بیماری های روانی از انكار تا حمایت

به گزارش ایرنا، اختلالات روانپزشكی صدها میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار داده است كه غفلت از آنها خسارت های جدی را برای فرد، خانواده و جامعه به دنبال دارد.
آمارهای ارائه شده از سوی متولیان بهداشتی كشورمان نیز از روند روبه رشد بیماری های روانی حكایت دارد و بر پایه آخرین پژوهش ها، میزان شیوع اختلالات روانپزشكی در كشور 23.6 درصد اعلام شده كه حدود 12.5 میلیون نفر از جمعیت گروه سنی 15 تا 64 سال ایران از یكی اختلالات روانپزشكی رنج می برند.
هر چند در زمان حاضر و با گسترش امكانات و دانش لازم امكان درمان موفق اختلالات روانپزشكی وجود دارد، اما تنها درصد كمی از افراد نیازمند خدمت، فقط ابتدایی ترین درمان ها را دریافت می كنند.
كارشناسان معتقدند كه با وجود پیشرفت های حاصل شده و اطلاع رسانی ها، همچنان شناخت مردم از بیماری های روانی به آگاهی بیشتری نیاز دارد و از همه مهمتر اینكه این نوع بیماری را همانند سایر بیماری جسمی در كنار هم قرار دهند.

**توجه به سلامت روان حلقه مفقوده جامعه كنونی
یك روانپزشك مركز آموزشی درمانی شهید بهشتی زنجان در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: موضوع سلامت روان همواره از جایگاه و اهمیت خاصی برخوردار بوده، اما با توجه به شرایط كنونی در جامعه ایرانی و وجود مشكلات و معضلات گوناگون این امر بیش از گذشته تحت تاثیر قرار گرفته است.
دكتر ابوالفضل قریشی افزود: همواره به این مهم باید توجه داشت كه جسم و روح با یكدیگر عجین بوده و به عبارتی معنا پیدا می كنند و وجود اختلالاتی امكان دستیابی به اهداف تعیین شده در فرد را با دشواری مواجه می كند.
وی اضافه كرد: متاسفانه مشكلات روحی همانند بیماری های جسمی برای عموم و همگان ملموس نیست و همین مساله مهم موجب نادیده گرفته شدن و بروز اختلالی درفرد از سوی فرد و حتی عموم جامعه می شود.
این عضوهیات علمی دانشگاه علوم پزشكی زنجان ادامه داد: هرچند آگاهی ها و اطلاع رسانی در ارتباط با بیماری های روانی طی چند سال گذشته نگرش مردم به بیماری ها و اختلالات روانی را تا حدودی تغییر داده اما همچنان مورد غفلت واقع شده و همانند بیماری های جسمی به آنها بهای ویژه ای داده نمی شود.
وی اظهار داشت: این درحالی است كه در صورت ابتلای فرد به بیماری های روانی و یا اختلالی از این دست، بیماری وی از سوی خانواده و دیگران انكار می شود و همین مساله امكان درمان های بهینه و ارتقای كیفیت زندگی فرد را به مراتب كاهش می دهد.
قریشی افزود: گسترش زندگی شهر نشینی بیماری های مختلفی نظیر اختلالات روانی را نیز افزایش داده كه استرس های محیطی، اضطراب و مشكلاتی خلق و خو از جمله رهاوردهای این موضوع بشمار می رود.
وی اضافه كرد: بیماری های روانی عامل چند فاكتوری بوده و عموم مردم نمی توانند ارزیابی درستی از آن داشته باشند و بی توجهی آن نیز چه بسا می تواند آسیب هایی را به دنبال داشته باشد.
این روانپزشك ادامه داد: به عنوان نمونه اختلال افسردگی اساسی یكی از شایع ترین اختلالات روانی و از جمله ناتوان كننده ترین مشكلات بهداشتی در میان جوامع مختلف است كه امروزه نیز نرخ شیوع این بیماری در حال افزایش است و می توان گفت یكی از علل اصلی بروز خودكشی در افراد نیز محسوب می شود.
وی اظهار داشت: در این نوع بیماری افراد زندگی پیرامونی خود را تیره و تار می بیند، ناامید و درمانده بوده و اعتقاد دارند كه فردی بی ارزش هستند كه دیگران هیچ اهمیتی به آنها نمی دهند.

