خود مراقبتي، راه و رسمي براي سالم ماندن

به گزارش ايرنا، هر روز در خبرها از اطرافيان مي شنويم كه فلان جوان، شب هنگام كه خوابيده ديگر از خواب بيدار نشده، همسر فلاني در جاده حين رانندگي خود به خود سكته كرده و جان باخته است، دختر جواني به سرطان مبتلا شده و بسياري خبرهاي ناگواري از اين دست كه همواره در كنار تلخي شنيدن مرگ آن شخص، يك نگراني نيز براي خود ما ايجاد مي كند كه نكند نفر بعدي ما باشيم.
به گفته پزشكان، بخش بسيار زيادي از انواع سرطان ها و سكته هاي قلبي و مغزي كه روزانه منجر به مرگ هزاران نفر در دنيا مي شود بيش از آن كه به مسايل ژنتيكي مربوط باشد به خاطر رعايت نكردن سبك زندگي مناسب است.
تغذيه نادرست نيز يك قسمت عمده از همين سبك زندگي را شامل مي شود كه در بروز بيماري هاي غيرواگير و مرگ هاي ناگهاني تاثير بالايي مي گذارد.
بنابراين با رعايت سبك زندگي درست و در پيش گرفتن روش فرهنگ 'خود مراقبتي' كه خيلي مواقع نسبت به آنها غفلت مي ورزيم، مي توانيم به داشتن يك زندگي سالم اميدوار باشيم.

**خود مراقبتي بهترين راه براي حفظ سلامت
رييس دانشگاه علوم پزشكي، خدمات بهداشتي و درماني قزوين در گفت و گو با ايرنا گفت: نظام بهداشت و درمان براي ارتقاي سلامت در جامعه بايد به سمتي برود كه به جاي ساخت بيمارستان و تامين پزشك و دارو و تجهيزات، فرهنگ خود مراقبتي و پيشگيري از بيماري ها در آحاد جامعه نهادينه شود.
دكتر منوچهر مهرام افزود: آمارهاي نگران كننده از مصرف قند و شكر، نمك، كاهش مصرف ميوه و سبزيجات و استعمال دخانيات همگي زنگ خطري جدي براي عدم شكل گرفتن فرهنگ پيشگيري در جامعه است.
وي اضافه كرد: دوري از رفتارهاي پرخطر، توجه به تغذيه سالم، كنار گذاشتن دخانيات، نداشتن اضطراب و استرس، انجام آزمايشات و تست غربالگري از مواردي است كه مي تواند به كيفيت زندگي افراد و سالم زندگي كردن آن‌ها كمك كند.
مهرام ادامه داد: ريشه و منشاء بسياري از بيماري‌ها نداشتن سبك زندگي سالم و عدم مراقبت از خود است در حالي كه خودمراقبتي كم هزينه ترين و پرسودترين اقدام براي ارتقاي سلامت به شمار مي رود.
وي افزود: البته در كنار خود مراقبتي و پيشگيري كه مهم ترين راهكار حفظ و ارتقاي سلامت است سياست ها و برنامه ريزي هاي دولت از جمله در حفاظت از محيط زيست، آب و هوا و تغذيه و كنترل مصرف دخانيات نيز نكته بسيار مهمي در پيشگيري از بيماري هاست كه تحقق آن بدون هماهنگي بين بخشي امكان پذير نيست.

**سبك زندگي اشتباه و تغذيه نادرست عامل اصلي بروز سرطان ها
رييس مركز بهداشت قزوين نيز با اشاره به آخرين آمارها از ثبت سرطان در اين استان گفت: بر اساس آخرين آمار استخراج شده در سال 94، يك هزار و 675 مورد جديد انواع سرطان در قزوين ثبت شده بود كه در مقايسه با سال 85 با تعداد 799 مورد ثبت، افزايشي حدود 2 برابري داشته است.
دكتر حميدرضا نجاري با بيان اينكه علت عمده اين افزايش ناشي از تغييرات در سبك زندگي و تغذيه افراد است، افزود: در حال حاضر 19 درصد سرطان هاي دستگاه گوارش به دليل كم خوردن سبزي و ميوه بوده به گونه اي كه 80 درصد مردم جهان ميوه و سبزي كمي مصرف مي كنند كه اين مهم استعداد بيمار شدن را در افراد زياد مي كند.
وي اضافه كرد: با رعايت كردن اصول تغذيه، 80 درصد موارد ديابت، 50 درصد بيماري هاي قلبي و عروقي و 30 تا 40 درصد سرطان ها قابل پيشگيري است.
نجاري به آمار قابل توجه اضافه وزن در بين شهروندان قزويني اشاره كرد و ادامه داد: در استان قزوين آمار چاقي و اضافه وزن در گروه سني 30 تا 60 سال، 62 درصد يعني شامل 40 درصد اضافه وزن و 22 درصد چاقي است.
نجاري اظهار داشت: در اثر همين سبك زندگي نادرست 8.5 درصد جمعيت ميانسال به ديابت و 24 درصد نيز به فشار خون بالا مبتلا هستند.
رييس مركز بهداشت قزوين يادآور شد: سرطان پانكراس، بيماري هاي كليوي، فشار خون بالا، بيماري هاي قلبي به ويژه در زنان، نقرس، اختلال حواس و آلزايمر را از جمله عوارض مصرف زياد مواد قندي و شيرين هستند.

