاری ندارم و نمی خواهم واحدم را گسترش دهم. نگاه به واحدش به عنوان ملك است، نه یك واحد تولیدی. سنگبری های ما بیشتر از سایر واحدها غیرفعال هستند، حدودا 160واحد، به این خاطر كه اغلب واحدهای سنتی هستند و بقیه شان با ظرفیت پایین كار می كنند. این در حالی است كه سنگبری های مدرن ما حتی می توانند با رقبای خارجی شان رقابت كنند.
در سال های گذشته پایشی در حوزه های صنعتی انجام نشده بود اما از ابتدای امسال طرح پایش را وزارت صنعت انجام داده است كه ظرفیت های آبی و برق، امكانات موجود، نفرات كارگر و غیره ثبت شدند و بر آن اساس واحدهای غیرفعال را اعلام كردند تا آمارهای دقیقی را تا مرحله آخر پایش ارائه دهند.
ما واحد پوشاكی داشتیم كه پروانه بهره برداری آن قبل از انقلاب صادر شده بود ولی الان این واحد وجود ندارد و با كمك این پایش می توان مواردی از این دست شناسایی شوند و آمارهای شفاف ارائه دهیم. مساله واحدهای تعطیل و راكد معمولا در هر استان و حتی كل كشور وجود دارد ولی به نظرم باید ما ظرفیت های صنعتی را بررسی كنیم.
آمارهای موجود براساس نسبت ظرفیت اسمی و پروانه های بهره برداری موجود است. مثلا ظرفیت اسمی اشتغال صنعتی بسیار پایین عنوان شده است ولی در پایشی كه صورت می گیرد این موارد به طور دقیق عنوان خواهد شد.

** ایرنا: براساس آمارهای موجود سطح اشتغال چه میزان بوده است؟
**صفی خانی: ظرفیت اسمی حدودا 14هزار بوده است ولی دقیقا مطمئن نیستم.

**ایرنا: گفته می شود حدودا 204 معدن در استان وجود دارد و حدود 40 درصدشان غیر فعال است
**صفی خانی: تعدادی از این معادن غیرفعال، معادن متروكه هستند و ظرفیت شان به پایان رسیده است. با این حال ما در چهار سال گذشته در معادن هم به لحاظ ظرفیت و هم تعداد رشد داشتیم. معادن غیرفعال و راكد به چند دلیل بوده است، اول اینكه ظرفیت شان تمام شده و برداشت غیراقتصادی است. دوم اینكه عمده معادن ما سنگ های زینتی اند ولی به لحاظ تنوع سنگ ها در بازار و سلایق گوناگون، معدن سنگ های چینی كه ارزشمندترین معادن بودند، سنگ تراورتن جای آنان را در بازار گرفت و سنگ های ما بی ارزش شد. بسیاری از معادن الیگودرز و ازنا غیرفعال شدند و واقعیتش اینكه معدنكارهای ما ضرر كردند.
در بحث بازار نمی توانیم ما كاری كنیم چون سلیقه است كه قبلا مردم سنگ چینی می خریدند اما الان سنگ های تراورتن و دیگر سنگ ها، مردم قیمت و كیفیت را مقایسه می كنند و انتخاب می كنند. با این حال امسال قدری شرایط متفاوت شد و اندكی استقبال به سنگ های چینی بود و ما امیدواریم در این مورد جهش خوبی داشته باشیم و ما معادن قدیمی را بازسازی و نوسازی كنیم.

** ایرنا: مشكلات اقتصادی كلان كشور چه مقدار روی صنایع استان تاثیر گذاشته است؟
**صفی خانی: روی صنعت استان تاثیر بیشتری گذاشته است به این دلیل كه عمده صنایع ما، مواد اولیه شان را از خارج كشور وارد می كنند، مشكلات ثبت ارز و غیره داشتیم و علاوه بر اینكه تاثیر بسیاری گذاشت و فشار بسیاری روی صنعت دارد ولی خدا را شكر ما افزایش صادارت داشتیم و تنوع محصولات ما نسبت به سال گذشته بیشتر بوده و كشورهای هدف ما هم افزایش پیدا كرده است و این نشان می دهد كه این تنگناهای اقتصادی باعث شد تا ما كشورهای هدف بیشتری را پیدا كنیم، كیفیت محصولات و رقابت پذیری محصولات را بالا بردیم.