** اطرافیان در مورد بیماران روانی قضاوت نكنند
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی زنجان ادامه داد: بیماری های روانی پیچیدگی ها و درمان های خاص خود را دارد و آنگونه كه افراد به بیماری های جسم خود اهمیت می دهند، این نوع بیماری ها را نیز با دید مثبتی بنگرند.
وی اظهار داشت: انگ و برچسب زنی به بیمار روانی امكان درمان های موثر را كاهش می دهد و طرد و یا نادیده گرفتن این نوع بیماران از سوی خانواده ها عواقب ناخوشایندی را رقم می زند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی و خدمات بهداستی و درمانی زنجان نیز در این ارتباط معتقد است كه تحقیقات گسترده در كشور نشان می دهد با وجود آنكه بخش قابل ملاحظه ای از افراد مبتلا به اختلالات روانپزشكی برای دریافت خدمات مشاوره ای و درمانی احساس نیاز می كنند اما حدود 2سوم افراد مبتلا از خدمات سلامت بهره مند نمی شوند.
دكتر محمدرضا صائینی افزود: همچنین بررسی شاخص حداقل درمان كافی، نشان می دهد كه فقط 20 درصد از كل این بیماران حداقل درمان كافی را دریافت می كنند و از سوی دیگر ساكنین شهرها و اقشار كم درآمد كمترین بهره مندی را از خدمات سلامت روان داشته اند.
وی یادآوری كرد: بنابراین برنامه ریزی دقیق و جدی برای افزایش دسترسی افراد نیازمند به این خدمات و بهبود كیفیت خدمات از اهمیت ویژهای برخوردار است.
این مسئول ادامه داد: برای ارزیابی، تشخیص، درمان و ارجاع افراد مبتلا به اختلالات روانپزشكی، مهارت ها و صلاحیت های ویژه ای مورد نیاز بوده و در این میان لازم است اعضای تیم سلامت در حیطه سلامت روان، به اندازه كافی آموزش ببینند و حمایت شوند.
صائینی افزود: شواهد حاكی از آن است هنگامی كه خدمات سلامت روان در چارچوب سیاست گذاری و قانونگذاری مورد توجه قرار گیرد بهترین نتایج به دست می آید.
وی اضافه كرد: ایران از جمله كشورهایی است كه از حدود سه دهه پیش خدمات سلامت روان را در نظام مراقبت های اولیه بهداشتی ادغام كرده و اكنون اعضای تیم سلامت شامل (بهورز، مراقب ناظر، ماما، مراقب سلامت، كارشناس روان و پزشك ) درنظام ارائه خدمات با توجه به بسته های خدمتی در ارتقاء برنامه های سلامت روان مسئوولیت و جایگاه ویژه ای دارند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی زنجان ادامه داد: بنابراین بیماران خدمات سلامت را به صورت یكپارچه و ادغام یافته با سایر خدمات دریافت می كنند و در مواردی كه مشكلات بیماران پیچیده باشد و پزشكان عمومی آنان را به سطح بالاتر ارائه خدمت متخصصین سلامت روان شامل (روانپزشكان و روانشناسان) ارجاع می دهند.
وی اظهار داشت: توانمندسازی این گروه از كاركنان غیرمتخصص در نظام سلامت، بار ناشی از اختلالات روانپزشكی را كاهش می دهد و این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است.
صائینی افزود: فرآیند ادغام و ارائه خدمات در شهرها به علت ضعف زیرساخت های نظام مراقبت های اولیه سلامت در شهرها با مشكلاتی روبرو بوده كه طرح تحول نظام سلامت در جهت اصلاح این زیر ساخت ها و ارتقای كمی و كیفی خدمات، گامی بزرگ برداشته است.
وی یادآوری كرد: آنچه مورد نیاز است افزایش توان و ظرفیت نظام مراقبت های اولیه بهداشتی و ارائه بسته های آموزشی متناسب با ظرفیت نیروی انسانی و نیاز دریافت كنندگان خدمت است.

