دعوا بر سر گورستان طلای كثیف پایتخت

جایی كه سال هاست طلای كثیف میلیون ها نفر ساكن در پایتخت و اطراف آن را در آنجا دفن و بازیافت می كنند و بوی نامطبوع اطراف آن نیز محل بحث و تایید و انكار قرار دارد.
در حالی كه وضعیت نامناسب مجتمع پردازش و بازیافت زباله آرادكوه از مهمترین كانون های اصلی بوی نامطبوع در كهریزك در نزدیكی فرودگاه امام خمینی(ره) عنوان می شود، مسئولان شهری تهران كه مدیریت آرادكوه زیرنظر آنهاست ضمن اینكه می گویند بو ارتباطی با این مجتمع ندارد، توپ موضوع ساماندهی را به زمین سازمان محیط زیست می اندازند.
به گزارش ایرنا مسئولان چندی قبل اعلام كرده اند كه آرادكوه باید منتقل شود و بخشی از منظور از ساماندهی نیز به همین موضوع بر می گردد.
مجتمع پردازش و بازیافت زباله آرادكوه كهریزك در كیلومتر 23 جاده قدیم تهران – قم و در جنوب كهریزك قرار دارد.
برابر گزارش ها در این مركز روزانه به طور متوسط هشت هزار تُن انواع پسماندها از منابع مختلف تولید همچون مناطق 22 گانه، شهرك و شهرهای اطراف تهران، مراكز بهداشتی و درمانی، لجن، سرشاخه و غیره امحا، دفع یا بازیافت می شود.
این حجم وسیع از دفن زباله در حالی یكی از كانون های اصلی بوی نامطبوع در مسیر عوارضی تهران - قم تا فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) بویژه در ماه های گرم سال خوانده می شود كه پس از چندسال هنوز بدون حل مانده است و گفته شده كه 70 میلیاردتومان هم برای مطالعه این موضوع اختصاص داده اند.
اما از زمان خبری شدن ضرورت جابه جایی آرادكوه، اختلاف نظر بر سر متولی ساماندهی آرادكوه میان دو نهاد شهرداری و محیط زیست گرهی بر مشكلات این مجتمع پردازش و بازیافت زباله افزوده است.

** دستور رییس جمهوری به شهرداری تهران
چندی پیش درخصوص رسیدگی به وضعیت این مجتمع بازیافت، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست كشور اعلام كرد:« رییس جمهوری به شهرداری تهران دستور داده این مجتمع به مكانی مناسب منتقل شود.»
«عیسی كلانتری» در جریان بازدید از محل تصفیه خانه واحدهای صنعتی مستقر در جنوب غرب استان تهران گفته بود: به احتمال زیاد این مجتمع به 100 كیلومتر پایین تر و به مناطق كویری جنوب پایتخت انتقال می یابد.
رییس سازمان محیط زیست حقوق شهروندان را در داشتن هوای پاك مهم دانسته و افزوده بود: مناطق جنوبی پایتخت شرایط زیست محیطی مناسبی ندارند و مردم این منطقه از پساب، پسماند و بوی نامطبوع ناشی از تصفیه خانه ها رنج می برند كه باید این مشكلات هر چه زودتر حل و فصل شود.
وی تاكید كرده بود: با نظر مقام معظم رهبری و رئیس جمهوری باید بوی نامطبوع این منطقه بخصوص در اتوبان تهران به قم و محدوده فرودگاه امام خمینی (ره) برطرف شود.
در این زمینه مسئولان استانی نیز ورود كرده اند به گونه ای كه استاندار تهران در جلسه ای گفته بود: باید برای مدیریت پسماندها در استان و محدوده مجموعه دفن زباله آرادكوه در این محدوده كار علمی انجام شود تا بوی نامطبوع حاصل از انباشت آنها هم از بین برود.
«انوشیروان محسنی بندپی» به اختصاص 70 میلیارد تومان در دولت برای مطالعه در خصوص نحوه ساماندهی بوی نامطبوع اطراف فرودگاه امام (ره) اشاره و بیان كرده بود كه 50 درصد این اعتبار تخصیص یافته است.
اینها بخشی از تذكرهایی است كه مسئولان به نهادهای مربوطه داده اند ولی همچنان دعوا بر سر مسئول اصلی ساماندهی مجتمع آرادكوه محل پرسش است زیرا نه تنها شهرداری و محیط زیست از پذیرش این موضوع شانه خالی بلكه دیگری را متولی می دانند و هردو هم با استناد به قانون اظهارنظر می كنند.