** ایرنا: بیشتر محصولات صنعتی استان چه بوده؟
**صفی خانی: بیشتر پتروشیمی بوده است. شیشه، داروهای صادراتی، فرو آلیاژ ازنا بوده است. تولیدات پلاستیك، واحدی است كه ما سریعا پروانه صادر كردیم و ظرف 6 روز، مقدار زیادی از تولیدات پلاستیكی را به عراق صادر كردیم. محصولات غذایی ما به 6 كشور كیك و بیسكویت صادر می كند. ترشك و لواشك هم جزو عمده صادرات ما بود.
رقم دلاری ما نسبت به میانگین كشور بالاتر است. ارزش محصولات ما برای صادرات نسبت به كل كشور بالاتر بوده است ولی وزنش كم شده است و در عوض ارزشش بالا رفته است.
در سال 92، هفتاد درصد محصولات ما معدنی یعنی خام فروشی بود ولی الان 2 درصدش معدنی است و بقیه اش فرآوری و محصول است.
كشورهای هدف ما سال گذشته 27 تا بوده است ولی الان 38 تا شده است. اقلام صادراتی 23 تا بوده الان 46 تا شده. به نوعی این جنگ اقتصادی به ما كمك كرده است و تنوع محصولمان و هم كشورهای هدف بیشتر شده است. ما اساس صنعت استان را بر عدم خام فروشی و تولید محصول گذاشته ایم.

** ایرنا: واگذاری های صنایع در استان بحث برانگیز بوده است كه به نحو درستی واگذار نشده اند و چه تعداد واگذار شده است؟
**صفی خانی: تمام واگذاری ها این گونه نبوده است مثلا آلیاژ ما، آهك هیدرات پل دختر، گچ لرستان، نساجی بروجرد، آلیاژ ازنا از جمله واحدهای واگذار شده اند كه الان جزو بهترین صنایع اند و صادرات دارند. همه واگذاری ها بد نبوده است اما مثلا در پارسیلون مساله داشتیم كه به اهلش واگذار نشد، قطعاتش را فروختند و نهایتا مدیران ارشد سازمان تصمیم گرفتند، كنسرسیومی با محوریت آتیه دماوند تشكیل دادند و برنامه جدیدی اجرایی خواهد شد.
صنعت پرس هم چند سالی معطل مانده بود، قیمت گذاری و واگذار كردند و الان یك فردی نقدی خریده است و خط جدید آن راه اندازی می شود. ماشین سازی ما به گروه آریا واگذار شد به سود دهی رسید اما بخاطر مشكلات حقوقی تعطیل شد كه با حل این مشكلات باید آن را بفروشند یا فعال كنند. چرم و پوست واقعا بد واگذار شد و چند سال این واحد مانده است. یخچال سازی هم همینطور بود ولی محصولاتش قابل رقابت نبود.
واحدهای واگذار شده شامل گچ لرستان، فرو آلیاژ ازنا، آهك پل دختر، نساجی بروجرد، پارسیلون خرم آباد، شركت پرس، شركت ماشین سازی، پلی استر الیگودرز، چرم و پوست.
سازمان خصوصی سازی باید در اهلیت افراد و قیمت های واگذاری باید دقت بیشتری داشته باشد. در مورد واگذاری های اولیه كه كارخانه هایی مثل پارسیلون ورشكست شد، ما ورود كردیم تا در واگذاری ها دقت بیشتری شود.

