تشديد تنش ميان روسيه و كشورهاي حوزه درياي بالتيك

به گزارش ايرنا، نبايد از نظر دور داشت كه اختلافات روسيه و كشورهاي حوزه بالتيك ريشه در تاريخ چندصد ساله ساكنان اين منطقه دارد به عنوان مثال در سال هاي 1610 تا 1612 ميلادي ارتش ليتواني و لهستان به روسيه كه آن زمان حرفي براي گفتن در جهان نداشت حمله كردند و به مدت دو سال مسكو را به اشغال خود درآوردند تا تنها كشوري در تاريخ نام بگيرند كه برخلاف ناپلئون رهبر فرانسه و هيتلر رهبران آلمان نازي توانستند مسكو را فتح كنند.

**افزايش كينه ها در جنگ جهاني دوم
فراتر از خاطره تلخي كه روس تبارها از ليتواني و لهستان در تاريخ خود به دليل اشغال مسكو و ظلم به مردم اين منطقه دارند، جنگ جهاني دوم نيز صحنه ديگري براي ضد و خوردها ميان دو طرف فراهم ساخت.
سه جمهوري بالتيك شامل استوني، لتوني و ليتواني كه هنگام جنگ جهاني دوم (1941 تا 1945) به اشغال آلمان نازي درآمده بودند، در طول جنگ دست به اقداماتي عليه اتحاد جماهير شوروي زدند كه بنظر نمي رسد هرگز از ياد روس ها برود.
لتوني بيشترين نقش را در اين زمينه ايفا كرد چرا كه گروه هاي پارتيزاني متعددي براي مقابله با ارتش شوروي در اين كشور شكل گرفت.
هم اكنون نيز در اين جمهوري ها گرايش هاي زيادي به آلمان نازي به عنوان حركت هاي ملي گرايانه ضدروسي در سطح جامعه ديده مي شود و حتي در پايتخت لتوني هر ساله طرفداران آلمان نازي رژه مي روند.
تكرار اين خاطرات هرساله روس ها را كه در طول جنگ جهاني دوم، 27 ميليون كشته داده اند بشدت آزار مي دهد و به عاملي تنش زا ميان روسيه و جمهوري هاي بالتيك تبديل شده است.

**تبعيض حقوق روس تبارها در كشورهاي بالتيك
ريشه هاي تاريخي كافي است تا بتوان تصور كرد روس تبارها در جمهوري هاي بالتيك چه حال و روزي خواهند داشت.
امروزه روس تبارها كه در دوره شوروي سابق در كشورهاي حوزه بالتيك زندگي آرامي داشتند از حقوق شهروندي در اين جمهوري ها محرومند يا بخش عمده اي از حقوق و مزاياي خود را از دست دادند.
در زمان حاضر در كشورهاي ليتواني، لتوني و استوني شمار زيادي از روس تبارها به عنوان «غيرشهروند» زندگي مي كنند.
اين افراد حق راي دادن، حق انتخاب شدن حتي در شوراهاي محلي و حق خريد زمين ندارند.
روساي جمهوري روسيه در دو دهه اخير دفاع از حقوق روس تبارها در كشورهاي حوزه بالتيك را در اولويت كاري خود قرار داده اند ضمن اينكه روسيه بارها از مراجع بين المللي ازجمله سازمان امنيت و همكاري اروپا و اتحاديه اروپا خواسته است تا به مساله غيرشهروندها در كشورهاي حوزه بالتيك و تبعيض حقوق روس ها در اين كشور ها واكنش نشان دهد.

**كنار گذاشتن زبان روسي در كشورهاي بالتيك
امروز در اكثر جمهوري هاي حوزه درياي بالتيك تدريس زبان روسي ممنوع است چرا كه دولتمردان اين كشورها سياست كنار گذاشتن زبان روسي را دنبال مي كنند.
اين مساله باعث نارضايتي بيشتر روس تبارها و خشم مقامات روسيه شده است و به شكل بي سابقه اي بر دامنه اختلاف ها ميان روس تبارها با دولت هاي مركزي در جمهوري هاي بالتيك افزوده است.
با اين وجود عضويت استوني، ليتواني و لتوني از سال 2000 ميلادي در سازمان پيمان آتلانتيك شمالي دست روسيه را براي هر گونه اقدام نظامي بسته است.
پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) از همان ابتدا بخشي از امور دفاعي اين سه كشور را برعهده گرفت و امروز هواپيماهاي كشورهاي عضو ناتو ازجمله انگليس حريم هوايي اين كشورها را پوشش مي دهند.
ناتو هر ساله در اين سه كشور رزمايش برگزار مي كند كه بر اساس سناريوي برخي از اين رزمايش ها، با اقدامات نظامي و تجاوزهاي روسيه مقابله مي شود.
پيمان آتلانتيك شمالي با توجه به افزايش تنش ها ميان روسيه و جمهوري هاي بالتيك چهار گردان در اين كشورها و لهستان مستقر كرد.
اين اقدامات موجب بروز تنش هاي جديدي بين كشورهاي بالتيك و روسيه شد و مسكو نيز در اقدامي تلافي جويانه شروع به برگزاري رزمايش هايي در شمال غربي خود كرد.
ولاديمير پوتين رئيس جمهوري روسيه اگر چه اعلام كرده است كه كرملين خواهان حفظ صلح و آرامش در منطقه بالتيك است و قصدي براي انجام اقدامات نظامي عليه كشورهاي منطقه ندارند اما كارشناسان در غرب معتقدند كه مناقشه روسيه و ناتو ممكن است از بالتيك آغاز شود.
بسياري از صاحبنظران فنون نظامي در جهان غرب برهمين اساس ادعا مي كنند كه روسيه مي تواند كشورهاي حوزه بالتيك و لهستان را پيش از واكنش موثر ناتو، به اشغال خود درآورد، از اين رو لازم است كه آمريكا بر افزايش حضور نظامي خود در اين منطقه از جهان توجه ويژه داشته باشد.

