به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ مساله یارانه پنهان و ضرورت اصلاح قیمت حامل‌های انرژی و توزیع عادلانه آن، موضوع جدیدی در اقتصاد ایران نیست و همیشه مطرح بوده است. در آذر 1392 خورشیدی «حسن روحانی» رییس‌جمهوری از كارشناسان و نمایندگان مجلس خواست برای هدفمند كردن یارانه پنهان به ویژه یارانه بسیار بالا انرژی در كشور فكری كنند زیرا یارانه پنهان انرژی در ایران نزدیك بودجه كل كشور است.
در همین راستا و پس از توصیه رییس‌جمهوری بسیاری از كارشناسان اقتصادی، نمایندگان مجلس و فعالان بازار سرمایه با انتشار بیانیه‌ای، درخواست «حذف یارانه پنهان» برای تحقق عدالت اقتصادی را از دولت كردند. آنها معتقد بودند كه یارانه پنهان، به توزیع ناعادلانه یارانه‌ها منجر می‌شود. به عنوان نمونه در مواقع بالا رفتن نرخ ارز، انگیزه قاچاق در كشور افزایش می‌دهد و این امر فرصت‌های توسعه و رشد را از كشور می‌گیرد.
در ادامه این بیانیه آمده است روزانه عددی میان 2 تا سه دلار یارانه پنهان معادل هر ایرانی توزیع می‌شود در حالی كه یارانه امكان توزیع یكسان نداشته و میان ساكنان شهرهای بزرگ مانند تهران با افرادی كه در شهرهای كوچك، روستاها و حاشیه‌ها زندگی می‌كنند، فاصله قابل توجه به وجود می آید.
بنابراین در حوزه یارانه پنهان افرادی كه بیشترین بهره‌مندی دارند، پرمصرف‌ها هستند و نه طبقه نیازمندان زیرا به اندازه ای كه پول می دهند، كالا مصرف می كنند و ابایی از مصرف بی رویه ندارند. همچنین قیمت‌های یارانه‌ای مزیت‌های نسبی در اقتصاد را مخدوش می كند و بهره‌وری در تولید را كاهش می‌دهد و سرانجام به شكل‌گیری یك نوع بازار سیاه و تشویق برای رانت خواری و قاچاق تبدیل می‌شود.
با توجه به این تاثیر یارانه پنهان در اقتصاد كشور پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا درباره آسیب شناسی یارانه پنهان و راهكارها برای ساماندهی آن با «هادی حق شناس» كارشناس اقتصادی و نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی به گفت وگو پرداخته است.
- در ادامه متن گفت وگو را می خوانیم:
**ایرنا: با توجه به بحث های فراوان پیرامون یارانه پنهان، تعریف شما از این موضوع چیست؟
***حق شناس: یارانه پنهان در خصوص كالاهای دولتی پدید می آید كه به قیمت واقعی عرضه نمی شوند و دهك های پردرآمد بیش از دهك های پایین آن كالا را مصرف می كنند. برای نمونه امروز مصرف بنزین دهك های پردرآمد بیشتر از دیگر قشرها مردم است، چون بخش كم درآمد جامعه خودرو ندارند یا تنها از یك خودرو استفاده می كنند در صورتی كه این مساله درباره افراد ثروتمند به گونه دیگری است و هر یك از اعضای این خانوارها خودرو شخصی دارند. به این ترتیب آنها بیشتر از بنزین ارزان یا یارانه پنهان بهره می برند.
**ایرنا: آیا این مساله تنها به كالاهای خاص مانند بنزین اختصاص دارد یا دیگر مقوله ها را نیز در برمی گیرد؟
***حق شناس: به غیر از بنزین دهك های بالای جامعه از دیگر یارانه ها پنهان نیز بیشتر استفاده می كنند. به عنوان نمونه می توان به مصرف آب در استخرها اشاره كرد كه به طور معمول، افراد متمول از این امكان بهره مند هستند و در حالی كه برای هر متر مكعب تصفیه آب در تهران بیش از 2 هزار تومان هزینه می شود و دولت برای هر متر مكعب 600 تومان دریافت می كند، این اختلاف قیمت همان یارانه پنهان است كه دهك های پردرآمد بیش از نیازمندان استفاده می كنند، چراكه دهك های پایین از امكاناتی چون استخر محروم هستند.