** ایرنا: چقدر این واگذاری ها در سطح اشتغال استان تاثیرگذار بود؟
**صفی خانی: مثلا واحد پارسیلون بیش از هزار نفر در آن اشتغال داشتند ولی الحمدالله تمام مسائل و مشكلات پرسنلی پارسیلون حل شد و عمدتا هم بازنشسته شدند.
مشكلات ما در این واگذاری ها، راه اندازی مجدد است و مشكلات كارگری و جانبی نداریم. آخرین مشكل ما، صدر فولاد بود كه با یك سرمایه گذار جدید مذاكره شد، كارها را راه انداخت و دو ماه حقوق داد و خط تولیدش هم راه اندازی می شود.

**ایرنا: شما آینده اشتغال استان را چه طور می بینید؟
**صفی خانی: كار ما بسیار سخت شده است ولی ما متولی اشتغال نیستیم. ایجاد ثروت و تولید و بسترسازی برای سرمایه گذاری جدید وظیفه ما در صنعت و معدن است. این نگاه باید حاكم شود كه اگر ما ایجاد بستر نكنیم، سرمایه گذاری جدید ایجاد نكنیم و آمارها را به سمت اشتغال زود بازده ببریم، اشتغال پایداری نخواهیم داشت.
اگر نگاه ما این باشد كه شرایط را فراهم كنیم و یك زنجیره تولید داشته باشیم، اشتغال پایدار خود به خود شكل خواهد گرفت و هم نیروی فنی تربیت می شود و هم جوانان ما سرگردان شهرهای دیگر نمی شوند اما در شرایط جدید و با مراوداتی كه با كشورهای دیگر داریم، خصوصا در انتقال تكنولوژی ها و سرمایه گذاری های مالی با مشكلاتی مواجه شدیم و باید بپذیریم.
تمام تلاش صنعت و معدن در سال جاری این بود كه ظرفیت ها كاهش پیدا نكنند و ظرفیت های موجود را حفظ كنیم و خدا را شكر این اتفاق در استان ما افتاد.
اگر ما این دوران گذار را پشت سر بگذاریم، قطعا استان لرستان ظرفیت بالایی دارد و اعتقاد داریم كه سرمایه گذاری های جدید می توانند كمك كنند. مثلا فاز اول لاستیك سازی 2 تا 3 هزار نفر اشتغال ایجاد می كند و ما به شدت دنبال كارهایش هستیم تا مشكلات را رفع كنیم.

** ایرنا: مهم ترین موانع سرمایه گذاری استان لرستان چه مسائلی است؟
**صفی خانی: یك مساله كلی در بهبود اوضاع، وضعیت كسب و كار است و اگر رنكینگ فضای كسب و كار را بهبود ندهیم، مشكلاتی خواهیم داشت. در سال های اخیر هم به جای اینكه رتبه ما بالا آید پایین تر رفته است. یكی از موارد برای بهبود این وضعیت، مقررات زدایی است.
باور ما نسبت به سرمایه گذاری در بدنه كارشناسی دولت و مردم باید تغییر كند. ما باید اعتقاد به سرمایه گذاری و كار و ایجاد ثروت پیدا كنیم و وقتی اعتقاد پیدا كنیم پذیرش سرمایه گذار خارج از استان برای ما راحت تر خواهد بود. خودمان در امر سرمایه گذاری مشاركت بیشتری خواهیم داشت.
به نظرم اصل قضیه بهبود و ایجاد فضای سرمایه گذاری در استان لرستان، بحث فرهنگی و اجتماعی است تا بحث اقتصادی. اول بدنه كارشناسی دولت باید تغییر كند مثلا اینكه كاری باید در هشت روز انجام شود، هشت ماه طول می كشد و این روی سرمایه گذاری تاثیر می گذارد. فرایند سرمایه گذاری، فرایند سیالی است كه باید سود ده باشد و كارها روان باشد.

