بزرگداشت سال جهانی جدول دوره‌ای عنصرها در ایران شروع شد

به گزارش خبرنگار ایرنا، موزه ملی علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران، در راستای گسترش سواد علمی-فناورانه و ترویج علم در میان اقشار گوناگون جامعه و ایجاد شور و انگیزه برای یادگیری علم در نسل جوان كشور و تربیت دانشمندان آینده، این مراسم را تدارك دیده است.
در این مراسم كه امروز سه شنبه برگزار شد، «سعدالله نصیری قیداری» در زمینه نقش مناسبت‌های جهانی در تحقق اهداف و برنامه‌های یونسكو، «محمد كوتی» در زمینه اهمیت جدول تناوبی در علوم و فناوری و «منصور وصالی» درباره اینكه چرا دانستن جدول تناوبی برای مردم مهم است؟ سخنرانی كردند.

** نامگذاری های یونسكو بر پایه برقراری صلح استوار است
دبیركل كمیسیون ملی یونسكو در ایران و استاد دانشگاه شهید بهشتی به عنوان نخستین سخنران در این همایش یك روزه كه موزه ملی علوم و فناوری با همكاری موزه باستان در سالن اجتماعات موزه دوران اسلامی برگزار شد، در زمینه نقش مناسبت‌های جهانی در تحقق اهداف و برنامه‌های یونسكو گفت: یونسكو بر سه محور آموزش و تربیت، علم، فرهنگ و ارتباطات استوار است و برای رسیدن به تقویت صلح جهانی و استقرار آن راه خود را در این محورها پیش می برد.
سعدالله نصیری قیداری افزود: ایران در سال 1337 به عضویت یونسكو درآمد و در زمینه های اصلی فعالیت یونسكو كه عبارت است از آموزش علوم اجتماعی، طبیعی، فرهنگی و ارتباطات گام برداشته است.
وی خاطرنشان كرد: تاسیس كرسی های علمی، ثبت میراث فرهنگی، میراث ناملموس، عضویت در شبكه همكاری شهرهای میراث معنوی و تاسیس مراكز منطقه ای درجه دو وابسته به یونسكو از دیگر عملكردهای یونسكو است كه ایران هم در آن همكاری های لازم داشته است. برای درك این موضوع می‌توان به ثبت هزار و هفتصدمین سالگرد تاسیس دانشگاه جندی شاپور در یونسكو نام برد.
نصیری قیداری ضمن برشمردن روزهای بین المللی و جهانی ایران در سازمان یونسكو از قبیل روز جهانی شعر، مبارزه با تبعیض نژادی، بحث تنوع زیستی و كاهش بلایای طبیعی كه با رنگ و بوی آموزش همراه است، اظهار داشت: دولت ها از اعضای یونسكو هستند و در این مسیر باید بتوانند از تجربیات و نوآوری های بین المللی بهره كافی و كافی ببرند، بنابراین لازم است كه كنوانسیون های مربوط به میراث فرهنگی آموزش ببینند تا بتوانند در فضای یونسكو و دیگر كشورها فعالیت كنند؛ همانند آنچه درباره ثبت جنگل های هیركانی اتفاق افتاد.
دبیركل كمیسیون ملی یونسكو یادآور شد: امسال صدوپنجاهمین سالگرد فرمول بندی جدول مندلیف است، جدولی كه تمام عناصر سازنده كائنات را به شكلی منظم و زیبا ساماندهی می كند، نامگذاری سال 2019 به جدول تناسبی مندلیف مختص به یك كشور و خطه نیست بلكه تمامی كشورها در كنار هم در آن شریك هستند و این همان استقرار صلح یعنی محور اصلی برنامه های یونسكو است.
نصیری قیداری خاطرنشان كرد: این تصمیم توسط اتحادیه بین المللی شیمی محض و كاربردی IUPAC اعلام و عنوان شد كه می خواهیم دنیا را به اهمیت علم شیمی كه بر تمام زندگی افراد احاطه دارد متوجه كنیم.
وی در آخر گفت: باید توجه شود كه این جدول محصول تلاش دانشمندان زیادی در تاریخ علم شیمی است و این موضوع از نظر یونسكو در نامگذاری مناسبت ها مهم است.

