هیجان كاذب خرید تابعی از جو روانی واحساس نبود امنیت نسبت به آینده است

به گزارش ایرنا، خرید های برخواسته از نیازهای غیر واقعی و متاثر از جو روانی ترس و نگرانی و احساس عدم امنیت نسبت به آینده طی سال های اخیر به یك آسیب جدی در بدنه اقتصادی كشور تبدیل شده است؛ آسیبی كه طی یكی، دو سال اخیر با اقلامی بزرگ مثل سكه و خودرو آغاز و در مرحله بعدی دامنگیر كالاهای اساسی شده است.
البته سودجویان و دلالانی هم هستند كه از این هیچان كاذب سوءاستفاده كرده و هر چقدر كه بخواهند می توانند قیمت ها را افزایش دهند.
در همین راستا دفتر ایرنا در بروجرد درمیزگردی با حضور رئیس اداره برنامه ریزی و اقتصاد فرمانداری بروجرد،كارشناس بازرسی اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان، یك فعال رسانه و یك كارشناس ارشد اقتصاد به این موضوع پرداخته است.
بنا بر اعتقاد كارشناسان حاضر در این میزگرد، هجوم آوردن به سمت كالایی خاص حتی در قوی ترین بنیادهای اقتصادی در پیشرفته ترین جوامع ایجاد مشكلاتی می كند و باید بتوان در كمترین زمان ممكن این التهاب ایجاد در بازار را كنترل كرد.

** هیجان خرید های غیرضروری و احساس نداشتن امنیت نسبت به آینده
رئیس اداره برنامه ریزی و اقتصاد فرمانداری بروجرد گفت: آنچه در روزهای اخیر موجب خرید اضافی مردم و خالی شدن قفسه های فروشگاهها و احتكار خانگی شده عدم اطمینان مردم به فردا است.
احمد گودرزیان افزود: در یك جامعه احساس امنیت در چهار بعد اقتصادی، سیاسی، قضایی و عمومی همواره مورد توجه بوده است واین احساس از خود امنیت مهمتر است و برای پیشبرد اهداف اقتصادی و اجتماعی باید سرلوحه كارها قرار گیرد.
وی تاكید كرد: هجمه امروز مردم برای خرید انواع كالاها حتی علاوه بر خالی شدن قفسه های فروشگاه ها، سایت مسكن، خودرو و زمین را نیز در برگرفته شاید نتیجه نبود احساس امنیت در حوزه اقتصادی باشد كه رشد این احساس به نوعی متوجه مسئولان و از سوی دیگر متوجه برخی افراد سود جو و دلالان می شود.

** ایجاد احساس امنیت صرفا وظیفه دولت نیست
رئیس اداره برنامه ریزی و اقتصاد فرمانداری بروجرد بیان كرد: آنچه مسلم است، اینكه تامین امنیت و ایجاد احساس امنیت در جامعه صرفا از سوی دولت امكان پذیر نخواهد بود، بلكه آحاد مردم به عنوان كنشگران فعال در عرصه اجتماعی در بر آوردن این مهم نقش بسزایی دارند.
گودرزیان اضافه كرد: فضای مجازی نیز در معضل هجمه كاذب خرید از سوی مردم توانسته به نوعی محرك بازار باشد و با سبقت خود از مسئولان بر ناامن بودن بازار اقتصاد افزوده و بیشتر زمینه احتكار خانگی را فراهم كرده است.

** نظارت راهكاری برای مقابله با دلالان اقتصادی
وی گفت: یكی دیگر از عواملی كه بر رفاه مردم می افزاید و ضریب امنیت را به عنوان یكی ازعمده‌ترین شاخص‌های رفاه و توسعه بالا می برد نظارت و بازرسی دقیق و ثبات قیمت هاست كه تداوم این امر خود مانع سو استفاده دلالان اقتصادی می شود.
گودرزیان افزود: با توجه به شایعات جنگ و حمله آمریكا و ورود ناوهای آمریكایی به خلیج فارس و سو استفاده بسیاری از مافیای اقتصادی در حوزه های مختلف مسكن، خودرو ، پوشاك ، مواد غذایی و بهداشتی قطعا همه ما وظیفه داریم با آرام كردن شرایط و ایجاد جو روانی آرام و بدور از تنش جامعه را در مسیر خود حركت دهیم.
وی یادآور شد: برخی سیاست ها باید از بالا و توسط دولتمردان تغییر كند اما مسئولان دیگر نیز می توانند در راستای ثبات قیمت ها و كوتاه كردن دست واسطه ها و نیز ایجاد آرامش در جامعه اقدامات جدی نمایند.

