شاهنامه، دانشنامه ادبی و ملی ایرانیان است

تالار قلم كتابخانه ملی، امروز (چهارشنبه) میزبان سومین همایش ملی «روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حكیم ابوالقاسم فردوسی» به همت فرهنگستان زبان و ادب فارسی، بنیاد سعدی و كتابخانه ملی بود.
اشرف بروجردی در این همایش اظهار داشت: شاهنامه فردوسی بعد از آثار حماسی ملل باستانی یونان و هند سروده و حماسه ملی ایران است كه بعد از 30 سال رنج فردوسی بازسازی شده است.
وی ادامه داد: شاهنامه تداوم سنت ادبی دوران ساسانی است كه در روزگار رشد فرهنگی با بینش شاعر مسلمان قرن چهارم هجری به نظم كشیده شده است، این اثر از دید مردمی روایت شده كه دوران باستان را پشت سر گذاشته و قصد دارند زندگی جدیدی را آغاز كنند.
رئیس سازمان اسناد و كتابخانه ملی ایران با اشاره به ساختار درونی شاهنامه گفت: شاهنامه را می توان از ابعاد گوناگون زبانی، ادبی، داستانی، تاریخی و اجتماعی بررسی كرد.

** حضور زنان در شاهنامه فراگیر و سازنده است
وی با اشاره به اهمیت حضور زن در شاهنامه اظهار داشت: حضور زن در حماسه ملی شاهنامه، فراگیر و سازنده و از میان هزاران زن نسبت زنان و مردان قهرمان برابر است.
بروجردی افزود: فردوسی متمدنانه و سازنده به زن نگریسته و مقام زن را ارج نهاده به همین دلیل در شاهنامه به زنانی برمی خوریم كه هر كدام می توانند قهرمان متمایز یك‌ اثر نمایشی باشند؛ ولی ظرفیت های شاهنامه برای نسل جوان شناخته نشده است.
وی با اشاره به بعضی شخصیت های زن در شاهنامه گفت: مادر سهراب، فرنگیس همسر سیاوش و گردآفرید تنها شماری از این شخصیت ها هستند كه هر كدام نماد بخشی از اسطوره های ما هستند.

** شاهنامه؛ دانشنامه ادبی و ملی ایرانیان
وی همچنین با تاكید بر اهمیت شاهنامه اظهار داشت: شاهنامه دانشنامه ادبی و ملی مردم ایران است كه با توجه به مسائل ملی عصر فردوسی به شیوه ادبی سروده شده است.
به گفته بروجردی شاهنامه از بینش قوی سخن می گوید كه سهم عمده ای در سیاست و كشورداری جهان داشته و در اعصار و قرون متمادی نشانه فرهنگ قوی ایرانی بوده است.
بروجردی با اشاره به اقدامات كتابخانه ملی در زمینه حفظ نسخ شاهنامه گفت: حراست از میراث فردوسی و حفظ نسخ شاهنامه یكی از وظایف ماست.‌ نسخ شاهنامه اغلب در ایران و آسیای میانه نگاشته شده اند ولی امروزه در كشورهای دیگر چون انگلیس یا ایتالیا نگهداری می شوند.
وی ادامه داد: ایران گام هایی برای جهانی كردن این میراث گرانبها برداشته است و در این زمینه شاهنامه بایسنقری در سال ۲۰۰۷ به ثبت جهانی رسید كه تنها نسخه از این شاهنامه باارزش در موزه كاخ گلستان نگهداری می شود.
رئیس كتابخانه ملی اظهار داشت: شاهنامه بایسنقری ویژگی های برجسته بین المللی و مقدمه ای مفصل دارد كه از جهات مختلف آن را از نسخ دیگر برجسته می كند.
وی گفت: كتابخانه ملی دغدغه جدی در نگهداری نسخ باقیمانده شاهنامه در كشور و جلوگیری از خروج آنها دارد و اكنون ۵ نسخه از شاهنامه نگهداری می شود كه هم از جهت زیباشناختی و هم كتابت تاریخی جزو نسخ نفیس محسوب می شوند.

