به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، امروز (چهارشنبه 18 اردیبهشت) مصادف است با خروج آمریكا از توافق هسته ای كه پارسال به وقوع پیوست. اقدامی مغایر با عرف و هنجارهای بین المللی كه در نهایت با پاسخ و اكنش جدی و عملی ایران همراه شد و شورای عالی امنیت ملی در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران و در اعمال حقوق جمهوری اسلامی دستور توقف برخی اقدامات ایران در توافق برجام را صادر كرد.
این نخستین گام عملی ایران برای پاسخگویی به برجام گریزان و برجام شكنان است كه به دنبال خروج آمریكا از توافق هسته ای و ازسرگیری تحریم های ثانویه، تهران را در تنگنا قرار دادند. آمریكا حتی در فضای پساخروج نیز با بهره گیری از سكوت دیگر اعضای توافق، از تمدید معافیت انتقال آب سنگین مازاد به عمان و مبادله اورانیوم غنی شده با كیك زرد خودداری كرد.
از این رو شورای عالی امنیت ملی نیز در اقدامی متقابل از توقف اجرای بندهایی (26 و 36) خبر داد كه به ایران اجازه می دهد كه ذخیره سازی و نگهداری آب سنگین و اورانیوم را فراتر از محدودیت های مندرج در برجام انجام دهد. بندهای مذكور تاكید می كنند كه در صورت عدم پایبندی طرف مقابل به تعهدات، ایران حق دارد اجرای تعهدات خود را به شكل كلی یا جزئی متوقف كند.
این موضوع آشكارا در متن بیانیه شورای عالی امنیت ملی كشورمان بیان شده و در آن آمده است كه «جمهوری اسلامی ایران در مرحله فعلی دیگر خود را متعهد به رعایت محدویت های مربوط به نگهداری ذخائر اورانیوم غنی شده و ذخائر آب سنگین نمی داند. »
افزون بر توقف برخی تعهدات، شورای عالی امنیت ملی به كشورهای باقی مانده در برجام 60 روز فرصت داد تا تعهدات خود به ویژه در حوزه های بانكی و نفتی را عملیاتی نمایند. چنانچه در این مهلت كشورهای مزبور قادر نباشند مطالبات ایران را تأمین كنند، در مرحله بعدی جمهوری اسلامی ایران رعایت محدودیت های مربوط به سطح غنی سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن سازی رآكتور آب سنگین اراك را نیز متوقف خواهد كرد.
البته تصمیم ایران به توقف برخی تعهدات برجامی پس از اولتیماتوم به اعضای باقی مانده در برجام اتخاذ و وارد مرحله اجرا شد. یكی از اقدامات ایران دعوت از سفیران پنج كشور انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین به وزارت امور خارجه و تشكیل جلسه در این خصوص بود. اقدام دیگر ایران، ارسال نامه ای از جانب حجت الاسلام «حسن روحانی» رئیس جمهوری به سران كشورهای مذكور بود كه در آن، تعلل طرف های مقابل در انجام تعهدات خود را دلیل كاهش تعهدات ایران دانسته بود.
كارشناسان بر این باورند كه چنین اقدامی از سوی تهران حتی می توانست زودتر از زمان كنونی انجام گیرد تا شاهد افزایش فشارهای حداكثری آمریكا در حوزه های مختلف بر ایران نباشیم. در این حالت، فرصت های بازیگری آمریكا محدود و زمان برای جبران پیامدهای كارشكنی های كاخ سفید افزایش می یافت.
از دی ماه 94 كه توافق هسته ای وارد فاز اجرایی شد تاكنون «یوكیا آمانو» مدیر كل آژانس بین المللی انرژی اتمی دستكم 14 گزارش فصلی در ارتباط با فعالیت های هسته ای ایران انتشار داده كه در همه آنها پایبندی تهران به برجام و همكاری سازنده ایران با این نهاد راستی آزما به چشم می خورد؛ گزارش هایی كه طرف مقابل را نتوانست ملزم به اجرای تعهدات خود كند.
البته كاسته شدن از میزان تعهدات ایران به منزله خروج این كشور از توافق هسته ای نیست بلكه می تواند تلنگری به اعضای باقی مانده در برجام شود كه در سال گذشته و در فضای پساخروج آمریكا سكوت اختیار كرده اند.
همین سكوت اروپا در برجام شكنی ترامپ و همچنین همراهی رهبران بروكسل با كاخ سفید در مسائل موشكی و فعالیت های منطقه ای ایران صدای اعتراض مخالفان برجام را در داخل بلند كرده تا از انها به عنوان پلیس خوب و بد یاد كنند كه اهدافی مشترك دارند.
در كنار قصور اعضای باقی مانده در برجام، نوك اتهامات به سمت سازمان ملل و شورای امنیت این سازمان نشانه رفته كه از كوچكترین اقدام برای مقابله با زیاده خواهی های دولت جدید آمریكا عاجز مانده اند؛ واقعیتی كه در بیانیه شورای عالی امنیت ملی نیز به چشم می خورد.
شورای عالی امنیت ملی در بخشی از بیانیه خود تاكید كرده كه «اكنون یك سال از خروج غیر قانونی ایالات متحده آمریكا از توافق برجام و نقض مصوبات شورای امنیت سازمان ملل متحد توسط آمریكا می گذرد و آن كشور با قلدری تمام و برخلاف تمامی اصول شناخته شده بین المللی تحریم های یكجانبه و غیر قانونی خود را مجددا اعمال كرده است. این زورگویی آشكار آمریكا متأسفانه با هیچ اقدام درخور و متناسب از سوی شورای امنیت و یا اعضای باقی مانده در برجام مواجه نشده است.»
در مجموع خویشتنداری و صبر استراتژیك ایران باعث نمی شود كه تهران به رغم تعهدگریزی های طرف مقابل از منافع ملی چشم بپوشد. اینك با تعیین مهلت شش ماهه، توپ در زمین چین و روسیه و همچنین تروئیكای اروپا قرار گرفته تا وظایف برجامی خود را مرور كنند پیش از آن كه شاهد از بین رفتن توافق هسته ای باشند؛ دستاوردی كه برای دستیابی به آن بیش از یك دهه مذاكره و تلاش كرده اند.
پژوهش**9242**1552
تاریخ انتشار: ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ - ۱۴:۵۲
تهران- ایرنا- پس از یكسال خویشتنداری تهران در قبال بدعهدی های برجامی طرف مقابل، اینك شورای عالی امنیت ملی با توقف برخی اقدامات مندرج در توافق مذكور، به آن نقض عهدها پاسخ داده؛ موضع گیری قاطعی كه انتظار می رود تلنگری بر اعضای باقی مانده در توافق هسته ای باشد.