كاخ های شمرون، نمایانگر تاریخ و هویت پایتخت

واقع در شمالی ‌ترین و خوش آب و هواترین منطقه تهران با 110 هكتار وسعت 18 كاخ كوچك و بزرگ و درختان چنار كهنسال بسیاری را در دل خود جای داده، این كاخ سكونتگاه تابستانی شاهان قاجار بوده و پس از روی كار آمدن پهلوی با الحاق محله های اطراف، مساحت كاخ وسعت و برای استراحتگاه رضا شاه اختصاص یافت.
موزه های متعددی در این مجموعه همانند ماشین زمان بازدیدكنندگان را به دنیای دیگری می برند؛ مثلاً در اولین ورود به موزه نظامی هلی كوپتر غنیمتی از عملیاتی در جنگ تحمیلی خودنمایی می كند و بعد به ترتیب توپ‌های دوره قاجار، اتومبیل رولز رویس رضاشاه، تانك، كامیون، ضدهوایی‌ها و قایق نسبتا بزرگی كه در مجاورت ساختمان قرار گرفته نظر بیننده را جلب می كند.
لباس‌های نظامیان در دوره‌های مختلف تاریخی بر تن مجسمه‌هایی از سربازان آن دوران و دو اسب تاكسیدرمی شده (روشی جهت نگهداری دراز مدت جانوران) ‌بسیار جلب توجه می‌كنند؛ دور تا دور این سالن ادوات جنگی از قبل از میلاد مسیح تا دوران صفوی نقش بسته و شمشیرهای شاه عباس چون نگینی در این سالن می درخشند.
اسلحه‌های اهدایی به پهلوی، پرچم‌ها و نشان‌های آن دوره، ماكت هایی از موشك و بمب، لباس‌ها و متعلقات مردان بزرگی چون فكوری، ستاری، چمران و...، ماكتی از شكست حصر آبادان و سلاح‌های شكاری و سلاح‌های كوچك و تغییر فرم داده شده (به شكل خودكار و....) از دیگر آثاری ست كه در این موزه به چشم می خورد.

**كاخ اسود
گچ بری های سقف ساختمان و مرمر سیاه رنگ به كار برده در موزه هنرهای زیبا كه قبلاً وزارت دربار بوده اولین چیزی ست كه به چشم می آید و آن را به كاخ اسود معروف كرده است.
آثار نقاشان ایرانی معاصر نظیر سهراب سپهری، حسین محجوبی، فرامرز پیل آرام، حسین زنده رودی، پروانه اعتمادی، نصرالله افجه‌ای و نقاشان عصر صفوی تا قاجار كه غالباً تصاویری از افراد درباری آن زمان است كه احتمالاً هنرمندان را به شوق نقش تصویر خود به صورتگری وا می‌داشتند در این موزه گردهم آمده است.
در طبقه ای دیگر نیز نقاشی اروپائیانی چون سالوادر دالی، جان فردرینگ هرینگ، پیتر گراهام، ایوانویچ شیشكین، فرانسوا موزن و ژول برتون از قرن 17 تا 20 میلادی در مكاتب و شیوه‌های گوناگون به نمایش درآمده اند.
هشت اثر نفیس از نقاش پر آوازه، كمال الملك كه در صحت و پختگی رنگ و دقت كم نظیر در این 3 طبقه از موزه هنرهای زیبا ارائه شده است.

**موزه اتومبیل های سلطنتی
ایران در زمان پهلوی با 32 دستگاه خودرو تشریفات (به دلیل اینكه مالكیت بخشی از سهام مرسدس بنز برای ایران بود) یكی از بزرگترین ناوگان خودروهای تشریفاتی در منطقه تلقی می شد.
موزه اتومبیل های سلطنتی در سعدآباد با ساختمانی سفید رنگ، سقفی منحنی و فاقد تزئینات معماری دارای یك اتاق شیشه‌ ای برای نمایش یك اتومبیل است؛ بنز زرهی600 با شش و نیم تن وزن، ضد گلوله و ضد انفجار و دارای سامانه هیدرولیك تنظیم ارتفاع خودكار یكی از 9 دستگاه از اتومبیل‌های كلاسیك و سلطنتی این موزه است كه چشم هر بیننده ای را به خود خیره می كند.
یك دستگاه مرسدس SL300 متعلق به فرح دیبا، مكه پهلوی نیز در گوشه ای دیگر نمایان است كه جزو نخستین خودروهای انژكتوری ساخته شده در جهان می باشد؛ بدنه این اتومبیل از آلومینیوم بوده و قطعات آن مثل یك پازل باز و بسته می‌شود.
رولزرویسی از نسل پنجم (فانتوم 5) كه تنها 375 دستگاه از آن تولید و به سفارش اشرف پهلوی خریداری شده بود در ورودی نمایشگاه علاقه مندان صنعت خودروسازی را مجذوب خود می كند؛ این خودرو تمام امكانات رفاهی نظیر كولر، یخچال، تلویزیون و... را داراست.
موتور سیكلت ها و خودروهای فرزندان پهلوی نیز بخش مهیج دیگری از این مجموعه است.

