فشار خون بالا در تور وزارت بهداشت

مرگ زودرس ناشی از سكته های قلبی و مغزی معلول بیماری فشار خون بوده و بالغ بر نیمی از كل موارد مرگ در كشور مربوط به این بیماری است. در سال 1395 به طور متوسط 22 درصد زنان و 21 درصد مردان ایرانی مبتلا به فشار خون بالا بوده اند. همچنین گروه سنی 55 تا 69 سال نیز بیش از 50 درصد دچار عارضه فشار خون بالا بودند كه بر اساس آمارهای وزارت بهداشت، حدود 60 درصد مبتلایان به فشار خون بالا از این مساله آگاهی ندارند.

*عدم آگاهی مبتلایان به فشار خون از بیماری خود
سعید نمكی، وزیر بهداشت درباره عدم آگاهی بیماران مبتلا به فشار خون از بیماری خود، به خبرنگار سلامت ایرنا می گوید: عدم آگاهی بیماران مبتلا به فشار خون از این بیماری، بسیار خطرناك است. زیرا این ‏افراد وقتی متوجه بیماری خود می‌شوند كه با سكته مغزی یا قلبی به بیمارستان می‌روند یا با نارسایی كلیه باید دیالیز شوند.‏
وی ادامه می دهد: سال گذشته 10 میلیون نفر در جهان به علت ابتلا به فشار خون و عوارض آن جان خود را از دست دادند. در كشور ما ‏نیز برآورد می‌شود حدود 15 میلیون بیمار مبتلا به فشار خون داشته باشیم.‏

*میزان ابتلا به فشار خون در كشور
رضا جغتایی، فوق تخصص قلب و عروق نیز به خبرنگار ایرنا می گوید: حدود 59 درصد زنان و 36 درصد مردان در گروه سنی 45 تا 65 سال به فشار خون بالا مبتلا هستند.
باقر لاریجانی، نایب رئیس كمیته ملی كنترل و پیشگیری از بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت نیز می گوید: در حال حاضر 15 میلیون نفر در كشور به فشار خون مبتلا هستند و این میزان در تمام استان ها رو به افزایش است.

*فشار خون، قاتل خاموش
وزیر بهداشت معتقد است كه باید بیماری فشار خون را قاتل خاموش دانست. نمكی می گوید: فشار خون یكی از اولویت‌های مهم نظام سلامت است و می‌توان آن را قاتل خاموش دانست. اولین گامی كه می‌توان ‏برای این موضوع برداشت، توجه دادن مردم به كنترل فشار خون است. متاسفانه در برخی موارد پزشكان اصلا از دستگاه فشار ‏خون استفاده نمی‌كنند و باید به پزشكان گفت كه بررسی فشار خون بیمار بسیار مهم است.‏ هر ایرانی در سن بالای 30 سال باید فشار خون خود را كنترل كند. در كنار این موارد باید روش‌هایی را توصیه كرد ‏كه مردم برای كنترل فشار خون اقدام كرده و تسهیلات و زیرساخت‌های لازم نیز فراهم شود تا مردم به موقع برای كنترل فشار خون ‏مراجعه كنند.‏
بیماری فشار خون بالا عوارض زیادی دارد؛ در افرادی كه فشار خون بالا دارند، به علت فشار وارد بر قلب به تدریج عضله قلب ضخیم می شود و این موضوع می تواند فشار بر قلب را افزایش دهد و در طولانی مدت، عمر فرد را كم كند. همچنین فشار خون بالا باعث می شود تا چربی در دیواره سرخرگ ها سریع تر رسوب كند. رگ های قلب در این افراد زودتر تنگ می شوند و خون كمتری به عضله قلب وارد می‌شود. اگر رگ های قلب بسته شوند و خون اصلا به عضله قلب نرسد، سكته قلبی رخ می دهد. رسوب چربی در دیواره سرخرگ های مغزی باعث كم شدن جریان خون به مغز می شود. اگر تنگی بسیار شدید شود یا رگ های مغز كاملا بسته شود، سكته مغزی رخ می دهد.
فشار خون بالا می‌تواند باعث پارگی رگ های مغز شود و خون ریزی‌ مغزی ایجاد كند كه ممكن است باعث مرگ شود یا باعث اختلال در حركت اندام ها، بینایی و قدرت تكلم شود. همچنین فشارخون بالا می تواند باعث نارسایی كلیه‌ ها شود. حتی در فشار خون بالا، ممكن است چشم مشكل پیدا كند و باعث خون ریزی ته چشم، تاری دید و كوری شود.