**شفافیت و صداقت در رفتار با مردم
رئیس اداره برنامه ریزی و اقتصاد فرمانداری بروجرد اظهارداشت: باید با صداقت با مردم سخن گفت و با دوری از شعار دادن در مقام عمل ایستاده و به مردم اطمینان دهیم كه هیچ اتفاق بدی در حوزه اقتصاد رخ نخواهد داد و انواع كالاها به وفور وجود دارد و دلیلی برای این همه هجوم برای خرید شكر، گوشت، مرغ و دیگر كالاها وجود ندارد.
گودرزیان بیان كرد: مردمی كه امروز در صف های طویل گوشت، مرغ و شكر می ایستند همان مردم شریفی هستند كه در زلزله كرمانشاه و سیل استانهای گلستان، لرستان، مازنداران حماسه آفریدند و با كمكهای انسان دوستانه خود در كنار مسئولان گام های بزرگی برداشتند و این مردم همواره قابل تكریم هستند.

** بررسی هیجان های خرید در اقتصاد
كارشناس ارشد اقتصاد گفت: هیجان های خرید یا اثر روانی خرید در دانش اقتصاد به معنای تقاضای كاذب است و تقاضای كاذب یعنی تقاضایی كه واقعی نیست در مقابل تقاضای واقعی تقاضایی كه بر مبنای نیازهای آنی و ضروری و آتی است اما تقاضای كاذب نوعی میل است كه منشا ان به هیچ وجه واقعی نیست.
محمد نبی سعدی پورافزود: زمانی كه واژه میل در مورد تقاضای خرید به كار برده می شود در واقع به ساحت روانشناختی اقتصادی مرتبط می شود؛ میل یك مكانیزم روانشناختی است كه در ارتباط با ذهن و ناخودآگاه انسان است كه به هیچ وجه الزام عقلایی ندارد.
این دانش آموخته علم اقتصاد اظهارداشت: اقتصاد دان های كلاسیك انسان را موجودی عقلایی می دانند كه تصمیم گیری های این انسان اقتصادی ناشی از تعقل و منطق صوری است و بر این اساس هر عاملی غیر از عقل منفعت محور نمی تواند مبنا و انگیزش تصمیم گیری اقتصادی باشد.

** تقاضای خرید تابعی از سیاست های اعمال شده
سعدی پور بیان كرد: اما اقتصاد دان هایی هم مطرح كردند كه تقاضای انسان الزاما بر مبنای قانون و تابع عرضه و تقاضا نیست و مبنای عقلایی ندارد و بعبارتی واضح تر به اهمیت عامل روانشناختی در به حركت در آوردن اقتصاد اشاره داشتند به این صورت كه تقاضا می تواند ناشی از ناخودآگاه انسان یا همان بر مبنای میل باشد.
این كارشناس ارشد اقتصادی اضافه كرد: این در واقع به معنای دخالت در اقتصاد است كه برخی می توانند با تهیج روانی افراد یا با استفاده از سیاست های پولی و مالی و در دنیای امروز با كمك رسانه مردم را ترغیب به انجام تصمیم گیری های مشخص اقتصادی كنند.
وی افزود: بر مبنای این نظریه دولت می تواند در عین حال بعنوان یك پدر معنوی و نگهبان نقش مانع و رافع تنش های روانی و اثرات سوء بر اقتصاد باشد.

** عدم تحمل یكدیگر در اقتصاد از اثرات روانی هیجانات خرید
سعدی پور یادآور شد: پرخاشگری، عدم تحمل یكدیگر در اقتصاد و منفعت گرایی صرف از پیامدها و اثرات روانی هیجانات خرید در اقتصاد است به عبارتی انسان ها به یكدیگر نگاهی ابزاری دارند تا از طریق یكدیگر به نیازهای خود پاسخ دهند و این همان از خودبیگانگی است.
این پژوهشگر اقتصادی بیان كرد: هیجانات خرید در لرستان منجر به پر كشش شدن كالای های اساسی شده است بطوریكه تغییر یك درصدی در قیمت منجر به تغییرات چند درصدی تقاضا برای كالاهای اساسی می شود.
وی با بیان اینكه اقتصاد هركشوری مكانیزهای خاص خود را دارد، گفت: اقتصاد هر جامعه تابع باورها، سنت ها، جغرافیای ذهن و تاریخ و سایر عوامل مرتبط است به طوریكه یك بخش می تواند محرك دیگر بخش های اقتصاد باشد.
سعدی پور افزود: در ایران كالاهای اساسی و مسكن به عنوان بخش پیشران برشمرده می شود اگر چه دولت ها با استفاده از سیاست های خاص بخصوص تحریك تقاضا در بخش مسكن به منظور ایجاد اشتغال استفاده كردند اما این اقدام به لحاظ روانی در نهادینه كردن تمایل و رفتار مردم به سرمایه گذاری در این بخش موثر بوده و در عین حال این شیوه منجر به الگوی نامتوازن اندام اقتصادی در كشور شده است.
این كارشناس اقتصادی گفت: اكنون كه اعتماد مردم به پول رایج كشور كاهش یافته است تقاضای مردم به سمت كالاهای اساسی برود كه این مساله در اقتصاد لرستان شدت بشتری دارد.
وی افزود: در لرستان با توجه به محرومیتی كه وجود دارد تابع تقاضاهای گوناگونی نیستیم و بسیاری از تصمیم های اقتصادی شبیه به یكدیگر و در بخش مسكن است.

