پیش از خصوصی‌سازی‌های بی‌حساب و كتاب در دولت‌های نهم و دهم، پتروشیمی ایران تحت برندی واحد محصولات را تولید و با همان برند به بازارهای جهانی صادر می‌كرد و یكپارچه‌بودن تولیدات سبب می‌شد تا قدرت چانه‌زنی ایران در بازارهای پتروشیمی دنیا بیشتر باشد و حتی صنعت پتروشیمی برای فاینانس طرح‌های خود بدون ضمانت‌های بانكی و تنها با تكیه بر همان برند، اقدام می‌كرد.
بعد از خصوصی‌سازی كه بیشتر از هر بخش دیگری در پتروشیمی‌های كشور اجرا شد، این واحدهای تولید به جزیره‌های كوچكی تبدیل شدند كه هر كدام برای خرید خوراك و یا فروش محصول میانی خود باید با جزیره دیگری ارتباط می‌گرفت.
همین مصائب بود كه در اواخر روند خصوصی‌سازی، تصمیم گرفته شد تا پتروشیمی‌های باقی مانده در قالب هلدینگی واحد، عرضه شوند تا بیش از این بر پیكر زنجیره ارزش این صنعت آسیب وارد نشود.
همچنین پتروشیمی‌هایی كه در قالب رد دیون دولت به سازمان تامین اجتماعی واگذار شده بود، در مجموعه‌ای واحد به كار خود ادامه دادند. با این حال هیچ كدام از این هلدینگ‌ها توان برند واحد - كه پیش از خصوصی‌سازی وجود داشت - را نداشتند و همین جا بود كه جرقه‌های اولیه ادغام هلدینگ‌های پتروشیمی زده شد.
ادغامی كه بعدها مشخص شد تنها بر روی كاغذ امری امكان‌پذیر است و با وجود مواهبی كه برای صنعت پتروشیمی به دنبال دارد، تقریبا غیر ممكن به نظر می‌رسد. مشكلاتی كه بعد از یك سال از صحبت‌ها مبنی بر ادغام، وزیر نفت را بر آن داشت تا رسما اعلام كند كه ادغام دو غول پتروشیمی كشور منتفی شده است.
**چرا نمی توان هلدینگ‌ها را ادغام كرد؟
اما چرا صنعتی كه با تصمیم یك شبه خصوصی‌سازی تكه تكه شده بود، امكان تجمیع دوباره را پیدا نكرد.
به گفته «محمود مخدومی»، مدیرعامل شركت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین (تاپیكو) كه قرار بود شركت تحت مدیریت وی در هلدینگ خلیج فارس ادغام شود، موانع قانونی و موضوع ارزش‌گذاری از جمله دلایل عدم ادغام این دو هلدینگ به شمار می‌رود.
وی در گفت و گو با ایرنا با بیان اینكه از ابتدا تاپیكو طرف مذاكره نبود و شستا با هلدینگ خلیج فارس مذاكره می‌كرد، افزود: در آغاز نیز مشخص بود مشكلات زیاد بر سر این كار وجود دارد زیرا زمانی كه یك شركت بورسی به فروش می‌رسد باید برای عرضه آن بر روی تابلوی بورس رقابت شود و نمی‌توان با اطمینان گفت كه خریدار لزوما همان شركت مورد نظر خواهد بود.
مخدومی افزود: همچنین سهام بسیاری از شركت‌های تاپیكو، وثایق امین مالی است و تصور ما این بود این دو موضوع كار را برای ادغام سخت می‌كند.
وی با اشاره به اینكه وزیر نفت اعلام كرده كه موضوع ادغام منتفی است، ادامه داد: با توجه به تعدد شركت‌ها و همچنین تنوع شركت‌های تاپیكو كه علاوه بر شركت‌های پتروشیمی در حوزه لاستیك، صنایع سلولزی، پالایشی و نفتی نیز سهامدار است، ادغام با مشكل مواجه بود.
مدیرعامل تاپیكو، مشكل دیگر را طرح محور بودن هلدینگ خلیج فارس دانست و تاكید كرد: این در شرایطی است كه تاپیكو یك هلدینگ بدون طرح است.
