مشكل 737 بوئینگ سری مَكس چقدر جدی است؟

به گزارش شامگاه چهارشنبه خبرنگار علمی ایرنا، حادثه اخیر 737 سری مكس شركت هواپیمایی اتیوپی كه به فاصله چند ماه از حادثه همین هواپیما در خدمت شركت اندونزیایی لیون‌ایر اتفاق افتاد این روزها موجب شده تا بخش قابل توجهی از ناوگان 737 سری مكس در حال خدمت دنیا در بیش از 10 كشور جهان زمین‌گیر شوند. این زمین‌گیری احتمالا تا مشخص شدن علت وقوع حادثه و وضعیت ایمنی این هواپیما ادامه خواهد داشت. در این بین بویینگ امروز طی بیانیه‌ای قول داده كه تا ماه آینده با انتشار به‌روز رسانی و اصلاحیه عمده‌ نرم‌افزاری برای این هواپیما به بخشی از نگرانی‌ها پاسخ دهد. ظاهرا برنامه این به‌روز رسانی‌ها پس از حادثه پرواز 610 لیون ایر در جاكارتا، آغاز شده بوده است. حادثه‌ای كه چند ماه پیش منجر به كشته شدن 189 نفر شد. بویینگ می‌گوید این به‌روز رسانی شامل تغییرات مهمی در سیستم‌های كنترل پرواز، نمایشگرهای كابین خلبان، آموزش خدمه و دستورات عملیاتی خواهد بود.

** زمین‌گیر شدن گسترده بوئینگ 737 سری مكس
هواپیمای دخیل در هر دو حادثه شركت لیون ایر و حادثه اخیر شركت هواپیمایی اتیوپی كه به مرگ 157 نفر منجر شد از نوع بویینگ 737 سری مكس 8 بود كه یكی از جدیدترین گونه‌های پرطرفدار 737 این شركت شمرده می‌شود. بویینگ می‌گوید كه این به‌روز رسانی به صورت سراسری و برای تمامی هواپیماهای فعال سری مكس ارائه خواهد شد. این در شرایطی است كه تا همین حالا هم نگرانی بابت ایمنی هواپیما بیش از یك سوم كل ناوگان 737 مكس را در سراسر جهان زمین‌گیر كرده و فشار روی «اداره هوانوردی فدرال» (FAA) برای زمین‌گیر كردن هواپیما در آمریكا نیز ادامه دارد.
با این همه تحقیقات روی علت حادثه هنوز در مراحل ابتدایی خود است. با این حال نگرانی اصلی به شباهت زیاد این دو حادثه باز می‌گردد. اگر این شك تایید شود به این معنی است كه نقص فنی یا ایراد تكنیكی در هواپیما می‌توانسته منجر به وقوع هر دو حادثه شده باشد مشكلی كه در صورت برطرف نشدن شانس تكرار خواهد داشت.

** پشت پرده حادثه
حادثه شركت اندونزیایی لیون ایر كه اكتبر سال گذشته اتفاق افتاد درست 13 دقیقه پس از برخاستن از جاكارتا رخ داده بود. در آن مورد گفته می‌شود كه ظاهرا خلبان با سیستم جدیدی كه برای تنظیم موتورهای بزرگتر این هواپیما به آن افزوده شده با مشكل مواجه شده بوده است. سیستمی موسوم به (Maneuvering Characteristics Augmentation System) یا (سیستم تقویت ویژگی‌های مانوری) كه طراحی شده تا بر مشكل ناشی از تفاوت اندازه دهانه و موقعیت موتورهای جدید نسبت به موتورهای قدیمی مورد استفاده در نسخه‌های قبلی 737 را برطرف كند. براساس تحقیقات فعلی در حادثه شركت لیون‌ایر این سیستم به اشتباه فعال شده و موجب شده تا دماغه هواپیما به سوی پایین چرخیده و هواپیما وارد شیرجه‌ ناخواسته شود. در آن حادثه ظاهرا خلبان تلاش كرده تا كنترل را دوباره به دست آورد اما در نهایت موفق نشده و هواپیما سقوط می‌كند. این احتمال وجود دارد كه هواپیمای اتیوپیایی هم به سرنوشت مشابهی دچار شده باشد.
در نتیجه حادثه لیون‌ایر بویینگ در آن زمان شتاب‌زده دستورالعمل اضطراری را منتشر كرد كه تمامی كاربران این هواپیما را موظف می‌كرد تا چگونگی خاموش كردن این سیستم خودكار را به خلبانان خود بیاموزند. بیانیه جدید بویینگ می‌گوید كه خلبان همیشه می‌تواند با از مدار خارج كردن سیستم هدایت خودكار كنترل را شخصا به دست بگیرد. اما مشكل اینجاست كه تا پیش از حادثه لیون‌ایر بسیاری از خلبانان حتی از وجود این سیستم در هواپیمای خود هم اطلاع نداشتند و برای مواجهه با چنین شرایطی آموزش ندیده بودند.

** سری مكس 737
بویینگ 737 یكی از محبوب‌‌ترین و پرشمارترین هواپیماهای مسافربری باریك‌پیكر دنیاست كه تا به امروز بیش از 10 هزار فروند از آن تحویل شركت‌های هواپیمایی شده است. سری جدید این هواپیما موسوم به سری مكس كه چهارمین نسل 737 از زمان نخستین پرواز آن در 1967 شمرده می‌شود، مهم‌ترین هواپیمای صادراتی این روزهای بویینگ است. 737 سری مكس چهار گونه اصلی مكس7، 8، 9 و 10 دارد كه تفاوت اصلی این مدل‌ها در طول بدنه، تعداد مسافر و بُرد پروازی آن‌هاست. هواپیمای دخیل در حادثه اتیوپی و اندونزی از نوع مكس 8 بوده كه پرطرفدارترین گونه این سری تولیدی محسوب می‌‌شود. از میان 5123 هواپیمای سری مكس سفارش داده شده، 2639 فروند آن سری مكس 8 هستند. تا همین حالا 355 فروند از تمامی گونه‌های سری مكس تحویل شده است.
گزارش: محمد‌حسین جهان‌پناه
علمی**9224** 1055