استاد اشراقي،نور اشراق بر تاريخ نگاري صفويه و قزوين

به گزارش ايرنا احسان اشراقي در سال 1307 در قزوين به دنيا آمد و تا كسب درجه دكتري تخصصي تاريخ از دانشگاه تهران آرام ننشست.
وي كه پس از پايان دوران پنجم ابتدايي در مدرسه دانش، قزوين را براي تحصيل در مقاطع بالاتر ترك كرد، باري ديگر براي تدريس به قزوين بازگشت.
اشراقي مدتي در فرانسه اقامت كرد و با تقويت تسلط خود بر زبان فرانسوي، كار مطالعات تاريخي و جغرافيايي خود را تسهيل نمود.
وي كه در كنار آثار و جوايز بزرگ خود هم اكنون عضو پيوسته فرهنگستان علوم ايران است، اگرچه در گستره وسيع تري از دوره هاي تاريخي مطالعه و تاليف دارد اما به طور خاص بيشتر در باب صفويه و قزوين تحقيق و پژوهش كرده است.
مطالعات اشراقي در خصوص قزوين، اطلاعات جامع و ارزشمندي از حكومت شيعه مذهب ايراني در زمان پايتختي قزوين و پس از آن به خوانندگان منتقل مي كند.
شوق و دلبستگي شورانگيز اين استاد فرزانه به زادگاهش را مي توان در آثار مختلفي كه در خصوص تاريخ آن نوشته است، مشاهده كرد.
وي در كنار آثار علمي ماندگاري همچون تصحيح متون مهم تاريخي از جمله نقاوه ‌‌الاثار، خلاصه التواريخ، تاريخ سلطاني از شيخ صفي تا شاه صفي، جنّات عدن يا خمسه عبدي از بيگ شيرازي، افضل التواريخ، تجارب الامم، ترجمه سفرنامه‌ها و تحليل و تفسير تاريخ مانند سفرنامه كنت دو سرسي، نقش تركان آناتولي در تشكيل و توسعه دولت صفوي و بيهقي تصويرگر زمان، بيش از 50 مقاله علمي نگاشته و در كنگره‌ها و همايش‌هاي داخلي و بين‌المللي ارائه كرده است.
به پاس تجليل از خدمات علمي و تاريخي وي به سرزمين ايران و به خصوص زادگاهش قزوين، گروه تاريخ دانشگاه بين المللي امام خميني(ره) امروز در همايش ملي كه با عنوان نقد تاريخ نگاري و مطالعات تاريخي قزوين با حضور استادان و پژوهشگران تاريخ از سراسر كشور برگزار شد از چند دهه خدمات اشراقي قدرداني كرد.

*** جايگاه برجسته استاد اشراقي در هنر تصحيح كتاب
يك استاد قزويني رشته تاريخ در خصوص جايگاه علمي استاد احسان اشراقي، گفت: ايشان تحصيلات خود را مانند بسياري از بزرگان آن دوره، از مكتب خانه آغاز كرد كه ريشه اي قوي و سازنده براي آن نسل داشت.
استاد ناصر تكميل همايون با بيان اينكه دكتر اشراقي علاوه بر تحصيل در مكتب خانه همواره در ارتباط مستقيم با حوزه هاي علميه بودند، افزود: بسياري از كساني كه در ادبيات فارسي جايگاه مهمي يافتند، مانند عبدالحسين زرين كوب و بديع الزمان فروزانفر همگي رابطه محكمي با حوزه داشتند و استاد اشراقي هم چنين بود.
وي با بيان اينكه اشراقي در حضور بزرگان زيادي چون مرحوم اقبال، درس آموخته بود، گفت: اگرچه حوزه اصلي مطالعات وي در باب دوره صفويه و قزوين بوده اما در گستره بسيار وسيعي از تاريخ مطالعه و تاليف داشته است.
تكميل همايون اظهار داشت: هيچ مورخي نيست كه در مورد صفويه كار كند اما از قزوين، اصفهان، تبريز و حتي اردبيل بي اطلاع باشد بنابراين اشراقي نيز، هم در حوزه صفويه آگاه بوده و هم يك قزوين شناس برجسته است.
وي اظهار داشت: يكي ديگر از پايه هاي شخصيت و فعاليت هاي استاد اشراقي برقراري پيوند ميان تاريخ و جغرافيا است چون ايشان در دوره اي تحصيل كرده است كه تاريخ و جغرافيا با يكديگر تدريس مي شدند.
تكميل همايون افزود: تاريخ و جامعه شناسي را هم بايد از منظر بيروني و دروني مطالعه كرد كه البته شرط تحقق منظر بيروني تسلط بر زبان خارجي است كه احسان اشراقي به خوبي بر زبان خارجي مسلط بود.