**احیای قدرت صادرات پتروشیمی با بازرگانی یكپارچه
با وجود آنكه بحث ادغام دو هلدینگ بزرگ پتروشیمی منتفی شده است اما همچنان جای خالی بازرگانی واحد در صنعت پتروشیمی احساس می‌شود. بازرگانی كه علاوه بر فروش مطلوب محصولات در بازارهای بین‌المللی از موازی كاری شركت‌های ایرانی نیز جلوگیری كند.
دبیر انجمن كارفرمایی صنعت پتروشیمی عقیده دارد احیای قدرت صادرات پتروشیمی با بازرگانی یكپارچه ممكن می‌شود و از همین رو شركت‌های پتروشیمی درباره بازرگانی یكپارچه در این صنعت نظر مثبتی دارند.
«احمد مهدوی ابهری» به خبرنگار اقتصادی ایرنا گفت: معتقدیم اگر می‌خواهیم برند ایران و قدرت صادرات و چانه‌زنی را افزایش دهیم، باید بازرگانی یكپارچه با سهامداری همه شركت‌های پتروشیمی داشته باشیم تا صادرات را از آن مسیر انجام دهیم.
وی با اشاره به اینكه برای ایجاد این شركت سهامداری بحث‌هایی انجام شد اما به جایی نرسید، افزود: در زمان واگذاری بازرگانی پتروشیمی هم اعلام كردیم كه به جای واگذاری این شركت به یكی از هلدینگ‌ها، سهام آن بین همه شركت‌های پتروشیمی تقسیم شود زیرا تحقیقات و مطالعات نشان می‌دهد اگر یك بازرگانی یكپارچه محصولات پتروشمی را صادر كند برای اقتصاد شركت‌ها و كل كشور بهتر خواهد بود.
** چهار شرط برای ادغام موفق پتروشیمی‌ها
«حمید میرمعینی»، تحلیلگر تكنیكال بازار سرمایه نیز معتقد است كه ادغام هلدینگ‌های پتروشیمی می‌توانست به اقتصاد كشور كمك كند تا از وضعیت چندگانه موجود نجات پیدا كنند و بر اساس یك پروتكل واحد به كار خود ادامه دهند.
وی در گفت و گو با ایرنا با اشاره به اینكه در هیچ كدام از بخش‌های اقتصادی استراتژی جامعی نداریم، افزود: با وجود آنكه در سال‌های اخیر هلدینگ خلیج فارس خوب كار كرده اما همچنان با بهره‌روری كامل فاصله دارد و شاید این ادغام می‌توانست زنجیره ارزش را تكمیل كند و بهره‌وری را رونق بخشد.
میرمعینی با بیان اینكه اكنون به لحاظ سیاسی و اقتصادی در تنگنا هستیم، ادامه داد: با این حال ادغام می‌تواند كمك‌كننده باشد البته شروطی نیز برای آن وجود دارد.
به گفته این تحلیلگر بازار سرمایه، نخستین شرط این است كه زمینه و بستر رونق كسب و كار داخلی مشخص شود و كاهش محدودیت‌های بین‌المللی نیز شرط بعدی موفقیت ادغام شركت‌های پتروشیمی خواهد بود.
وی راه‌اندازی نظام جامع مدیریتی هلدینگ‌ها را شرط سوم دانست و ادامه داد: شرط چهارم نیز آن است كه حمایت از سرمایه‌گذاری به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد تا سهامداران بتوانند با تكیه بر آن برنامه‌های بلند‌مدتی را برای توسعه تدوین كنند.
میر معینی تاكید كرد: در غیر این صورت اگر این بسترها آماده نباشد تنها با ادغام اتفاق خاصی نمی‌افتد و روند مانند گذشته خواهد بود.
گزارش: حوری قاسمی
اقتصام**4018**9189
تاریخ انتشار: ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۸ - ۱۱:۰۰
تهران- ایرنا- به نظر می‌رسد موضوع ادغام پتروشیمی‌ها كه قرار بود با هدف تكمیل زنجیره ارزش و یكپارچه‌شدن صادرات انجام شود، تا اطلاع ثانوی منتفی شده است.