علی رهبری: اركستر ملی را منحل كنید

پس از اجرایی شدن قانون منع بكار گیری كاركنان بازنشسته در مشاغل دائم و به دنبال آن خداحافظی فریدون شهبازیان بازنشسته صدا و سیما از اركستر ملی، «اكبر صفی پور» مدیر عامل بنیاد رودكی و «امید صدیق» مدیركل روابط عمومی و امور بین الملل این بنیاد در مصاحبه های جداگانه با رسانه ها اعلام كردند كه به زودی رهبر دائم اركستر ملی انتخاب و معرفی خواهد شد.
در همین مدت اندك گمانه زنی ها بین اهالی رسانه و هنرمندان در باره اینكه رهبر جدید اركستر ملی چه كسی خواهد بود در فضای مجازی و گفت‌وگوهای حضوری در مورد این كه نهایتا چوب رهبری اركستر ملی نهایتا در دستان چه كسی قرار خواهد گرفت، آغاز شد. صرف نظر از پاسخ این سوال قصد داریم به این مساله بپردازیم كه رهبر اركستر ملی باید چه ویژگی هایی داشته باشد. در همین رابطه با مایسترو «علی رهبری»، رهبر سابق اركستر سمفونیك تهران، مطرح ترین رهبر ایرانی اركستر سمفونیك جهان و فارغ التحصیل هنرستان موسیقی ملی كه سال ها قبل رئیس هنرستان موسیقی ملی نیز بوده است به گفت و گو پرداختیم. رهبری با پیشینه تحصیلی در زمینه موسیقی ایرانی یكی از صاحب نظرانی است كه می تواند درباره اركستر ملی بصورت تخصصی صحبت كند.
علی رهبری در همان زمانی كه چوب رهبری اركستر سمفونیك تهران را در زمان بازگشایی مجدد اركستر سمفونیك تهران در دست گرفت همواره با تاسیس اركستری به نام اركستر ملی ایران مخالف بود. او در گفت‌وگوی روز دوشنبه با خبرنگار موسیقی ایرنا، به تفصیل دلایل مخالفت جدی خود را با تاسیس اركستر ملی بازگو كرد.
- ایرنا: پس از جدایی فریدون شهبازیان از اركستر ملی همه منتظر معرفی رهبر تازه اركستر ملی هستند. به نظر شما این رهبر باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
- رهبری: شما درباره رهبر اركستری می‌پرسید كه من از اساس با موجودیت آن مخالفم. چنین اركستری نباید جایی در وزارت فرهنگ داشته باشد.
- ایرنا: شما تنها فردی هستید كه چنین اعتقادی دارید یا تنها فردی هستید كه این مخالفت را به زبان آورده اید. این مخالفت به نظر من بوی عداوت می دهد.
- رهبری: من با كسی عداوتی ندارم. چون نه كسی می تواند جای مرا تنگ كند و نه من لزومی می بینم كه جای فرد دیگری را تصاحب كنم. من برنامه فشرده كاری خود را دارم. مخالفت من به هیچ عنوان شخصی نیست.
- ایرنا: پس علت چنین مخالفت شدیدی چیست؟
- رهبری: این اركستر یك اركستر رادیویی بوده كه روزهای جمعه برنامه های سرگرم كننده پخش می كرد و هر هنرمندی اثر خود را می آورد و آنرا با اركستر اجرا می كرد. چیزی كه شما به شدت تمایل دارید نام اركستر ملی بر آن بگذارید اصلا رپرتوار ندارد و داشتن رپرتوار لازمه هر اركستر و رهبری است. مگر اركستر گلها نبود؟ اگر قرار است این اركستر ادامه دهنده راه آن اركستر باشد بهتر است مانند همان هم عمل كند. هنرمندانی مثل مرحوم تجویدی آثار خود را با این اركستر اجرا می كردند و میرفتند. جالب اینجاست كه در همان زمان آقای شهبازیان نوازنده ویلن این اركستر بود اما اعتقادی به فعالیت این اركستر نداشت.
- ایرنا: شما در زمان حضور خود اركستری به نام اركستر سمفونیك ملی ایران را تاسیس كردید كه مدت زیادی دوام نیاورد. چرا؟
- رهبری: آن اركستر تمام كارهای مقدماتی خود را طی كرده بود و قرار بود پس از سه هفته تمام تمرینات سخت هم قطعات سمفونیك كلاسیك و هم آثار ملی را اجرا كند. حتی شخص وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی چند بار از تمرینات و اجراهای ما بازدید كردند.
- ایرنا: اگر ایده شما در باره تاسیس این اركستر پایه های منطقی و علمی داشت پس چرا به این زودی منحل شد؟
- رهبری: در آن زمان دخالت هایی صورت گرفت تا این اركستر منحل شود و البته موفق هم شدند. پس از آن این اركستر ملی در اصل بخاطر آقای فخرالدینی و با حمایت وزیر تاسیس شد.