*چرا فشار خون بالا می رود
فشار خون وقتی بالا می رود كه یا خون با قدرت بیشتر از قلب پمپ شود یا مجرای سرخرگ تنگ شود. مهمترین عامل در ایجاد تنگی بر سر راه جریان خون، رسوب چربی است. با بالا رفتن سن به تدریج چربی بیشتری در جدار سرخرگ ها رسوب می كند و فرد بیشتر در معرض فشار خون بالا قرار می گیرد. علاوه بر افزایش سن، برخی رفتارها مانند فعالیت بدنی كم، تغذیه ناسالم و مصرف سیگار یا قلیان هم در ایجاد و تشدید فشار خون تاثیر دارند.
جغتایی، فوق تخصص قلب و عروق در این رابطه می گوید: این بیماری سبب افزایش خطر حملات قلبی، سكته و نارسایی كلیه می شود و می تواند منجر به نابینایی، نامنظمی ضربان قلب و نارسایی قلبی شود.

*علامت های فشار خون بالا
بیماری فشار خون بالا معمولا علامت ندارد. البته ممكن است افراد دارای فشار خون بالا دچار سردرد در ناحیه پشت سر، سرگیجه، تاری دید، خستگی زودرس و تپش قلب، تنگی نفس شبانه یا هنگام فعالیت و درد در قفسه سینه شوند. تنها راه تشخیص، اندازه گیری فشار خون با دستگاه فشارسنج است. برای مقابله و كنترل فشار خون بالا در جامعه باید فشار خون افراد در معرض خطر به ویژه افراد 30 ساله و بالاتر و زنان باردار اندازه گیری شود تا بتوان آن را به موقع تشخیص داد و درمان كرد. برای اطلاع از وضعیت فشار خون می توان به خانه های بهداشت، پایگاه های سلامت، مراكز خدمات جامع سلامت، مطب پزشكان، درمانگاه ها و بیمارستان ها مراجعه كرد و از پزشكان، پرستاران و ماماها خواست تا فشار خون را اندازه بگیرند.

*آنچه مبتلایان به فشار خون باید بدانند
جغتایی، فوق تخصص قلب و عروق به مبتلایان به فشار خون توصیه می كند كه برای كنترل این بیماری، مصرف نمك را كاهش داده، فعالیت بدنی منظم داشته و دخانیات مصرف نكنند. وی می گوید: بیماران مبتلا به فشار خون بالا باید روزانه از مواد غذایی موجود از جمله نان و غلات، میوه ها، سبزیجات،‌ شیر و لبنیات و پروتئین ها به مقدار توصیه شده از سوی پزشك مربوطه مصرف كنند.
جغتایی توصیه كرد: همچنین افراد مصرف غذاهای كنسروی و غذاهای آماده كه در خارج از منزل تهیه می شوند را محدود كرده و غذاهایی با حداقل چربی ترانس و اشباع را برای مصرف انتخاب و از مصرف غذاهای سرخ شده، گوشت های پرچرب، كیك ها، كلوچه ها و شیرینی خامه ای كه چربی بالا دارند، پرهیز كنند.
مبتلایان به فشار خون بالا جدا از درمان دارویی، باید سبك زندگی خود را هم اصلاح كنند. این افراد باید علاوه بر مصرف دارو با نظر پزشك، میزان مصرف چربی را كاهش داده و در رژیم غذایی خود روغن جامد را با روغن مایع جایگزین كنند. همچنین باید مصرف نمك را كم كنند و به میزان كافی میوه و سبزی بخورند. مبتلایان به فشار خون باید علاوه بر انجام فعالیت های بدنی منظم و كافی، وزن خود را كم كنند.

*وزارت بهداشت به دنبال غربالگری فشار خون بالا
وزارت بهداشت به علت اهمیت بیماری فشار خون بالا، پویشی را برای كنترل این بیماری راه اندازی كرده است. پویشی ملی كه قرار است از 27 اردیبهشت ماه و هم زمان با روز جهانی فشار خون آغاز شود و تا 15 تیر ماه ادامه داشته باشد. همه معاونت های وزارت بهداشت و تمامی دانشگاه های علوم پزشكی كشور درگیر این پویش ملی هستند و قرار است فشار خون افراد 30 ساله به بالا و زنان باردار ایرانی اندازه گیری و ثبت شود.
علی رضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره این پویش ملی می گوید: هدف كلی این پویش ملی، افزایش نسبت شناسایی و شروع مراقبت و درمان و افزایش آگاهی جامعه درباره بیماری فشار خون بالا است. جایگاه اصلی اجرای این پویش ملی در نظام شبكه است.
معاون وزیر بهداشت ادامه می دهد: یكی از اهداف ما این است كه فشار خون حداقل 20 میلیون نفر در این طرح اندازه گیری شود و برآورد می‌كنیم حداقل ‏‏2 میلیون نفر بیمار مبتلا به فشار خون شناسایی كنیم كه یك میلیون نفر وارد برنامه مراقبت و كنترل خواهند شد.‏