** جدول تناوبی مندلیف، دانشمندان را گردهم آورده است
استاد شیمی دانشگاه شهید چمران هم به عنوان دومین سخنران این مراسم، جدول تناوبی را با نظریه داروین مقایسه كرد و اهمیت و ارزش آن را در علوم و فناوری های گوناگون یادآور شد.
محمد كوتی افزود: هر آنچه در اطراف خود می بینیم از عناصر جدول مندلیف تشكیل شده اند، برای مشخص شدن اهمیت بیشتر این جدول، محققان اطلاعات جدول را به هوش مصنوعی دادند تا بدانند این سیستم می‌تواند همانند مندلیف عمل كند اما مشاهده كردند كه نتیجه مطلوب به دست نیامد.
وی ضمن تاكید بر این كه افراد بسیاری در تكمیل جدول مندلیف تلاش كرده اند، گفت: به عنوان نمونه در مورد عنصر 117 این جدول، دانشمندان كشورهای آمریكا، روسیه و ژاپن با هم به كشف آن پرداختند پس نباید یك نفر را آنقدر برجسته كنیم تا سایرین دیده نشوند.
به بیان وی، دانشمندان به دنبال تكمیل و افزودن عناصر دیگر به جدول هستند اما امكان آن در آینده نزدیك پیش بینی نمی شود.
این استاد شیمی درباره كاربرد عناصر جدول در علم گفت: از استحكام الماس در دمای بالا در ساخت مته های صنعتی استفاده شد یا مثلا از هلیوم كه ایران 17 درصد هلیوم جهان را دارد و متاسفانه از آن بهره برداری نمی شود، در كشور قطر از آن در ساخت اَبَررساناها استفاده می‌كنند. نفوذ جدول تناوبی عناصر در بدن و فیزیولوژی انسان هم قابل تامل است.

** ترویج علم باید بر مبنای علوم اجتماعی باشد
سومین سخنران این مراسم «منصور وصالی» مدرس دانشگاه شهید رجایی بود و درباره این‌كه چرا دانستن جدول تناوبی برای مردم مهم است؟ سخنرانی كرد.
وصالی با طرح این پرسش گفت: از منظر ترویج علم، دانستن جدول برای مردم مهم است اما متأسفانه فعالیت‌های ترویج علم مبتنی بر نظریه‌ها و مدل‌هایی است كه زیربنای آن را پارادایم‌هایی شكل می‌دهد كه اجتماع علمی آن را ساخته است، این در حالی است كه ترویج علم باید بر مبنای علوم اجتماعی باشد.
وی افزود: منظور از ترویج علم این است كه مردم بدانند علم چیست و چطور كار می‌كند. چراكه علم جزئی مهم از فرهنگ بشری است و مانند هر فرهنگی زبان خاص خود را دارد، پس ناچار است با جامعه تعامل داشته باشد و جامعه هم ناچار است زبان علم را بداند.
به بیان وصالی، واژه‌های تخصصی هر علم همچون نیرو، واكنش، سلول و موارد مشابه است و نكته جالب این‌كه این واژه‌ها در زندگی روزمره افراد هم به كار می‌رود.
وی خاطرنشان كرد: همین دانستن زبان علم باعث شد كه مندلیف به فكر طبقه‌بندی عناصر بیافتد تا فهم و درك آن برای افراد جامعه سهل و آسان باشد و بتوانند در زندگی روزمره آن را مدنظر بگیرند و در واقع علم را به میان مردم آورد.
ای ن مدرس دانشگاه، دانستن و شناخت چالش‌های پیش روی علم را یكی از راهكارهای ترویج آن عنوان كرد و گفت: نداشتن درك درست از علم، شكل نگرفتن فرهنگ علم و شكل نگرفتن اجتماع علمی از جمله چالش‌های پیش روی علم در ایران است كه مانع ترویج آن می‌شود و باید موردتوجه قرار گیرد.
وی در پایان خاطرنشان كرد: ترویج علم نیازمند همكاری‌های میان‌رشته‌ای است و سال جهانی می‌تواند آغازی باشد برای این همكاری‌ها.
علمی**9294** 1055