*** استاد اشراقي، نور اشراق در تاريخ نگاري
يك مورخ و پژوهشگر تاريخ از استاد احسان اشراقي به عنوان نور اشراق در تاريخ نگاري ياد كرد و گفت: قزوين با توجه به وجود چهره هاي برجسته در عرصه علم و هنر به حق شهر تاريخ است و اين را مي توان در نگاه به تاريخچه آن و شخصيت هايي كه از اين ديار برخاسته اند، مشاهده كرد.
جمشيد كيانفر افزود: حمد الله مستوفي، استاد دبير سياقي، علامه محمد قزويني، شهيد ثالث، ملاخليلا، علامه سيد ابوالحسن رفيعي، عبيد زاكاني، نسيم شمال، ميرعماد، عارف قزويني، لامع قزويني، اقبال و علامه دهخدا و همچنين استاد اشراقي همه دانشمنداني از خطه قزوين هستند كه نام اين ديار را براي هميشه در تاريخ زنده نگه مي دارند.
اين مورخ گفت: خدمات علمي و فرهنگي استاد اشراقي به خاك ايران به قدري برجسته و وزين است كه بايد ايستاده به آن احترام گذاشت.
وي اضافه كرد: اين وزن علمي بالا را نه تنها بايد تجليل كرد بلكه بايد زمينه معرفي و انتقال آن به نسل هاي مختلف را نيز فراهم ساخت.

*** سهم برجسته استاد اشراقي در گسترش تاريخ نگاري جديد
استاد تاريخ دانشگاه تهران گفت: اهميت استاد احسان اشراقي تنها به مطالعات وي درخصوص قزوين و حكومت صفويه محدود نيست بلكه وي در تاريخ ملي و گسترش تاريخ نگاري جديد نيز سهم بزرگي ايفا كرد.
منصور صفت گل افزود: اشراقي در عرصه بين المللي نيز مرجع و ستاره درخشان مطالعات ايران شناسي در سطح جهان بوده و از مقام علمي بالايي برخوردار است.

*** استاد اشراقي از حريم تاريخ نگاري كشور دفاع كرد
استاد دانشگاه شيراز نيز در خصوص اين دانشمند فرزانه، گفت: استاد احسان اشراقي علاوه بر منزلت علمي به عنوان دانشمند غيرتمند و صاحب حميت در دفاع از تاريخ ايران و حريم تاريخ نگاري همواره تلاش كرده و گام هاي بلندي برداشته است.
عبدالرسول خيرانديش افزود: آثار او علاوه بر تاليفات علمي و مقالات بسيار، اكنون خيل عظيمي از استادان و دبيران تاريخ هستند كه در سراسر كشور پراكنده اند و از كيان و تاريخ اين مرز و بوم دفاع مي كنند.
وي ادامه داد: بيش از پنجاه سال خدمت مستقيم و موثر به حوزه تاريخ نگاري و دفاع از تاريخ در محافل علمي، خدمت بزرگي به تاريخ اين كشور است كه بايد از آن به طور شايسته اي تجليل كرد.