*شیوه اجرای پویش ملی كنترل فشار خون بالا
رئیسی درباره شیوه اجرای این پویش می گوید: نزدیك به 26 هزار مركز بهداشت و پایگاه جامع سلامت داریم و هزار و 2 بیمارستان خصوصی و دولتی داریم كه ‏این بیمارستان‌ها هم ایستگاه‌های سنجش فشار خون را ایجاد می‌كنند. همچنین در هزار و 201 شهر كه بر اساس جمعیت تقسیم بندی ‏شدند نیز پایگاه‌های ثابت و سیار ایجاد می‌كنیم. تعداد پایگاه‌های برآورد شده نزدیك به 2 هزار و 600 مورد خواهد بود. نیروهای به ‏كارگیری شده هم نزدیك به 16 هزار و 500 نفر خواهند بود كه در قالب پرسشگران آموزش دیده هستند. همه این افراد از حوزه ‏بهداشت و درمان خواهند بود و 2 ساعت آموزش می‌بینند تا با تكنیك یكسانی فشار خون را مورد سنجش قرار دهند.‏ عمده فشارسنج‌هایی كه در ایستگاه‌ها استفاده می‌شود از نوع دیجیتال خواهد بود تا با سرعت بالا این كار را انجام دهند.‏
معاون وزیر بهداشت ادامه می دهد: برای این پویش حتی خود اظهاری هم پیش بینی شده تا اگر افراد در منزل فشار خون را اندازه گیری ‏كردند، بتوانند از طریق سامانه‌ای، فشار خون خود را ثبت كنند. هدف ما فقط برگزاری كمپین و اندازه گیری فشار خون نیست، بلكه به ‏دنبال حساس سازی جهت توجه به سلامت افراد هستیم. یعنی حتی افرادی كه فشار خون مناسب دارند هم پیام‌هایی دریافت می‌كنند تا ‏فشار خون خود را به صورت طبیعی حفظ كنند. در مرحله دوم كار، اطلاعات همه افرادی كه فشار خون آنها ثبت شده در پرونده الكترونیك ثبت می‌شود و توسط ‏بهورزان و مراقبان سلامت تحت پوشش قرار می‌گیرند.‏

*جالب است بدانید
جالب است بدانید كه در سال 2017، بالغ بر 10 میلیون نفر در سطح جهان به علت های مرتبط با فشار خون بالا جان خود را از دست دادند و بر اساس برآوردهای انجام شده در ایران، 97 هزار نفر در سال 1396 در اثر بیماری های مرتبط با فشار خون بالا فوت كردند.
مسئولان وزارت بهداشت پیش بینی می كنند بالغ بر 15 میلیون نفر در ایران به عارضه فشار خون بالا مبتلا هستند. این در حالی است كه در حال حاضر فقط 50 درصد بیماران مبتلا به فشار خون بالا برای كنترل بیماری خود دارو دریافت می كنند و فقط در 20 درصد بیماران مبتلا به این بیماری در كشور، فشار خون كنترل شده است.

*فرصتی مناسب برای ایجاد پرونده الكترونیك سلامت
به هر حال اجرای پویش ملی كنترل فشار خون بالا می تواند علاوه بر غربالگری سطح وسیعی از افراد جامعه و شناسایی مبتلایان به فشار خون در كشور، فرصتی مناسب برای ایجاد پرونده الكترونیك سلامت برای افرادی باشد كه تاكنون به هیچ مركز بهداشتی و درمانی برای دریافت خدمات مراجعه نكردند و پرونده الكترونیك سلامت ندارند. این فرصت قطعا از طرف وزارت بهداشت و در مسیر ایجاد پرونده الكترونیك سلامت مورد استفاده قرار می گیرد.
27 اردیبهشت ماه در تقویم به عنوان روز فشار خون ثبت شده است.
گزارش از امیر پروسنان
اجتمام*9482*9105