**اجراي طرح خطر سنجي بيماري هاي قلبي
معاون فني مركز بهداشت قزوين نيز گفت: طرح خطر سنجي بيماري هاي قلبي از سه سال گذشته به منظور بررسي احتمال ابتلا به بيماري هاي قلبي در گروه سني 30 تا 60 سال استان در حال اجرا است و بر اساس آن مراجعه كنندگان به مراكز بهداشت بر حسب جنسيت، سن، روش زندگي و داشتن بيماري هاي زمينه اي مانند ديابت مورد بررسي قرار گرفته و خطر ابتلا به بيماري هاي قلبي براي آنها تعيين مي شود.
دكتر ناهيد يزدي افزود: در اين بررسي ها افراد با خطر پايين در حد زير 10 درصد كارت سبز، زير 20 درصد كارت زرد، زير 30 درصد كارت نارنجي و بالاي 30 درصد كارت قرمز دريافت مي كنند.
وي با اشاره به ارجاع افراد با خطر بالاي ابتلا به سطح 2، گفت: براي همه اين افراد اقدامات پيشگيرانه و كنترلي با نظر كارشناس مستقر در مراكز بهداشتي از جمله مشاوره تغذيه و فعاليت بدني انجام مي شود.
معاون فني مركز بهداشت قزوين اظهار داشت: با اين بررسي ها افراد با خطر زير 10 درصد بايد يك سال بعد، افراد با خطر زير 20 درصد 9 ماه بعد، افراد با خطر بين 20 تا 30 درصد 6 ماه بعد و افراد پرخطر سه ماه بعد دوباره به پزشك مراجعه كنند.
يزدي افزود: وزارت بهداشت با اين طرح به دنبال كنترل و بررسي آن است تا در پنج تا 10 سال آينده خطر ابتلا به اين بيماري ها را در بين شهروندان كاهش دهد.

