قاچاق پوشاك و سویه های اجتماعی و فرهنگی آن

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهشهای خبری ایرنا، صنعت نساجی كشور یكی از صنایعی است كه تحت تأثیر قاچاق قرار گرفته است، به طوری كه آمار قاچاق مشكوفه در این صنعت بیش از آمار واردات رسمی است. این موضوع آسیب شناسی قاچاق پوشاك را اهمیتی خاص بخشیده است.
قاچاق كالا، همچون دیگر افعال و كارهایی كه غیر قانونی و خارج از چارچوب های رسمی صورت می گیرد برای جامعه پیامدهایی در بر دارد. هم دولت و هم فعالین اقتصادی برای تداوم و رونق كسب و كار خود نیازمند تحلیل آمارهای اقتصادی هستند. از آنجایی كه آمار كالاهای قاچاق مشخص نیست تحلیل های آماری با اشكال مواجه شده و بیشتر كارها بر پایه حدس و گمان انجام می شود.
برای مثال محققان اشاره می كنند كه سیاستمداران و برنامه ریزان كشور برای تعیین تعرفه های گمركی به آمار و ارقام دقیق میزان تولید، نیاز داخلی، ظرفیت تولید، صادرات و قیمت كالا در داخل و خارج و مواردی از این دست دارد. مسوولین اقتصادی با استفاده از این آمار می توانند میزان نیاز كشور به واردات از نوع كالای خاصی را برآورد كرده و بر اساس آن مشخص كند كه با وضع چه میزان تعرفه، مقدار واردات مطلب محقق خواهد شد. در چنین شرایطی وجود قاچاق در زمینه كالای مورد نظر كلیه معادلات را بر هم زده و موجب تحلیل ها و برآوردهای غیر واقع بینانه می شود.
تولید كنندگان نیز تصویر دقیقی از بازار نداشته و در نتیجه امكان برنامه ریزی دقیق برای تولید با توجه به عرضه و تقاضا در جامعه را ندارند. بعلاوه، پایین بودن قیمت كالاهای قاچاق، به دلیل عدم پرداخت هزینه های گمركی و غیره توان رقابت را از تولیدكنندگان داخل گرفته و بدین ترتیب تعطیلی بسیاری از كارگاه ها، به ویژه بنگاه های اقتصادی كوچك و متوسط را در پی داشته و بدین ترتیب گسترش بیكاری و فقر در جامعه از كمترین پیامدهای اجتماعی آن خواهد بود.
پژوهشگران به دیگر پیامدهای اقتصادی قاچاق كالا اشاره كرده اند. از جمله اینكه نهادینه شدن قاچاق كالا در اقتصاد تغییر تركیب نیروی كار را به دنبال خواهد داشت. از آنجایی كه تولید تضعیف می شود، كارآفرینی به حاشیه رفته و بازار دلالی داغ می شود. سطح دستمزدها در بخش های مختلف بسیار پایین تر از درآمدهای ناشی از قاچاق و دلالی و واسطه گری خواهد بود. سودآوری بالای فعالیت های قاچاق موجب جذب استعدادهای مختلف جامعه در این بخش شده و بهره وری سایر بخش های اقتصادی را كاهش می دهد كه خود موجب كاهش رشد اقتصادی در كشور خواهد شد.
بسیاری از كالاها دارای موانع فرهنگی هستند و ورود آنها به كشور به دلیل همین این موانع غیر قانونی اعلام شده است. وقتی این كالاها از طریق قاچاق وارد جامعه می شوند به مرور زمان استفاده از آنها بیشتر و بیشتر شده و تغییر ارزش ها، باورها و سبك و شیوه زندگی اكثریت جامعه را در بر خواهد داشت. برای مثال بسیاری از پوشاك(زنانه یا مردانه) وارد شده از طریق قاچاق همان هایی هستند كه تناسب و سنخیت خاصی با فرهنگ و شیوه پوشش جامعه ما ندارد اما به مرور و با تغییر سلیقه و ذائقه مصرف كنندگان از طریق دنیای رسانه ها و فضای مجازی به سرعت رواج می یابد و توسط مصرف كنندگان استفاده می شود.
علاوه بر همه این موارد مبارزه با قاچاق كالا هزینه های زیادی بر دولت تحمیل می كند. پول و نیروی زیادی باید صرف تأمین امنیت مرزهای كشور از طریق ایجاد ایست های مختلف بازرسی در ورودی های مختلف كرد. گاهی قاچاق كالا منجر به هزینه های جانی نیز می شود. بخش قابل توجهی از نیروی نظامی و قضایی كشور درگیر مقابله با این پدیده هستند.