**تعهدات شهرداری از نگاه محیط زیست
مدیركل حفاظت محیط زیست استان تهران چندی پیش در حاشیه بازدید جمعی از كارشناسان و مدیران استانی از كانون‌های آلاینده جنوب پایتخت به خبرنگار ایرنا گفت: «شهرداری باید به تعهداتش در قبال انتقال آرادكوه عمل كند».
«كیومرث كلانتری» افزود: فقدان مدیریت پسماند و تفكیك نشدن زباله در مبدا از مشكلات مدیریت پسماند و تخلیه زباله به صورت تر و خشك در مجتمع آرادكوه اشتباه است.
وی اضافه كرد: شهرداری براساس قانون باید مكان یابی لازم در این زمینه انجام دهد، محل مناسبی را به عنوان گزینه خود به سازمان محیط زیست معرفی كند و سازمان محیط زیست نیز با تمام توان در رفع مشكل كمك خواهد كرد.
مدیركل محیط زیست استان تهران همچنین نسبت به وضعیت زیست محیطی این محدوده زندگی كهریزك هشدار داد و گفت: اگر روند مدیریت پسماند به همین منوال تداوم یابد زندگی در این محدوده ناممكن خواهد شد و این شرایط مورد تایید سازمان محیط زیست نیست.
وی اضافه كرد: توسعه بی‌رویه و ناپایداری كه از قبل در منطقه به وجود آمده و همچنین تعداد زیاد دامداری‌ها، واحدهای آلاینده و مسائل مربوط به فاضلاب های سرگردان در منطقه مشكل ساز شده است و باید در این زمینه چاره جویی اساسی شود.

**پاسخ شهرداری
بعد از انتشار این خبر مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران با اعلام اینكه «ساماندهی آرادكوه برعهده محیط زیست است» گفت: طبق قانون تعیین تكلیف ساماندهی مجتمع پردازش زباله آرادكوه بر عهده سازمان محیط زیست به عنوان رئیس كارگروه ملی مدیریت پسماند قراردارد و شهرداری تهران نیز به عنوان مجری آماده اجرای تصمیم های كارگروه است.
«رضا عبدلی» به خبرنگار ایرنا افزود: وزارت كشور و جهاد كشاورزی طبق ماده 12 قانون مدیریت پسماند مصوب 1383 و آئین نامه اجرایی 1384 متولی اصلی ساماندهی و برنامه ریزی پردازش زباله هر شهری هستند؛ موضوع پیگیری و تعیین تكلیف آن نیز برعهده كارگروه ملی قراردارد و دبیر و رئیس كارگروه هم در هر استانی اداره حفاظت محیط زیست است.
وی تاكید كرد: كارگروه ملی طبق قانون از 21 سازمان، وزارتخانه و شركت خارج از شهرداری تهران به ریاست محیط زیست تشكیل شده، بنابراین بر اساس قانون تصمیم گیری در این زمینه بر عهده سازمان محیط زیست است.
عبدلی همچنین پیشنهاد داد كه اگر تصمیم به انتقال (آرادكوه) وجود دارد بایستی اقدامات زیرساختی مكان مورد نظر فراهم شود زیرا انباشت روزانه حدود 9 هزار تن زباله پایتخت فاجعه بار است.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند پایتخت گفت: شهرداری پیشنهادهای لازم برای ساماندهی این مجتمع را به محیط زیست اعلام كرده و پیشنهاد می شود این مجتمع به عنوان شهركی بسیار مدرن و جدید ساماندهی شود.