**كاخ سبز
یكی از زیباترین كاخ‌های موجود در ایران از نظر صاحب نظران، كاخ سبز سعدآباد است. كاخی كه پس از ساخته شدن با سنگ مرمر با تركیبی از رگه‌ های سبز، صورتی و قهوه‌ای روشن از معدنی منحصر به فرد در زنجان، معدن تامین كننده به دستور رضا‌شاه تخریب شد تا هیچوقت ساختمان دیگری با این شكل و نما ساخته نشود.
معماری بنا، تذهیب دیوارها، خاتم كاری‌، گچ ‌بری‌ها و آیینه كاری ‌های ظریف و زیبا، فرش ابریشمی 70 متر مربعی تالار اثر استاد عبدالمحمد عمواغلی و همخوانی نقش آن با طرح سقف، لوازم اختصاصی شاهان پهلوی و چشم‌انداز خیره كننده شهر تهران از ویژگی های این كاخ است كه سبب عكسبرداری بسیار و ثبت خاطرات بازدیدكنندگان می شود.

همچنین موزه استاد حسین بهزاد (از پایه گذاران نگارگری معاصر ایران)، برادران امیدوار (دو برادر پژوهشگر پرشور ایرانی)، نگارستان یا كاخ فرح دیبا (پوشاك سنتی و طراحی لباس)، ظروف سلطنتی (مجموعه ظروف مربوط به دوران قاجار و پهلوی اول و دوم و ظروف اهدایی به رضا شاه، محمد رضا، فرح و دیگر اعضای خاندان پهلوی)، سلاح‌های درباری (تفنگ‌های شكاری ساخت كارخانه‌های معروف اسلحه سازی اروپا و امریكا از جمله رمینگتون، وینچستر، اسپرینگ فیلد و برنو)، تاریخ معاصر (سیر تاریخی تحول جامعه از دوران پهلوی اول تاكنون)، سرای چهره‌های ماندگار (240 شخصیت و نخبه در عرصه‌های علم، فرهنگ و هنر)، هنر ملل (هنر باستانی ایران، آفریقای سیاه، مایاها، اینكاها و آثار هنر معاصر ایران و جهان)، كاخ موزه ملت یا كاخ سفید (روایتی از زندگی خصوصی پهلوی دوم)، گنجینه آب (نحوه دستیابی و نحوه مصرف آب در طول چندین قرن)، اسناد و مدارك تاریخی سعدآباد، استاد محمود فرشچیان، كتابخانه سلطنتی، آشپزخانه سلطنتی و مركز برنامه‌ریزی كودك و نوجوان یا كاخ لیلا پهلوی كه به اسباب بازی‌ها وعكس‌های خانوادگی دختر محمدرضا شاه اختصاص دارد، در این مجوعه گرد هم آمده كه هر گردشگری را مجاب می كند یكروز كامل زمان خود را در سعدآباد بگذراند.
امانت گرفتن كتاب های متنوع و مطالعه در باغ سعد آباد نیز قطعاً طرفداران زیادی دارد؛ همچنین كافه – رستوران ها و وسایل ورزشی كه در خوش آب و هوا ترین منطقه تهران میزبان مهمانان هستند می تواند ساعات خوشی را برای هر گردشگر یا شهروند تهرانی كه می خواهد زمانی از شلوغی پایتخت به دور باشد رقم بزنند.
علاقه مندان جهت بازدید می توانند به خیابان ولیعصر، خیابان شهید فلاحی (زعفرانیه)، انتهای خیابان شهید كمال طاهری و یا میدان تجریش، خیابان دربند، ضلع جنوبی میدان دربند مراجعه كنند؛ این مجموعه فرهنگی، تاریخی در نیمه اول سال همه روزه به جز ایام سوگواری كه در تقویم تعطیل رسمی هستند از ساعت 9 تا 18:30 (فروش بلیت تا ساعت 17) و نیمه دوم سال با شرایط مذكور از ساعت 8 تا 17 (فروش بلیت تا ساعت 15:30) پذیرای گردشگران است، همچنین چند دستگاه ون بازدیدكنندگان را به طور رایگان به موزه‌های مختلف می ‌رسانند؛ قیمت تمامی بلیت ها نیز در وب سایت رسمی مجموعه قابل مشاهده می باشد.

