عمران خان و شعار تاسیس پاكستانِ جدید

به گزارش ایرنا، زمانی كه عمران خان در 27 مرداد ماه پارسال به عنوان بیست و دومین نخست وزیر پاكستان سوگند خدمت یاد كرد، حامیان وی به ویژه رقبای سیاسی حزب تحریك انصاف (حزب حاكم فعلی این كشور) منتظر برنامه های كاپیتان سابق تیم ملی كریكت، برای اجرای طرح تاسیس پاكستان جدید بودند.
عمران خان 67 ساله كه تا به امروز لقب كاپیتانی را یدك می كشد بارها اعلام كرده است كه به دنبال اجرای طرح حكومت مداری اسلامی در پاكستان است كه پایه و اساس آن مانند طرح تشكیل حكومت در مدینه توسط پیغمبر گرامی اسلام (ص) خواھد بود.
با این حال عمران خان تا به امروز هدف انتقاد جناح مخالف و رقبای خود قرار گرفته است كه مدعی هستند عمران خان نه تنها نمی تواند حكومتی مانند حكومت مدینه را در پاكستان اجرا كند بلكه تاسیس پاكستانِ جدید نیز فقط در حد یك رویا خواهد ماند.
عمران خان در بیست و پنجم اردیبهشت 1375 شمسی تشكیل حزب جنبش عدالت پاكستان (تحریك انصاف) را اعلام كرد و به قول خودش در اوایل تشكیل حزبش، تنها با چند نفر وارد دنیای سیاست شد و از همان 22 سال پیش فعالیت های سیاسی-اجتماعی خود را بر مبارزه با فقر، اختلاس و فاصله طبقاتی در كشور متمركز كرد.
نخست وزیر فعلی پاكستان برای اولین بار در سال 1381 از حوزه انتخاباتی شهر 'میانوالی' به عنوان نماینده مجلس، رسما وارد سیاست پاكستان شد. پس از اتمام تبعید نواز شریف و خانم بی نظیر بوتو در سال 1386 و متعاقب آن برگزاری انتخابات عمومی، عمران خان در اعتراض به آنچه كه وی تبانی میان سیاستمداران كهنه كار عنوان كرده بود، حضور در آن انتخابات را تحریم كرد.
با روی كار آمدن دولت حزب مردم پاكستان در سال 1387، فعالیت عمده عمران خان روی مبارزه با آن دسته از سیاستمدارانی بود كه به نظر وی در فسادمالی و خسارت وارد كردن به وجهه پاكستان دست داشتند.
با تمام این وجود حزب تحریك انصاف در انتخابات سال 1392 نیز نتوانست بر احزاب سنتی پاكستان یعنی مسلم لیگ نواز و حزب مردم غلبه پیدا كند اما توانست به عنوان سومین حزب پیشرو و دارای كرسی در مجلس ملی به عنوان جناح مخالف در كنار حزب مردم قدرت نمایی كند.
با آغاز دولت وقت نواز شریف، عمران خان مدعی تقلب در انتخابات سال 1392 شد و اعلام كرد كه وی تا دسترسی به انصاف واقعی، دست از اعتراض، تظاهرات و تحصن برنخواهد داشت. وی یك سال پس از آغاز دولت نواز شریف رسما اعلام كرد كه اگر دولت نواز شریف استعفا ندهد وی به خیابان خواهد آمد.
آغاز تحصن های ضددولتی به رهبری عمران خان، سرنوشت سیاسی وی را به كلی تغییر داد به طوری كه وی در قلب پایتخت پاكستان خیمه زد و گفت كه با تقلب در انتخابات و فسادمالی تا دم مرگ مبارزه خواهد كرد.
تحصن عمران خان و جسورانه بودن وی در مواضع سیاسی اش، چالش جدی را برای دولت نواز شریف به وجود آورد تا جایی كه اوضاع تا مرز دخالت مستقیم ارتش و یا كودتای نظامی پیش رفت، اما دولت نواز شریف به خوبی توانست بر اوضاع كنترل كند.
با این حال حمله تروریستی به مدرسه ای در شهر پیشاور در آذرماه 93 و وضعیت حساس پس از آن باعث شد تا عمران خان از ادامه تحصن در اسلام آباد عقب نشینی كند. پس از آن دادگاه عالی پاكستان نیز با تحقیقاتی كه انجام داد رای به عدم تقلب در انتخابات سال 92 داد تا نقطه سرخطی بر مقابله عمران خان علیه دولت وقت پاكستان زده شود.
اما عمران خان نا امید نشد بلكه ماجرای رسوایی پرونده پاناما و اتهامات جدید علیه شخص نواز شریف و خانواده وی مبنی بر اختلاس بزرگ، باعث شد تا كاپیتان سابق تیم ملی كریكت خود را برای یك مقابله سیاسی دیگر آماده كند.
این بار عمران خان مصرانه خواستار استعفای نواز شریف بود. دادگاه عالی پاكستان نیز به این ماجرا ورود كرد و در آخر پس از یك سال تحقیقات دادگاه عالی این كشور رای به سلب صلاحیت نواز شریف داد.