**رژيم غذايي سالم به سن و نحوه انجام فعاليت بدني بستگي دارد
كارشناس ارشد تغذيه و مدير گروه بهبود تغذيه جامعه معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي قزوين نيز گفت: مصرف هر نوع ماده غذايي و نوشيدني مي تواند بر روي توانايي بدن براي مبارزه با عفونت ها و همچنين احتمال چاقي، ديابت، فشار خون، بيماري هاي قلبي و سرطان هاي مختلف در آينده تاثير بگذارد.
عطيه رزازي افزود: محتواي اصلي تشكيل دهنده يك رژيم غذايي سالم به عوامل مختلفي نظير سن و چگونگي انجام فعاليت سالم و همچنين انواع غذاهاي موجود در جوامع كه در آن زندگي مي كنند، بستگي دارد.
وي اضافه كرد: در همين راستا با توجه به روز جهاني بهداشت، سازمان جهاني بهداشت چند توصيه غذايي شامل استفاده از غذاهاي متنوع، پرهيز از مصرف نمك، كاهش مصرف روغن ها و چربي ها، محدوديت مصرف شكر و مصرف نوشيدني هاي الكلي را مطرح كرده است.
رزازي در خصوص مصرف غذاهاي متنوع با بيان اينكه با مصرف يك ماده غذايي نمي توان تمامي مواد مغذي كه نياز روزانه يك فرد سالم است را به دست آورد، گفت: بهتر است از انواع مواد غذايي مختلف مثل ميوه ها، سبزي ها، شير و لبنيات، فراورده هاي گوشتي و برنج و نان در روز استفاده شود.
وي اظهار داشت: در ميان وعده ها، سبزيجات خام، ميوه هاي تازه و آجيل هاي بدون نمك بهتر از مصرف مواد غذايي با شكر، نمك يا چربي بالا هستند.
رزازي همچنين در خصوص مصرف نمك نيز اظهار داشت: مصرف بالاي نمك، باعث بيماري فشار خون و در نتيجه منجر به بيماري هاي قلبي -عروقي و سكته ها مي شود.
وي با بيان اينكه حتي در صورتي كه ما به غذا نمك اضافه نكنيم بعضي از غذاها و نوشيدني ها و فراورده هاي كنسروي داراي نمك هستند،توصيه كرد: هنگام پخت و آماده كردن غذا بايد از نمك كمتر و از سس ها و ادويه هاي نمكي كمتر استفاده شود.
رزازي تاكيد كرد: توصيه مي شود ضمن مصرف انواع بي نمك سبزي ها و كنسروها بر چسب مواد غذايي خوانده شده و از مواد غذايي كم سديم استفاده شود.
اين كارشناس در ادامه با اشاره به لزوم كاهش مصرف روغن ها و چربي ها نيز گفت: مصرف بيش از حد روغن ها و به خصوص انتخاب اشتباه آنها، باعث اضافه وزن، چاقي و سكته ها مي شود تا جايي كه مصرف غذاهاي پرچرب مي تواند 30 درصد بيماري هاي قلبي - عروقي را افزايش دهد.
وي ادامه داد: مصرف شكر نيز از جمله مواردي است كه با وجود توصيه ها مبني بر مصرف روزانه در حد 40 گرم آن، مردم قزوين روزانه 66 گرم مصرف مي كنند.
رزازي از مردم خواست غذاهاي سالم و تازه را جايگزين غذاهاي فرآوري شده كرده و از خوراندن غذاي هاي شيرين به كودكان پرهيز كنند.
وي افزود: الكل نيز از نوشيدني هاي غير سالمي است كه نوشيدن آن به مرور زمان باعث افزايش خطر ابتلا به بيماري هاي كبدي، سرطان، بيماري هاي قلبي عروقي و بيماري هاي رواني مي شود.

** تشكيل 60 كانون سلامت محله در قزوين
معاون امور اجتماعي دانشگاه علوم پزشكي قزوين نيز گفت: طي سال گذشته با شناسايي حدود 400 محله براي تشكيل اين كانون ها، 60 كانون تشكيل شد كه البته تعداد محلاتي كه مي توان در آنها تشكيل كانون داد در حد بيش از هزار و 500 محله است.
نوروز علي عزيزخاني افزود: اين كانون ها به عنوان تشكل هايي مردمي و اجتماع محور جهت توانمندازي مردم جهت ارتقاي سلامت خود، خانواده، محله و جامعه تشكيل شده و اهالي محل با عضويت در آنها به مشاركت موثر و كارآمد در توسعه سلامت مي پردازند.
وي با بيان اينكه قزوين ششمين استان كشور در تشكيل اين كانون هاست،اضافه كرد: كانون هاي سلامت محله در خانه هاي بهداشت، مراكز جامع سلامت، مساجد، خانه هاي سلامت شهرداري ها و اماكن وابسته به ساير سازمان هاي دولتي، غيردولتي و خيرساز تشكيل مي شوند.
عزيزخاني با تاكيد بر نقش اين كانون ها در پيشگيري از حوادث و ارتقاي سلامت اجتماعي،گفت: امروزه در نتيجه آموزش نادرست و عدم توجيه همگاني جامعه شاهد بسياري حوادث ترافيكي و غير ترافيكي و يا بيماري هاي خطرناك در جامعه هستيم كه بخش عمده آنها با آموزش و فرهنگ سازي شهروندان قابل جبران و كنترل است بنابراين كانون هاي سلامت محلات مي توانند با جلب مشاركت مردم و توجيه درست آنها در اين خصوص راهگشا باشند.
وي افزود: به طور قطع حضور و مشاركت گسترده مردم در فعاليت هاي اجتماعي در خصوص سلامتشان تاثير بسيار بيشتري در بسياري فعاليت ها و برنامه ريزي هاي متمركز از بالا به پايين دارد كه نبايد از آن غافل شد.
7388*3013