**اختلالات روانی جزء شایع ترین و ناتوان كننده ترین بیماری ها
مسئول سلامت روان دانشگاه علوم پزشكی استان زنجان ادامه داد: طبق برآورد سازمان جهانی بهداشت (WHO)، یك نفر از چهارنفر در طول زندگی به یكی از اختلالات روان پزشكی مبتلا خواهد شد كه افسردگی، خودكشی، اختلالات مصرف مواد، اسكیزوفرنی، از مهمترین این اختلالات هستند.
شهره نصر افزود: بیماری ها را می توان به 2 گروه كلی واگیر و غیرواگیر تقسیم كرد، بیماری های غیرواگیر كه گاه از مهم ترین آنها با عنوان بیماری های مزمن یاد می شود كه حدود 43درصد بار بیماری ها را در بر می گیرد و با روندی فزاینده در حال اشغال جایگاه نخست در فهرست بار بیماری ها هستند.
وی اظهار داشت: براین اساس بیماری های روانی در زمره بیماری ها غیر واگیر قرار دارد و طبق برخی از منابع تا سال 2020 میلادی پیش بینی شده كه اختلالات خلقی كه افسردگی شایع ترین نوع ان محسوب می شود، بیشترین شیوع را به خود اختصاص خواهد داد.
نصر افزود: اختلالات روانی با ایجاد هزینه های مستقیم (بار مالی اقدامات تشخیصی، درمانی ، بازتوانی و پیشگیری) و هزینه های غیرمستقیم ( كاهش توان فردی، كاهش نیروی مولد جامعه و بار خانوادگی ) اثرات زیان باری بر جامعه می گذارد.
وی اضافه كرد: بسیاری از بیماران و خانواده ها امكان بهره مندی از خدمات موثر رو نداشته و زیر بار هزینه ها و صدمات ناشی از بیماری دچار مشكلات مضاعف می شوند.
نصر افزود: در این میان اختلالات روان پزشكی هزینه و بار بیشتری را بر فرد و خانواده تحمیل می كند، بطوری كه برای یك بیمار روان پزشكی ، بیش از 30 درصد از درآمد سرانه خانواده در طی یك سال هزینه می شود.
مسئول سلامت روان دانشگاه علوم پزشكی استان زنجان ادامه داد: در 15 برنامه كلیدی برنامه طرح تحول نظام سلامت، دوازدهمین عنوان آن به ارتقای سلامت روانی اجتماعی، پیشگیری، درمان اختلالات روان پزشكی و اختلالات مصرف مواد اختصاص دارد كه 40 روان شناس همراه با كارشناسان ستادی در مراكز جامع خدمات سلامت فعالیت می كنند.

** شیوع اختلالات روانپزشكی در استان منطبق با امار كشوری
وی اظهار داشت: پژوهشی در ارتباط با وضعیت سلامت روان استان در ادامه پیمایش ملی سلامت روان سال 90-89 انجام شد و براساس آخرین مطالعات انجام گرفته در سال 89-90 نشان می دهد 23.6درصد اختلالات شایع روان پزشكی خلقی و اضطراری در بین 16 تا 64 سال وجود داشته و مناطق شمال غرب و استان زنجان با این آمار كشوری تفاوت چندانی ندارد.
نصر افزود: بخش مهم مطالعه انجام گرفته این است كه فقط یك سوم از درصد مبتلایان از حداقل خدمات مورد نیاز بهره مند شدند و دو سوم بقیه هیچ خدمتی دریافت نكرده بودند و هم اكنون این وضعیت تغییراتی پیدا كرده و در سطح كلان و بویژه بودجه خاصی برای موضوع سلامت روان در نظر گرفته شده است.
ملیحه 50 ساله یكی از شهروندان زنجانی كه عضوی از خانواده اش بیمار روانی است در ارتباط با عدم شناخت كافی خانواده ها پیرامون بیماری های روانی بویژه بیماران مبتلا گفت: متاسفانه عموم جامعه انگونه كه باید و شاید با این نوع بیماری آشنایی كامل ندارند و حتی آن را به نوعی انگ می دانند.
وی خاطر نشان كرد: بیماران روانی نیز به حمایت های جدی اطرافیان به ویژه خانواده ها نیاز دارند، زیرا بی توجهی به این مساله حوادث ناخوشایندی را از قبیل خودكشی رقم زده است.
9646/8068