به عقیده تحلیلگران پاكستانی، به چالش كشیده شدن دولت نواز شریف، سلب صلاحیت و سپس زندانی شدن وی به جرم اختلاس مالی، نقطه قوتی برای عمران خان در فعالیت های سیاسی وی محسوب شد به نحوی كه وی توانست با همین امتیاز، در انتخابات مردادماه امسال پیروز شود.
**زمان عملی شدن وعده های عمران خان
عمران خان بازیكن بین‌المللی كریكت و رهبر حزب تحریك انصاف پاكستان، وعده 'پاكستان جدید و پایان دادن به فساد در این كشور' را داد و وی با همین شعار در اولین سخنرانی خود خطاب به مردم پاكستان وعده داد كه دولت وی از مالیات مردم حفاظت كرده و آن را برای رفاه و پیشرفت مردم هزینه می كند.
وی همچنین گفته بود دولت حزب وی هرگز به دنبال نشستن در كاخ ها نیست، بلكه وی كاخ نخست وزیری و در ایالات نیز كاخ های سروزیری و فرمانداری را به محل آموزش تبدیل می كند.
عمران خان و دولت جدید پاكستان، پس از به دست گرفتن قدرت در این كشور با مشكلات مختلفی از جمله چالش های معیشتی و كاهش بی سابقه ذخایر ارزی مواجه شدند.
تروریسم و انرژی، دو موضوعی كه بیشتر برای دولت های قبل از عمران خان چالش جدی تر شناخته می شد، در دولت فعلی پاكستان زیاد زیر ذره بین نبود چون دولت و ارتش این كشور فعالیت های موثری را برای دفع معضل تروریسم و هچنین غلبه بر بحران انرژی انجام داده با این وجود مسئله انرژی همچنان زنگ خطری برای دولت حساب می شود.
وی ماه های اخیر خطاب به پاكستانی ها گفت كه برای عملی كردن طرح پاكستانِ جدید ما باید الگو برداری كنیم مثلا برای مبارزه با فقر، باید از چینی ها الگو بگیریم و برای توسعه و رفاه كشور باید از مالزی و شخص ماهاتیر محمد الگو برداری كنیم.
نخست وزیر پاكستان در سفر رسمی خود به مالزی در 26 آبانماه امسال و در دیدار با ماهاتیر محمد، از چشم انداز وی در دولت وقت مالزی برای توسعه این كشور و تحكیم جایگاه منطقه ای و جهانی مالزی تمجید كرد و گفت دولت پاكستان علاقه مند است تا از الگوی ماهاتیر محمد برای توسعه و رفاه كشور پیروی كند.
با این حال عمران خان سعی دارد با كمك به بهبود وضعیت قشر ضعیف در پاكستان، از آنان دلجویی كند. این روزها طرحی با عنوان تاسیس 5 میلیون باب منزل مسكونی در مناطق مختلف پاكستان مشهور شده و گفته می شود كه عمران خان وعده خود را برای تاسیسِ پاكستان جدید با استفاده از احداث 5 میلیون خانه با نرخ ارزان برای قشر ضعیف جامعه، عملی خواهد كرد هر چند جناح مخالف دولت مدعی هستند كه این فقط یك شعار است و عملی شدن این طرح با ظرفیت های دولت فعلی همخوانی ندارد.
**سیاست خارجی، چالشی سخت تر برای عمران خان
با روی كار آمدن دولت حزب جنبش عدالت به نخست وزیری عمران خان، اوضاع افغانستان، تداون تنش ها با هند، رویكرد سخت گیرانه دولت ترامپ علیه اسلام آباد و معلق ماندن پاكستان مواضع در ارتباط با تحولات خاورمیانه و از همه مهم تر مراقبت از روابط دیرینه پاكستان با جمهوری اسلامی ایران، از اهم مسائلی بود كه عمران خان باید تصمیمات مهمی در این خصوص اتخاذ می كرد.
«عمران خان» در اولین سخنرانی خود تنها دو روز بعد از اعلام پیشتانی حزب وی در انتخابات عمومی پاكستان گفته بود دولت وی خواهان تعمیق و گسترش روابط بهتر با كشورهای همسایه از جمله جمهوری اسلامی ایران است.
وی صحبت های كلیدی درخصوص روابط با هند، افغانستان، كشورهای خاورمیانه و آمریكا نیز عنوان كرده بود.
رهبر حزب تحریك انصاف پاكستان در آن زمان گفته بود، متاسفانه آمریكایی ها فكر می كنند كه پاكستان تنها به دنبال كمك و پول است ولی ما روابط متعادل با آمریكا می خواهیم.
وی همچنین با بیان اینكه دولت آتی، روابط خود را با تهران گسترش می دهد، ادامه داد: عربستان سعودی دوستی است كه روابط ما با دولت آن كشور خوب هست.