** زبان فارسی، ركن مهمی از اركان هویت و ملیت ایرانیان است
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز در این همایش گفت: زبان فارسی ركن مهمی از اركان هویت و ملیت ایرانیان است. ملت ایران نه تنها با زبان و ادب فارسی در سراسر جهان شناخته می شود؛ بلكه به آن افتخار می كند كه صاحب زبانی چندهزار ساله است.
غلامعلی حدادعادل ادامه داد: زبان فارسی امروز كه دنباله فارسی میانه و فارسی باستان است؛ زبان مشترك ما با افغانستان و تاجیكستان و زمینه اشتراك فرهنگی در منطقه وسیعی از آسیا شامل آسیای میانه، شبه قاره هند، بین النهرین و آسیای صغیر نیز هست.
وی با اشاره به اصل ۱۵ قانون اساسی مبنی بر رسمی بودن خط و زبان فارسی در ایران اظهار داشت: زبان مانند یك موجود زنده است كه باید از آن حفاظت شود تا پویایی خود را حفظ كند.
وی افزود: فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای حفاظت از پویایی زبان فارسی تشكیل شد و امروز در آستانه ۳۰ سالگی است.
حدادعادل در ادامه به معرفی فعالیت های فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنیاد سعدی پرداخت و گفت: ۱۳ گروه در فرهنگستان در زمینه های مختلف فعالیت می كنند.
وی ادامه داد: بنیاد سعدی نیز وظیفه آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان را برعهده دارد؛ بر اساس اطلاعات ما امروز ۵۳۴ دانشگاه و كالج در ۶۱ كشور آموزش زبان فارسی دارند، همچنین ۲۹۱ مدرسه بومی و ایرانی زبان فارسی را آموزش می دهند كه از این تعداد ۱۵۷ مدرسه متعلق به ایران است، همچنین بنیاد سعدی در ۶۱ كشور ۷۲ نمایندگی فعال دارد كه ۲۲۳ مدرس و معلم برای این مدارس اعزام شده است.

**شاهنامه با الهام از جهان بینی ایرانی نوشته شده است
عضو وابسته فرهنگستان نیز در این همایش به اهمیت شاهنامه به عنوان عالی ترین شعر فارسی اشاره كرد و گفت: شعر فارسی با زبان فارسی عجین و عامل و ضامن بقای آن شمره می شود.
دكتر چنگیز مولایی افزود: شاهنامه سند هویت ملی ما، سرود ملی ایران، تجلی احساسات ملی و مردانگی است.
وی با تاكید بر جهان بینی ایرانی در شاهنامه ادامه داد: شاهنامه با الهام از جهان بینی ایرانی سروده شده كه جهان را محل كارزار خیر و شر می داند و شاهنامه نیز محل رویارویی و كارزار ایرانیان و غیرایرانیان است.
«بر اساس این جهان بینی ایرانیان بعد از نبردی فرساینده بر دشمن ظفر می یابند و در ملك كیان با آسایش زندگی می كنند. این جهان بینی در همه بخش های اسطوره ای، تاریخی و حماسی شاهنامه جلوه گر است».
استاد دانشگاه تبریز با اشاره به وجود اقوام مختلف در ایران گفت: ایران ملتی واحد به نام ایرانی است كه متشكل از اقوام مختلف است كه با گویش های و لهجه های متفاوت صحبت می كنند، اما جملگی خود را ایرانی می دانند و زبان فارسی را كه با فرهنگ و ملت ایرانی گره خورده است به عنوان زبان ملی و مشترك خود برگزیده اند؛ زیرا زبان فارسی از قدمتی به درازای تاریخ ایران برخوردار است.
همچنین در بخشی از این برنامه سفرای كشورهای فارسی زبان افغانستان و تاجیكستان و سفرای فارسی دان كشورهای روسیه، رومانی، پاكستان، تركیه، بوسنی و هرزگوین، قزاقستان، گرجستان، قرقیزستان و نماینده ای از طرف سفیر فلسطین در تهران روی سن رفتند و خاطراتی از دوران یادگیری زبان فارسی خود همچنین وضعیت آموزش زبان فارسی در كشورهای شان بیان كرده و خواستار گسترش ارتباط فرهنگی و توسعه آموزش زبان فارسی شدند.
افزون بر این، در پایان این مراسم از سه كتاب دوره ۱۲جلدی دانشنامه زبان و ادب فارسی سیاست‌ نامه به تصحیح دكتر محمود عابدی و جلد سوم فرهنگ جامع زبان فارسی از انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی و كتاب گلستان (برای آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان) منتشرشده توسط بنیاد سعدی رونمایی شد.
بیست و پنجم اردیبهشت ماه به نام روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حكیم ابوالقاسم فردوسی در تقویم رسمی كشور ثبت شده است.
فردوسی شاعر نامدار قرن چهارم شاهنامه را در بیش از 50 هزار بیت در بحر متقارب سرود كه از بلندترین منظومه های ادبی جهانی به شمار می آید. این اثر به سه بخش اسطوره ای (از روزگار كیومرث تا پادشاهی فریدون)، پهلوانی (از خیزش كاوه آهنگر تا مرگ رستم) و تاریخی (پادشاهی بهمن و پیدایش اسكندر تا فتح ایران) تقسیم می شود.
فراهنگ**9157**3009