**مجموعه فرهنگی، تاریخی نیاوران
این اقامتگاه سلطنتی پس از سعدآباد با چندین كاخ موزه در بستری سرسبز و درختان سوزنی پربرگ و كهنسال فضای خاص طبیعی و مناسبی را جهت گذران اوقات فراغت فراهم آورده، خصوصاً اینكه آشنایی با سبك زندگی سلطنتی و اشیا و لوازم موجود در كاخ‌ها، برای گردشگران از اقشار مختلف بسیار جذاب می‌باشد.
مجموعه نیاوران با مساحتی بالغ بر 11 هكتار و دیوار نسبتا بلند آجری كه چیدمان آجرهای آن نیز با سلیقه ای خاص اجرا شده محیط عمومی و خیابان جدا می شود.
قدم زدن در باغی كه آوازه ی پرندگانی چون طوطی، مینا، كبوتر، داركوب و ... در آن طنین انداز می شود و دیدن لانه‌هایی كه در بلندای درختان متنوع و تنومند آن نصب شده از دیگر جذابیت‌هایی ست كه می تواند خلوتی دلنشین را رقم بزند.
مجسمه های شیر سنگی در اطراف ساختمان كتابخانه و معروف‌ترین آثار هنری سزار بالداچینی مجسمه ساز فرانسوی - ایتالیایی هر عكاسی را به وجد می آورد.
نیاوران از اقامتگاه های ییلاقی قاجار بود كه در زمان حكومت پهلوی دوم، برخی از بناهای كوچك این باغ تخریب و با سبكی مدرن جهت سكونت وی و خانواده‌اش ساخته شد.

**كاخ صاحبقرانیه
درها و پنجره های چوبی به شكل ارسی با شیشه های رنگی شامل 50 عمارت كوچك مخصوص زنان ناصرالدین شاه از شناسه های كاخ صاحبقرانیه نیاوران است كه بخش اندرونی یا همان اقامتگاه همسران ناصرالدین شاه توسط رضاخان تخریب شد.
اتاق مذاكرات جنگی شاه (با شیشه‌های ضد گلوله و فضای آكوستیك)، اتاق مذاكرات خصوصی شاه، اتاقی برای انتظار سفرای خارجی و تالار آینه كه بسیار دیدنی ست نیز در این كاخ قرار دارد.
روایت ها حاكیست در آن زمان هر سی سال یك قرن در نظر گرفته می‌شد و ناصرالدین شاه پس از31 سال حكومت، خود را صاحبقران و كاخ را صاحبقرانیه نام نهاد.
در چند دهه گذشته، سریال‌های تلویزیونی میرزا كوچك‌خان و امیركبیر و فیلم‌های سینمایی شازده احتجاب، سلطان صاحبقران، دلشدگان و كمال‌الملك در این كاخ فیلم برداری شده است.
آینه كاری، گچبری، طرح اسلیمی و گل برجسته و نقاشی سقف‌های كاذب، نقاشی‌هایی از كمال الملك، دو تابلو بزرگ به نام صف سلام شاهزادگان قاجار و تابلویی از چهره امیركبیر، مجموعه‌ای از عكس‌های ناصرالدین شاه در صاحبقرانیه، تابلوهای نقاشی، مجموعه‌ای از هدایای مختلفی كه به دربار پهلوی اهدا شده است، فرش‌های بسیار نفیس و اتاق مدال‌ها از جمله آثار دیدنی این موزه به شمار می‌روند.