** پوشاك و جایگاه آن در سبك زندگی و هویت مصرف كنندگان
موضوع پوشاك و قاچاق آن بسیار به سبك زندگی و ذائقه مصرف كننده مرتبط است. واقعیت این است كه هجوم رسانه های مختلف در دنیای مجازی و واقعی و اثراتی كه بر سبك زندگی ما ایرانی ها داشته اند از یك طرف و پاسخگو نبودن تولید پوشاك داخلی در مقابل این تغییر ذائقه، سلیقه و سبك زندگی از مهمترین دلایل فرهنگی گرایش به قاچاق پوشاك در كشور به شمار می روند.
تغییرات اجتماعی و فرهنگی به سرعت در حال وقوع است و مرجع این تغییرات نه در داخل كه در دنیای خارج از مرزهای كشور وجود دارد. رسانه ها و به ویژه شبكه های اجتماعی و دنیای مجازی نقش قابل توجهی در ایجاد جریان های فرهنگی در حوزه مصرف و به ویژه مصرف پوشاك دارند. انواع مدل ها و طرح ها و رنگ های مختلف پیوسته از طریق فیلم، سریال، كانال ها و شبكه های تبلیغاتی و غیره به جامعه جهانی و از جمله مردم كشور ایران ارائه می شود. وقتی سلیقه ها تغییر كند، تقاضا برای انواع مختلف پوشاك خارجی زیاد می شود. ناتوانی اقتصاد كشور در تولید چنین كالاهایی از یك طرف و سیاست های اقتصادی مبتنی بر ممنوعیت واردات بسیاری از كالاها، به ویژه در شرایط تحریمی، از طرف دیگر زمینه های گسترش قاچاق پوشاك را فراهم كرده است.

** آمار قاچاق پوشاك چقدر است
آخرین آمار موجود در سایت ستاد مباره با قاچاق كالا و ارز مربوط به سال 1396 است. طبق برآوردها دراین سال حجم قاچاق كالاهای ورودی 12 میلیارد دلار و حجم قاچاق خروجی 900 میلیون دلار بوده است. در برآورد این رقم از روش شكاف عرضه و تقاضا استفاده می شود. بر اساس این روش بیشترین شكاف در عرضه و تقاضا مربوط به پوشاك، شمش طلا، لوازم آرایشی و بهداشتی، گوشی تلفن همراه و اقلام ممنوعه است كه حدود 96 درصد را به خود اختصاص می‌دهند.
كارشناسان معتقدند كه بر اساس میزان مصرف و تولید پوشاك حجم پوشاك قاچاق و نساجی 4.2 میلیارد دلار در سال برآورد شده است. همچنین حجم كل پوشاك مصرفی در كشور سالانه 8 میلیارد دلار است كه میزان تولید داخل 6.5 میلیارد دلار برآورد می‌شود و 4.2 میلیارد دلار برآورد حجم پوشاك و نساجی است كه به صورت قاچاقی وارد كشور می‌شود.
هرچند آماری دقیقی نمی توان از میزان كالای قاچاق به طور كل و پوشاك قاچاق به طور خاص ارائه نمود اما واقعیت این است كه حجم قاچاق كالا و به ویژه پوشاك در كشور بالا است. طبق نظر كارشناسان مبارزه با این امر نیازمند اقداماتی است كه برخی ازاین اقدامات پیشگیرانه، بخشی اقدامات مقابله ای و بخشی دیگر درحوزه مدیریت تقاضا است، همچنین قسمتی از اقدامات درحوزه چگونگی رسیدگی به پرونده ها است.
با این حال روی آوردن افراد به قاچاق كالا می تواند دلایل مختلفی داشته باشد كه هر كدام از این دلایل مبنای ارائه راهكاری برای مبارزه با این پدیده است. به نظر می رسد اقداماتی كه در مرحله پیشگیری باید انجام شود از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. قبل از هرچیز تقویت بنیه های اقتصادی كشور، افزایش رشد اقتصادی، كاهش تورم، ایجاد اشتغال و كاهش بیكاری از مهمترین راه كارهای اصلی در پیشگیری و مبارزه با قاچاق كالا و از جمله پوشاك است.
كشور ایران بسیار پهناور بوده و دارای مرزهای مختلف آبی و خشكی است. كنترل این مرزها مستلزم صرف هزینه های مالی و حتی جانی است. اینكه بگوییم مبادی ورودی قاچاق، مرز است هر چه در نقاط مرزی كنترل بیشتر باشد میزان قاچاق كاهش پیدا می كند و هرچه این مناطق رهاتر باشد میزان قاچاق بیشتر خواهد شد. خیلی درست نبوده و كمكی زیادی به كاهش قاچاق نمی كند.
پژوهشم**س-م**1552