** ایرنا: چه جذابیت هایی استان لرستان را می توانید پیشنهاد دهید كه خاص استان باشد و سرمایه گذار را جذب كند؟
**صفی خانی: نخست باید قیمت زیرساخت های سرمایه گذاری را پایین بیاوریم كه سرمایه گذار به سرمایه گذاری در استان ما رغبت كنند. به طور مثال زمین برای ساخت شهرك صنعتی اگر در تهران متری 200 هزار تومان است ما باید متری 30 هزار تومان بدهیم.
زیرساخت های آب و برق و گاز را آماده كنیم و این جزو اولین شاخص های جذابیت های سرمایه گذاری داست.
در استان ما باید بیشتر به این مساله توجه شود كه كسی كه بیشترین كمك را می تواند بكند بخش خصوصیو نه دولتی است. وقتی سرمایه گذاری از بیرون نگاه كند كه شركتی در لرستان موفق بوده قطعا راحتتر برای سرمایه گذاری به استان می آید. ما در این بخش ضعیف بوده ایم و تشكل های صنعتی بیشتر می توانند در جذب سرمایه گذار موفق تر باشند.
ایجاد كنسرسیوم ها، پیوستن به هلدینگ های بزرگ و مهم تر از آن ایجاد صندوق سرمایه گذاری در استان است، مثلا بخش خصوصی یك صندوق سرمایه گذاری داشته باشد، منابع باهم تلقیق شود، می تواند سرمایه های بزرگی را در استان شكل دهند.
نوع كوچكش را در پتروشیمی تجربه كردیم، برای اینكه پتروشیمی سود داشته باشد، سرمایه گذار را مجاب كردیم كه سرمایه را از استان بیرون نبرد، بلكه چهار طرح جدید اجرا كند.
اگر استاندار و نماینده های مجلس با سرمایه گذاران جلسه بگذارند كه در استان سرمایه گذاری كنید، خوب است اما اینكه جمعی از سرمایه گذاران با ایجاد كنسرسیوم دیگر سرمایه گذاران را جذب كند بهتر جواب می دهد و جذابیت برای سرمایه گذاری بیشتر می شود.

** ایرنا: چرا شاخص استان در سهولت كسب و كار پایین است؟
**صفی خانی: این شاخص به دلیل وضعیت مشاركت بانك ها بود، چون مشاركت بانك های ما پایین بوده است.

** ایرنا: در جمع بندی بفرمایید كه آینده صنایع استان را چه طور می بینید؟
**صفی خانی: من بسیار به صنعت استان امیدوارم و اگر بتوانیم موانع استان را رفع كنیم، به رغم اینكه نگاه ها به استان كشاورزی است ما در حوزه های صنعتی و ایجاد زنجیره تولید ظرفیت بالا داریم.
نگاه ما این است كه صنایع استان ما، صنعت سبز باشد و اگر مجوزهای زیست محیطی نداشته باشند، ما اجازه نمی دهیم كه صنعتی شكل بگیرد. تلاش ما توسعه پایدار است كه هم مسائل زیست محیطی و هم اشتغال پایدار را داشته باشد و آن نگاه كمك می كند كه استان را حفظ كنیم. در استان ما دشت هایی افت كرده اند و دیگر نمی توان در آنها كشاورزی كرد و بهره برداری بد آب های زیرزمینی را داشتیم و ما الان خشكسالی داریم.
عمده مسائل ما فرهنگی اجتماعی و باورها بخصوص در فرهنگ كار است. ما در نیروهای فنی مشكل داریم و باید از این تنبلی خارج شویم. اولین مانع فرهنگی ما در توسعه باور، فرهنگ كار است كه باید عوض شود و جوانان دنبال آموزش مهارت بروند.
ما تفاهم نامه هایی با دانشگاه ها داشتیم كه مراكز رشد و صنعت داشته باشیم و اساتید هم در صنعت فعال شوند. الان تعدادی از واحدهای صنعتی ما واحدهای رشد و صنعت هستند.
پژوهشم**1552