**استقرار موشك هاي تاكتيكي اسكندر در كالينينگراد
روسيه نيز نظاره گر رويداد ها نيست، سران كرملين در واكنش به تحركات در غرب، به گفته خود دست به اقدامات تدافعي بيشتر زده اند، تحركاتي كه بيش از همه كشورهاي بالتيك را نگران كرده است.
نگراني از روسيه در سال 2014 به اوج خود رسيد چرا كه مسكو با توجه به رويدادهاي بوجود آمده در اوكراين، زمينه جدا شدن كريمه با اكثريت روس تبار از اوكراين را با برگزاري رفراندوم فراهم كرد و سپس پوتين آن را به خاك روسيه اضافه كرد.
روس ها هم اكنون با ابراز نگراني از استقرار اجزاي سامانه پدافند موشكي آمريكا در روماني و لهستان، آن را گامي در جهت ضربه زدن به امنيت خود مي دانند و در مقابل توانمندي دفاعي خود را در استان كالينينگراد كه در ساحل درياي بالتيك واقع شده است، افزايش مي دهند ضمن اينكه تسليحات پيشرفته ازجمله موشك هاي تاكتيكي اسكندر برخلاف نظر ناتو در كالينينگراد مستقر شده است كه توان نابود كردن هر هدفي را در هر جاي قاره سبز دارند.

**تحريم هاي متقابل روي ديگر مناقشه
روسيه از سال 2014 كه اتحاديه اروپا تحريم هايي را عليه اين كشور در مساله كريمه اوكراين وضع كرد، همه كشورهاي عضو اين اتحاديه ازجمله استوني، ليتواني و لتوني را مورد تحريم قرار داد.
اين تحريم ها شامل منع خريد مواد غذايي و محصولات كشاورزي از سه كشور بالتيك نيز مي شد.
روسيه در اين رابطه فهرستي با بيش از 500 قلم كالا را براي تحريم كشورهاي حوزه بالتيك تنظيم و به اجرا در آورد.
اين تحريم ها ضربات سنگيني به اقتصاد كشورهاي بالتيك وارد كرد و روابط اين كشورها با روسيه را بدتر نيز كرد.
بيشترين خسارت در اين خصوص به استوني كشوري با اقتصاد مبتني بر كشاورزي وارد شد و اين جمهوري بالتيك كه 20 درصد محصولات كشاورزي و گوشت و ماهي خود را به روسيه صادر مي كرد، به يك باره بازار بزرگي را از دست داد.
روسيه همچنين از حدود سه سال پيش صادرات نفت و محصولات نفتي از بنادر لتوني را متوقف كرده و از مسير ديگر به امر صادرات مشغول است.
اجراي چنين سياستي از طرف روسيه موجب كاهش رونق بنادر لتوني و نيز امكانات حمل و نقل جمهوري هاي بالتيك شده و صدها ميليون دلار به اقتصاد اين كشورها خسارت زده است.
تمامي مسائل باعث شده است كه امروز روابط روسيه با جمهوري هاي بالتيك در پايين ترين سطح ممكن قرار بگيرد و هر از چند گاهي جهان شاهد تنش هاي لفظي ميان مسئولان اين جمهوري ها با مسكو باشند.
واقعيت اين است كه اظهارات مقام هاي جمهوري هاي بالتيك عليه روسيه و برخي مقام هاي روس عليه اين جمهوري ها نه تنها تنور اختلافات را گرم نگه مي دارد بلكه بر دامنه تنش ها نيز مي افزايد.
سران و مقام هاي رده پايين كشورهاي بالتيك بارها عليه روسيه سخن گفته و حتي خواستار گرفتن خسارت از مسكو به دليل حوادث تاريخ در طول جنگ جهاني دوم شده اند.
اكثر مقام ها در جمهوري هاي بالتيك، به دوران اتحاد جماهير شوروي به عنوان بازه زماني اشغال كشور خود مي نگرند و از آنجه كه روسيه خود را ميراث دار اتحاد جماهير شوروي مي داند، از اين كشور درخواست غرامت كرده اند.
مقام هاي جمهوري هاي بالتيك همچنان روسيه را متجاوز مي خوانند و معتقدند كه غرب به رهبري آمريكا بايد در مقابل روسيه بايستد.
وينوس رايموندس رئيس جمهوري لتوني در آخرين اظهارات از اين دست از اتحاديه اروپا خواست تا اقداماتي را براي بازداشتن روسيه بكار گيرد تا اين كشور فرصت نيابد به ديگر كشورهاي اروپايي حمله كند.
در روسيه نيز برخي نمايندگان تند رو يا ملي گرايان نيز گاه و بيگاه كشورهاي بالتيك را تهديد مي كنند.
به عنوان مثال ولاديمير ژيرينفسكي رهبر حزب ليبرال دمكرات روسيه كه به اظهارات افراط گرايانه معروف است به تازگي گفته كه ارتش روسيه بايد جمهوري هاي بالتيك را تصرف كند.
در مجموع به نظر مي رسد در شرايطي كه تحريم هاي ضد روسي آمريكا هر روز ابعاد پيچيده تري به خود مي گيرد و اختلافات روسيه با آمريكا به ونزوئلا نيز كشيده مي شود، بعيد است بتوان روزنه اميدي براي بهبود روابط ميان روسيه و جمهوري هاي بالتيك يافت.
اروپام*391*1346**1211