**هیجانات خرید ریشه در كسری شدید بودجه دولت های گذشته
سعدی پور در خصوص دلایل موج هیجانی خرید می توان به تورم تحریم های اقتصادی، كاهش ارزش ریال، ترس از آینده، عدم نظارت، بی كفایتی سیستم اقتصادی، رسانه های مجازی و موارد زیادی را عنوان كرد اما از همه مهمتر باید به كسری شدید بودجه در دولت های قبلی و به خصوص دولت های نهم و دهم اشاره كرد.
این كارشناس ارشد اقتصادی گفت: با آغاز دولت یازدهم به منظور كاهش تورم و كاهش پایه پولی دولت مجبور به اجرای سیاست هایی شد كه این سیاست ها بانك ها را مشكل كمبود نقدینگی مواجه كرد.
وی افزود: از سال 92 تا 97 با اینكه شاهد كاهش استقراض دولت از بانك مركزی هستیم و بایستی شاهد كاهش حجم نقدینگی باشیم اما این حجم نه تنها كاهش نیافت بلكه افزایش هم یافت.

** هجوم مردم به بازار اقتصاد را ناكارآمد می كند
كارشناس بازرسی اداره صنعت، معدن و تجارت بروجرد افزود: وقتی تقاضا برای خرید كالاها بیشتر از عرضه آن باید بازار تحت شعاع قرار می گیرد.
سید محسن طباطبایی اظهار داشت: گرانی و كمبود كالا از عوامل هیجان مردم برای خرید كالا است و اثر روانی بر بازار تحمیل می كند.
وی بیان كرد: هجوم مردم به بازار برای خرید در برخی موارد به علت تبلیغات سو رسانه های بیگانه است كه می توان با فرهنگ سازی این تبلیغات دروغ را شناسایی و خنثی كرد.
طباطبایی با اشاره به بالا رفتن قیمت دلار و رابطه مستقیم با گرانی كالا ها اضافه كرد: برخی از كالاها در اثر گرانی دلار قاچاق می شود و عرضه كنندگان به دلیل سود بالا رغبت بالایی به فروش كالا با ارز و دلار دارند.

** احتكار و كمبود در بازار
وی یادآور شد: ایران سرزمینی غنی و دارای منابع مختلف است كه هیچگاه با كمبود مواجه نخواهد بود، برخی افراد سود جو و فرصت طلب با انبار و احتكار كالاهای اساسی به مردم ظلم كرده و باعث نگرانی و كمبود در بازار می شوند.
كارشناس بازرسی اداره صنعت ، معدن و تجارت با اشاره به نقش فرهنگ سازی در كنترل قیمت ها در بازار ادامه داد: مردم با كمبود و گرانی برخی اجناس نباید به بازار هجوم آورده و خرید كنند بلكه با كمی صبر و تحمل می توانند قیمت را كنترل كرده و بازار را تنظیم كنند و این نیاز به فرهنگ سازی دارد.
طباطبایی با اشاره به تشكیل 300 پرونده برای متخلفین بازار بروجرد یادآور شد: ارزش ریالی پرونده های تشكیل شده 6 هزار و 900 میلیارد ریال بوده است.
وی اظهار داشت: بیشترین پرونده های تشكیل شده برای احتكار و گرانی مواد بهداشتی و لوازم خانگی بوده است.