**پاسخ محیط زیست
در عین حال رییس اداره محیط زیست انسانی اداره كل حفاظت محیط زیست استان تهران در این زمینه پاسخ داده است: بهتر است مدیران شهرداری قانون مدیریت پسماندها را دوباره مرور كنند.
«فاطمه اكبرپور» معتقد است: قانون ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎ تكلیف همه نهادها و دستگاه ها را مشخص كرده است از این رو مدیران پسماند شهرداری پایتخت قانون مدیریت پسماند و ﺁیین ﻧﺎﻣﻪ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ این ﻗﺎﻧﻮﻥ را مرور كنند تا ادعاهایی خلاف قانون مطرح نكنند.
وی اظهارداشت: ماده 7 قانون مدیریت پسماندها بدون هیچ قید و شرطی مدیریت اجرایی پسماند به جز پسماندهای صنعتی و ویژه را در محدوده و حریم شهرها برعهده شهرداری گذاشته و براساس تعریف قانون، مدیریت اجرایی، شخصیتی حقیقی و حقوقی را شامل می شود كه مسئول برنامه ریزی، ساماندهی و عملیات اجرایی، تولید، جمع آوری، ذخیره و بازیافت و دفع پردازش ها و آموزش است.
وی افزود: طبق این قانون مدیریت اجرایی برعهده شهرداری است؛ با این تفسیر، متولی ساماندهی آرادكوه را قانون مشخص كرده و ادعای مسئولان شهرداری نیز بر خلاف قانون است.
در ماده 7 قانون مدیریت پسماند آمده است: «مدیریت اجرایی كلیه پسماندها غیر از صنعتی و ویژه در شهرها و روستاها ‌و حریم آنها به عهده شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و در خارج از حوزه و وظایف شهرداری‌ها و‌دهیاری‌ها به عهده بخشداری‌ها می‌باشد. مدیریت اجرایی پسماندهای صنعتی و ویژه به‌عهده تولیدكننده خواهد بود. درصورت تبدیل آن به پسماند عادی به عهده شهرداریها، ‌دهیاریها و بخشداریها خواهد بود.»
‌همچنین در تبصره این ماده آمده است: «مدیریت‌های اجرایی می‌توانند تمام یا بخشی از عملیات مربوط به‌جمع ‌آوری، جداسازی و دفع پسماندها را به اشخاص حقیقی و حقوقی واگذار نمایند.»
رییس اداره محیط زیست انسانی اداره كل حفاظت محیط زیست استان تهران ادامه داد: همچنین در ماده 23 این قانون وظیفه نظارت بر حسن اجرای قانون برعهده سازمان محیط زیست گذاشته شده است؛ از این رو نمی شود وظیفه نظارتی و اجرایی هر دو بر عهده نهاد محیط زیست باشد.
اكبرپور در ادامه با اشاره به اینكه اكنون روزانه بین هفت هزار و 500 تا هشت هزار تُن پسماند وارد مجتمع آرادكوه می شود گفت: حدود چهار هزار تن دفن و حدود سه هزار تن آن وارد فرآیند تولید كمپوست می شود كه هر دو فرآیند منشا ایجاد آلودگی هستند.
وی مشكلات فرآیند تولید كمپوست در آرادكوه را «نبود تعبیه كانال برای انتقال شیرابه های تولیدی این فرآیند»، «كیفیت پایین كمپوست تولیدی در مقایسه با استانداردهای ملی به دلیل تفكیك نشدن از مبدا»، «بی توجهی به مدیریت جزء ویژه پسماندهای عادی» و «انتشار بوی نامطبوع در سایت هوادهی به دلیل ورود به فاز تخمیر كه به تولید گازهای بدبو نظیر دی متیل سولفید، آمونیاك و سولفید هیدروژن منجر می شود» عنوان كرد.
رییس اداره محیط زیست انسانی اداره كل حفاظت محیط زیست استان تهران افزود: حدود 50 درصد پسماندها فرآیند دفن سطحی را طی پنج دهه اخیر طی كرده اند كه در حال حاضر روزانه نزدیك به 250 مترمكعب شیرابه تولید می كنند و در سال های گذشته شاهد نشت آن به انبارهای مجاور مجتمع نیز بوده ایم.
اكبرپور تاكید كرد: كارشناسان سازمان مدیریت پسماند شهرداری نیز قبول دارند كه این روند از لحاظ زیست محیطی و بهداشتی درست نیست و توسط محیط زیست استان نیز تایید نمی شود.
وی افزود: پیگیری و مكاتبه های سال های گذشته نیز به رفع آلودگی و ساماندهی مركز آرادكوه منجر نشده است و روند آلودگی ادامه دارد.
اكبرپور اضافه كرد: با توجه به وجود فناوری های جدید در عرصه پسماند ها انتظار می رفت مدیران اجرایی پسماند با الگو برداری از آنها درصدد رفع مشكل برآیند كه متاسفانه هیچكدام از برنامه های ارائه شده توسط متولیان، به دلایل مختلف مجال اجرا پیدا نكرده است.
رییس اداره محیط زیست انسانی اداره كل حفاظت محیط زیست استان تهران تاكید دارد كه شهرداری مكلف است نسبت به مكان یابی برای انتقال آراد كوه اقدام كند.
به گفته وی اداره كل محیط زیست استان تهران نیز نهایت همكاری را در انتخاب محل مناسب با در نظر گرفتن ضوابط و اصول زیست محیطی به كار خواهد بست.
به گزارش ایرنا به نظر می رسد مسئولان متولی به جای اینچنین پاسكاری رسانه ای بهتر است در تعامل و جلسات مشترك زمینه حل مشكلات را با تقسیم كار مناسب انجام دهند تا ضمن حل مشكل مهم بازیافت حجم بالای زباله، از این پس دیگر مسافران خارجی مجبور نباشند در بدو ورود به كشورمان، بویی نامطبوع را استشمام كنند.

گزارش از فرزانه پیری
تهرام/8138/ 1008