- ایرنا: پس شما موافق داشتن یك اركستر سمفونیك هستید كه قابلیت های دینامیك را داشته و قادر باشد با افزودن سازهای ایرانی و به پشتوانه نوازنده های خود هم رپرتوار كلاسیك را اجرا كن و هم قطعات آثار ملی را؟
- رهبری: بله من از اول با تاسیس این اركستر مخالف بودم. به نظر من بهترین كار انحلال كامل این اركستر است و در همان زمان هم علی مرادخانی (معاون وقت امور هنری وزارت فرهنگ) به شدت مخالف وجود چنین اركستری بودند. به خاطر دارم در آن زمان بهرام جمالی (مدیرعامل وقت بنیاد رودكی) بارها از قول اقای مرادخانی گفتند كه این اركستر از اول مهر منحل خواهد شد. كه نشد. بعد از آن هم آقای پیروزپی (نماینده آقای مرادخانی) بارها گفتند از اول فروردین ماه ما فقط یك اركستر خواهیم داشت.
- ایرنا: آقای رهبری من قانع نشدم كه علت مخالفت شدید شما این مواردی باشد كه گفتید.
- رهبری: حق با شماست. علت اصلی مخالفت من این است كه اصولا بنیاد رودكی زیر ساخت لازم برای داشتن دو اركستر را ندارد. نه ساز كافی در اختیار دارد و نه دفتر و سالن تمرین. دلیل اصلی مخالفت من اینست كه ظرفیت داشتن دو اركستر در بنیاد وجود ندارد. در حقیقت اركستر ملی امروز ما اركستر آقای فخرالدینی است. بعد بسیاری از جمله شخص من شاهد بودیم كه در جلسه ای آقای شهبازیان كاری كردند كه آقای فخرالدینی عطای اركستر را به لقایش ببخشند. این اركستر تا كنون روی اعتبار و عناوین اشخاص سرپا بوده و حمایت ها عموما از روی دوستی و رفاقت اعضای شوراها صورت گرفته است. به همین دلیل اعتقاد دارم كه الان بهترین زمان برای انحلال این اركستر است.
- ایرنا: شما هنوز هم اعتقاد دارید یك اركستر برای ما كافیست؟
- رهبری: بله. هیچ ایرادی ندارد ما اركستری بنام اركستر سمفونیك ملی ایران با تعداد زیادی نوازنده داشته باشیم كه بصورت شناور در اجراهای مختلف جابجا شوند بدون اینكه كسی اخراج شود. با ایده من هیچ نوازنده ای ترس از اخراج شدن و بیكار ماندن نخواهد داشت. واقعا حیف است این جوانان با استعداد جوانی و نبوغ خود را صرف نواختن قطعاتی مربوط به چند دهه قبل با كیفیتی نازل بكنند. از طرفی همین اركستر ملی امروز هرگز رهبری متخصص به خود ندیده است. هم آقای شهبازیان و هم آقای فخرالدینی هنرمندانی قابل احترام و دوستان من هستند اما باید بپذیریم كه این هنرمندان تخصصی در زمینه رهبری اركستر ندارند. باید پذیرفت اركستر ملی همیشه سطح پایین تری نسبت به اركستر سمفونیك دارد.
- ایرنا: یعنی در هیچ كجای دنیا اركستر ملی وجود ندارد؟
- رهبری: هر كشوری یك اركستر ملی دارد. اما آنچه كه ما در ایران داریم فقط یك اركستر سطح پایین با نامی زیبا است.
- ایرنا: یعنی شما قبول ندارید كه این اركستر در ایران طرفداران خودش را دارد و همین طرفداران تا حدی باعث می شوند تا پذیرش سخنان شما برای من مشكل باشد.
- رهبری: من با تكثر اركسترها كاملا موافقم. و هیچ ایرادی نمیبینم كه كشورم چندین اركستر در سطوح مختلف داشته باشد. اما باید بپذیریم با امكانات امروزه وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی جایی برای این اركستر وجود ندارد.
این اركستر از طریق محبوبیت خواننده ها امورات خود را می گذراند. این خواننده ها بقدری خوب و محبوب هستند كه در هر جایی كنسرت بدهند مخاطبان خود را خواهند داشت.
- ایرنا: شما تحصیلات مقدماتی خود را در زمینه موسیقی ملی طی كرده اید. گذر زمان چگونه باعث شده نسبت به این موسیقی تا به این حد گارد داشته باشید؟
- رهبری: من با این موسیقی مخالفتی ندارم. این موسیقی مانند موسیقی پاپ است. مردم هم دوست دارند. اما جایش داخل دستگاه پخش اتوموبیل ها، سی دی ها، منازل است كه باعث لذت مردم می شود. اما از لحاظ فرهنگی در سطحی است كه نمی تواند بعنوان دغدغه اصلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی كشور باشد.
- ایرنا: فكر نمی كنید صراحت و گاه تلخی صحبت‌هایتان به ضرر خودتان باشد؟
- رهبری: دلیلی نمی بینم كه بخواهم با حرف های خوشایند دیگران حمایت شخص یا اشخاصی را جلب كنم.
گفت و گو: علیرضا ایرانی نژاد
فراهنگ**9494** 9053