عمران خان همواره در دوران مبارزات سیاسی خود از دولت های وقت پاكستان خواسته بود كه در روابط با آمریكا محتاط عمل كرده و به طرف آمریكایی اعلام كنند كه پاكستان، كشوری مستقل است و در هرگونه تصمیم درخصوص روابط با كاخ سفید كاملا آزادنه تصمیم گیری می كند.
عمران خان بارها از سیاست های منطقه ای آمریكا به ویژه حملات غیرقانونی هواپیماهای بدون سرنشین آمریكا به مناطق قبایلی پاكستان انتقاد كرده و بارها در تحصن های ضددولتی در اسلام آباد نیز مستقیما سفیر وقت واشنگتن در اسلام آباد را به دخالت در امور داخلی پاكستان متهم كرده بود.
نخست وزیر فعلی پاكستان بارها تمایل خود برای كمك به حل مسائل منطقه، نقش آفرینی برای جلوگیری از درگیری ها در خاورمیانه و از همه مهم تر كمك به حل مناقشه یمن ابراز كرده بود.
عمران خان چندین بار پیشنهاد میانجیگری بین تهران-ریاض را ارائه كرده و گفته بود كه وی درخصوص جنگ یمن با جمهوری اسلامی ایران و عربستان ارتباط برقرار كرده است.
وی همچنین در خصوص روابط پاكستان با افغانستان و هند انتظار داشت تا با روی كار آمدن دولت جدید بتواند قدم های موثری را برای بهبود روابط با كابل و بازسازی فضای اعتماد با دهلی نو بردارد.
به نظر می رسد معمای پیچیده صلح در افغانستان و تشدید تنش ها با هند، معادلات عمران خان در حوزه سیاست خارجی را تحت تاثیر قرار داده و در كنار چالش های اقتصادی، مشكلات روابط با همسایگان غربی و شرقی و درگیری بودن در دنیای پیچیده سیاست خارجی كار عمران خان را در آینده سخت تر كرده است.
با این حال وی به پاكستانی قول داده است كه با تمامی این مشكلات مقابله خواهد كرد، چه چالش داخلی باشید یا خارجی. مردم پاكستان نیز توانائی عمران خان برای مقاومت در برابر مشكلات را جالب می دانند و به همین دلیل اكثر كارشناسان و اندیشمندان پاكستانی معتقدند باید به عمران خان وقت داده شود تا توانائی خود را ثابت كند.
فعالیت های اجتماعی در كنار سیاست و صلح دوست بودن عمران خان باعث شده حتی منتقدان وی نیز مجبور به تمجید از وی شوند. زمانی كه حزب عمران خان دولتی در پاكستان نداشت وی با استفاده از وجهه اجتماعی و مدنی خود توانست بیمارستان مجهزی را مخصوص بیماران سرطانی در پاكستان تاسیس كند كه هدف اصلی آن كمك به بیماران سرطانی كه توانائی پرداخت هزینه های هنگفت معالجه این بیماری را ندارند، است.
این روزها كه پاكستان و هند شدیدا وارد تنش های سیاسی و نظامی شده اند، عمران خان با اعلام آزادی خلبان بازداشت شده هندی، دوباره بر مقبولیت خود اضافه كرد به طوری كه رسانه های هندی از تصمیم وی استقبال كرده و حتی از دولتمردان هندی خواستند تا از پیشنهاد صلح عمران خان را بپذیرند و دعوای سیاسی میان دو كشور پایان دهند.
**مبارزه با اشرافی گری و دلجویی از قشر آسیب پذیر جامعه
عمران خان تنها چند روز پس از تصدی كرسی نخست وزیری، اعلام كرد كه دولتمردان وی هرگز به دنبال اشرافی گری و هزینه های گزار برای فعالیت های دولتی نباید بروند.
وی دستور العمل های بی سابقه ای را برای جلوگیری از هزینه های دولتی اعلام كرد كه در دولت های پیشین چنین چیزی دیده نشد.
عمران خان حتی كاخ نخست وزیری پاكستان را به دانشگاه ملی تبدیل كرد و گفت كه طرح تبدیل كاخ نخست وزیری به مركز علم و تحصیلات عالی آغاز شده است هرچند جناح مخالف با انتقاد از این تصمیم عمران خان گفتند كه نخست وزیر پاكستان نباید امكان ملی و فرهنگی كه متعلق به میراث ملی كشور است را به پسند خود به دانشكده یا مركز تحصیلات عالی تبدیل كند.
پاكستانی ها از ابتكار عمران خان برای مقابله با اشرافی گری استقبال كردند اما سفر اخیر ولیعهد سعودی به اسلام آباد و استقبال پرخرج پاكستانی ها از این محمد بن سلمان، باعث شد تا دولت عمران خان شدیدا مورد انتقاد قرار بگیرد.
استقبال شاهانه از ولیعهد سعودی و كاروان شلوغ وی توسط دولت پاكستان باعث شد تا سیاستمداران این كشور شعار صرف جویی عمران خان را زیر سوال ببرند.
آساق*274**1663**