** ضعف در فضای مجازی
عضو هیات علمی دانشگاه آیت الله بروجرد نیز گفت: ما فعالان رسانه ای در مقابل هجوم گسترده موج های تبلیغاتی در شبكه های مجازی كه با محوریت كشورهای بیگانه (آمریكا و انگلیس) صورت می پذیرد، از دید رسانه ای منفعل بوده ایم.
سعید دانش یار افزود: شبكه های مجازی (همانند اینستاگرام و تلگرام) با سرمایه گذاری عظیم، نبض بازار را به دست گرفتند و ما اقدام تاثیر گذاری از طریق رسانه هایی كه در اختیار داشتیم، انجام ندادیم؛ مهمترین نقدی كه بنده به عنوان فعال رسانه ای به همكاران خودم وارد می دانم این است كه ما هنوز (عمدتاً) به شكل نوشتاری تولید محتوا و جریان سازی می كنیم.
این فعال رسانه ای بیان كرد: در حالی كه رسانه هایی كه به دنبال تاثیر گذاری منفی در كشور هستند، از تمامی مولفه های رسانه همچون صوت، تصویر، تیزر، فیلم با افكت های جذاب به منظور جریان سازی بهره برداری می كنند.
مشاور رسانه ای رئیس دانشگاه آیت الله بروجردی یادآور شد: جهان از سال 1980 وارد عصر تكنولوژی شد و كشور ما از سال 1372 كه اینترنت وارد شد، وارد حوزه فضای مجازی شدیم رشد ما در زمینه تولید محتوای بصری برای انتشار در فضای مجازی كند بوده است.
وی اضافه كرد: موضوع دیگر اینكه بسیاری از مسئولین در سطح ملی و منطقه ای به اهمیت نقش آفرینی رسانه ای فضای مجازی ایمان ندارند.
عضو هیات علمی دانشگاه آیت الله بروجردی و مشاور رسانه ای دانشگاه گفت: در دنیای امروز كه به عصر تكنولوژی معروف است، صنعت ارتباطات و رسانه قدرت بی بدیلی است كه تنها كسانی می توانند در پیشبرد اهداف مورد نظر خود قدرتمند و اثرگذار عمل كنند كه از قدرت رسانه ای برخوردار باشند.
وی با تاكید بر تقویت قدرت رسانه ای گفت: باید با آگاهی از دانش ارتباطات خود را به قدرت رسانه ای مجهز كرد و با بهره گیری از این قدرت برای انتقال و رساندن پیام مورد نظر خود استفاده كرد.
مشاور رسانه ای رئیس دانشگاه آیت الله بروجردی افزود: این در حالیست كه ما بعنوان رسانه به همان نسبت مقابله به مثل نكرده ایم و زمانی كه یك شایعه در فضای مجازی قدرت می گیرد باید با استفاده از تكنیك های رسانه و اطلاع رسانی به همان شیوه شایعات ایجاد شده را كم رنگ و بی اثر كرد.

** استفاده از تكنیك های اثرگذار رسانه ای
دانش یار گفت: در شرایطی كه فشار رسانه ای بسیار بالا است، برای رساندن پیام خود به همان نسبت كه با ابزار مختلف كه در نظر مخاطب ایجاد باور پذیری می كند باید با استفاده از مقولاتی مانند اینفوگرافی در خصوص آنچه كه برای مردم ایجاد نگرانی كرده است اطلاع رسانی شفاف داشت.

** ضرورت اعتقاد مسئولان به قدرت رسانه
عضو هیات علمی دانشگاه گفت: در خصوص موضوعات مختلفی كه در دوره های مختلف زمانی افكار عمومی وعامه مردم را تحت تاثیر قرار می دهد بعنوان مثال در مورد التهاب بازار و هجوم به سمت خرید كالایی خاص، زمانیكه مسئولان وارد عمل می شوند بهتر است در اتاق فكر خود كارشناس رسانه ای نیز داشته باشند.
وی افزود: هر گونه اقدامات انجام شده توسط مسئولان زمانی اثرگذاری آن از نظر روانی در جامعه بیشتر خواهد بود كه همان كارهای انجام شده به مردم اطلاع رسانی شود.
این فعال رسانه با اشاره به اینكه تبلیغ شامل تبلیغات سفید، خاكستری و سیاه است، گفت: در خصوص اقدامات اجرایی مسئولان در خصوص مساله ای خاص با ابزار تبلیغات سفید و در كمال صداقت می توان به مردم این اطمینان خاطر را داد كه نگرانی خاص در مورد كالایی خاص یا واقعی نیست و اگر هم هست اقداماتی برای مقابله با فضای ایجاد شده توسط مسئولان انجام شده و یا می شود.

** جریان سازی رسانه ای
دانش یار با تاكید بر تقویت جریان سازی رسانه ای گفت: سینما، تلویزیون، فضای مجازی، مطبوعات و تمامی رسانه ها اعم از نوشتاری، صوتی و تصویری هر كدام به فراخور قدرت و توانمندی هایی كه دارند باید در جریان سازی رسانه ای اثرگذار عمل كنند.
وی افزود: در شرایطی كه افكار عمومی در مورد كمبود كالایی خاص احساس نگرانی می كند و متعاقب آن برای خرید آن اقدام به تقاضای بیشتر از نیاز خود دارد؛ رسانه باید در بین مردم ایجاد همدلی كند تا علاوه بر تقویت سرمایه های اجتماعی با نزدیك شدن به مردم به نیازها، نگرانی ها و خواسته های آنها پاسخ به موقع بدهد.
1920/ 7190/6052/7273