در ضلعی دیگر از مجموعه باغ كتیبه‌ها با 43 مولاژ (قالب ریزی و شبیه سازی اجسام) از كتیبه‌های صخره‌ای دوره های تاریخی مادها، آشوری، آرامی، پارتی، ساسانی، آكدی، عیلامی و ... به چشم می‌خورد كه به غیر از باستان شناسان و تاریخ دانان برای هر بازدیدكننده ای خیره كننده است.
كاخ موزه هایی نظیر كوشك احمدشاهی (عكس‌های احمدشاه و نامه نگاری‌های وی)، جهان نما (آثار اهدایی به خاندان پهلوی و یا خریداری شده توسط آنان)
موزه حوضخانه، اتومبیل های اختصاصی كاخ نیاوران، كتابخانه سلطنتی و ... نیز از دیگر اماكن دیدنی مجموعه فرهنگی، تاریخی نیاوران به شمار می آیند.
علاقه مندان برای بازدید از این مجموعه كافیست همه روزه به جز ایام سوگواری كه تعطیل رسمی هستند از ساعت 9 تا 22 خود را به انتهای خیابان پاسداران یا خیابان نیاوران و میدان باهنر برسانند؛ همچنین می توانند برای ارتباط با مجموعه نیاوران از شماره تماس های 22282012 ، 22282020، 2228250 و یا وب سایت niavaranmu.com استفاده كنند.

**كاخ مظفری یا همان بیمارستان مسیح دانشوری
بیماری سل گریبان گیر مظفرالدین شاه در زمان ولیعهدی اش می شود و پزشك دربار توصیه می كند بایستی به یك منطقه خوش آب و هوا مهاجرت كند؛ قریه دارآباد برای سكونت او انتخاب، باغی به مساحت 60 هزار متر مربع خریداری و به دستور محمد خان حكیم الملك (وزیر دربار) عمارت زیبایی در آن ساخته شد كه آن را كاخ شاه آباد نامیدند.
پس از فوت مظفرالدین شاه، این مركز به آسایشگاهی برای بیماران مسلول و بعدها برای تاسیس بیمارستان مسلولان مورد توجه قرار گرفت؛ مرحوم دكتر مسیح دانشوری یك مدرسه پرستاری در آن احداث كرد و متعاقب این اقدام ساختمان‌های متعددی توسط وزارت بهداری وقت، موسسات دیگر و اشخاص خیر در محوطه بنا شد كه یكی از آنها به ساختمان فخرالدوله (دختر خیر مظفرالدین شاه كه آسایشگاه كهریزك را نیز احداث كرد) مشهور است. این بنا به عنوان قرار می گیرد.
كاخ مظفری كه ثبت ملی ست و امروز به عنوان موزه پزشكی بیمارستان مورد بهره برداری قرار دارد، تنها كاخ قاجاری ست با سقف بیضی شكل و طراحی فرانسوی از نوع كلاه فرنگی، آیینه كاری و گچ‌بری های زیبا و آبنمایی به شكل كلاهخود جنگی كه در نوع خود خاص است و توجه همگان را به خود جلب می كند.
نكته ای كه قابل توجه است، بازدید از این مكان تنها با معرفی نامه‌های معتبر و هماهنگی‌های لازم با روابط عمومی بیمارستان و حراست مجموعه و در صورت موافقت خارج از ساعات اداری امكان پذیر است، لذا علاقمندان می توانند از طریق ارتباط با شماره تماس 26106000 (روابط عمومی) بازدید خود را هماهنگ كنند.

به گزارش ایرنا، شهرستان شمیرانات در ارتفاعات البرز با آب و هوایی كوهستانی و سرد، متشكل از شهر شمیران یا تجریش و دو بخش لواسانات و رودبار قصران با جمعیتی افزون بر 600 هزار نفر در شمال و شمال شرقی تهران قرار دارد.
این شهرستان همچنین مجموعه قابل توجهی از امامزاده ها، كاخ ها، موزه ها، محله های قدیمی، خانه های رجال قدیم و جدید، نهاد ها و سازمان های كشوری، سفارتخانه ها، دانشگاه ها، مراكز خرید و بوستان های مهم، تفریحگاه های طبیعی و... را در خود جای داده است.
حجاری، معرق روی چوب و... ، حجم چوب و ساخت سازهای سنتی از صنایع دستی شمیرانات و گیلاس، آلبالو، گردو، سیب و عسل از سوغات این شهرستان خوش آب و هوا به شمار می رود.
تهرام/9897//1348