*** تلاش بي حد و حصر استاد اشراقي براي معرفي ميراث مكتوب ايران
فرزند استاد اشراقي نيز در مراسم تجليل از اين دانشمند فرزانه، گفت: آنچه يك مورخ را مطرح مي كند فقط اطلاعات تاريخي او نيست بلكه شيوه انديشيدن اوست كه در اطلاعات و حتي مهمتر از آن در جايگاه وي تاثير مي گذارد.
امين اشراقي افزود: استاد اشراقي ايران شناس و پژوهشگري است كه ايران فرهنگي را در نظر دارد و در معرفي ميراث مكتوب تاريخ و فرهنگ ايران از هيچ تلاشي مضايقه نكرده است.
وي اضافه كرد: تعلق خاطر او به صفويه ريشه بينشي دارد چون نيك مي داند، شكوفايي صفويه از قزوين بود و بستر فرهنگي و اجتماعي قزوين نقش مهمي در پيشرفت اين حكومت داشت.
فرزند استاد اشراقي ادامه داد: پدرم علاوه بر تسلط كم نظير به تاريخ صفويه از اشراف شگرفي به همه ادوار تاريخي برخودار است و همچنين نه تنها به تاريخ آگاهي دارد بلكه توجه و مطالعات او در ساير رشته ها مانند ادبيات، فلسفه و عرفان، جغرافيا، تعليم و تربيت و اخلاق ستودني است.
اشراقي خاطرنشان كرد: مطالعات قزوين پژوهي و تعلق به سرزمين كهن كاسپين نيز از موارد ديگر در شخصيت استاد اشراقي است چون ايشان قزوين را شهري مي داند كه با ديدن آن به عمق تاريخ سفر مي كند.
وي افزود:استاد اشراقي متخلق به اخلاق بوده و پژوهشگر و خدمتگذار صديق فرهنگ و تاريخ است و هرگز از آرمان هاي خود براي احياي فرهنگ و ميراث ايران دست نخواهد كشيد.

*** منابع انساني هوشمند، قزوين را در تاريخ ماندگار كرده اند
نماينده مردم قزوين، البرز و آبيك در مجلس شوراي اسلامي نيز در مورد اين استاد فرزانه گفت: منابع انساني هوشمند صرف نظر از تمامي استعدادها و ظرفيت ها، قزوين را در تاريخ و جغرافياي جهان مطرح و ماندگار كرده اند.
داود محمدي افزود: همه پيشرفت ها و برجستگي هاي استان در سايه شخصيت هايي است كه از ديرباز در استان نشو و نما يافته و شهره عالم شده اند.
وي اضافه كرد: چهره هاي برجسته اي مانند عبيد زاكاني، عارف قزويني، علامه دهخدا، دبير سياقي، قاسم انصاري و احسان اشراقي همگي با مطالعات و علم و هنر خود به ماندگاري قزوين كمك كرده اند.
محمدي ادامه داد: شخصيت هاي با صلابتي مانند دكتر اشراقي از ستاره هاي درخشان قزوين بوده و پاره تن مردم و نور چشم مسئولان هستند.
وي با بيان اينكه چنين برنامه هايي نه در بزرگداشت مقام يك شخص، بلكه نكوداشت علم و دانش است، افزود: اميدواريم همه مسئولان استان با بهره گيري از پشتوانه گرانسنگ تاريخي و ظرفيت هاي بي نظير علمي و ادبي استان براي رشد و توسعه قزوين گام بردارند.

***نقش استاد اشراقي در تاريخ غني قزوين برجسته است
ديگر نماينده مردم قزوين در مجلس شوراي اسلامي نيز با تقدير از چند دهه خدمات علمي استاد احسان اشراقي گفت: نقش اين اساتيد در تاريخ غني علمي و فرهنگي قزوين برجسته است و بايد همواره قدردان آنها بود.
سيده حميده زر آبادي افزود: قزوين داراي يك تمدن غني در سراسر جهان است و دكتر اشراقي نيز با متانت و وزانت علمي و ادبي خود همواره بر هويت ملي ايراني و تاريخي تاكيد دارند.
زر آبادي ادامه داد: بي شك برگزاري چنين همايش هاي علمي مي تواند به تداوم رويكرد علمي و فرهنگي و قدر شناسي از فرهيختگان منجر شود.
وي اظهار داشت: مشكل جامعه ايراني اين است كه تا زماني كه اين استادان در قيد حيات هستند كمتر از آنها بهره گرفته مي شود.
زر آبادي با بيان اينكه براي بهره مندي از چنين بزرگاني بايد از مدارس شروع كرد، افزود: در اين صورت دانش آموزان ضمن آشنايي با افكار و آثار و الگوگيري از آنها مسير آينده خود را مشخص كرده و براي تكرار گذشته پرافتخار ايران زمين در آينده نه چندان دور اقدام خواهند كرد.
7388* 6101