**ایرنا: یارانه پنهان چه تغییری در فاصله طبقاتی جامعه ایجاد می كند؟
***حق شناس: با یك مثال ساده می توان فاصله طبقاتی را كه یارانه پنهان ایجاد می كند، نشان داد. برای نمونه در ارتباط با اختصاص تسهیلات بانكی باید گفت كه دهك های كم درآمد امكان دریافت وام را به دلیل نداشتن، شرایط لازم چون وثیقه و ضامن، ندارند اما ثروتمندان با بهره برداری از دارایی های خود به راحتی از بانك های دولتی وام های چند میلیاردی می گیرند و این باعث افزایش فاصله طبقاتی میان اغنیا و مستمندان می شود و ثروتمندان روز به روز ثروتمندتر و نیازمندان بیش از پیش به ورطه فقر سقوط می كنند. بدین ترتیب ما شاهد ایجاد و عمیق تر شدن فاصله های طبقاتی در جامعه هستیم كه از طرفی قشر غنی بر دارایی های خود می افزایند و مستمندان همچنان، فقیرتر می شوند. با بررسی مطالبات بانك ها می توان دریافت كه عمده این مطالبات مربوط به دهك های پردرآمد است یا به بیان بهتر، سهم دهك های پردرآمد بسیار بیشتر از دهك های كم درآمد است.
**ایرنا: با توجه به این وضعیت دولت چگونه می تواند به دهك های كم درآمد كمك كند؟
***حق شناس: اگر دولت بتواند قیمت تسهیلات بانكی، فرآورده های نفتی و هر كالایی كه عرضه می شود را واقعی كند و قیمت واقعی را از مردم بگیرد در آن صورت می تواند با این دریافتی ها به جامعه هدف مانند دهك های پایین و كم درآمد جامعه خدمت رسانی كند.
بنابراین دولت باید جامعه هدف را تعیین و قیمت ها را واقعی كند كه دیگر یارانه پنهان وجود نداشته باشد یا اینكه مشخص شود چه افرادی از این یارانه ها استفاده می كنند. این اقدام های دولت باعث می شود تا فاصله طبقاتی كه با توجه به یارانه پنهان در جامعه ایجاد شده از میان برود.
**ایرنا: با توجه به شرایط كنونی یارانه پنهان كه در جامعه وجود دارد چه اتفاقی خواهد افتاد و راهكار شما در این زمینه چیست؟
***حق شناس: با توجه به آن كه منابع دولت محدود و هزینه های آن هر سال افزایش می یابد در صورت ادامه این روند دیر یا زود كشور به بن بست خواهد رسید و دولت با بحران مواجه خواهد شد بنابراین دولت باید یارانه پنهان را حذف كند. البته می بایست بر این نكته تاكید كرد كه دولت منابع حاصل از حذف یارانه پنهان را صرف ایجاد زیر ساخت ها و توانمندسازی دهك های كم درآمد كند و از این درآمد به عنوان منبعی برای افزایش هزینه های جاری بهره نبرد.
در پایان باید گفت كه اگر این یارانه های پنهان ادامه یابند، مفهوم ساده دیگرش این است كه دیگر برای دولت پولی برای ساخت زیرساخت ها نخواهد ماند اما اگر یارانه پنهان حذف شود منابع جدید برای ساخت زیرساخت های كشور به وجود خواهد آمد.
پژوهشم**ف.ج**2059*9131
تاریخ انتشار: ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۸ - ۰۹:۱۳
تهران- ایرنا- «هادی حق شناس» كارشناس اقتصادی در ارتباط با یارانه های پنهان می گوید: اگر یارانه های پنهان ادامه یابند، دیگر برای دولت پولی برای توسعه و پیشرفت اقتصادی نخواهد ماند اما اگر یارانه پنهان حذف شود منابع جدید برای ساخت زیرساخت های كشور به وجود خواهد آمد.