پاكستان، محرومیت خود ساخته از منابع امن انرژی در ایران

«عمران خان» نخست وزیر پاكستان و رئیس حزب تحریك انصاف روزهای اخیر به مردم خود نوید خبرهای خوش داده و گفته بود كه به زودی این كشور به ذخایر عظٰیم نفت و گاز در آب های كراچی دسترسی پیدا می كند.
اما یك روز پس از اظهارات عمران خان، دولت پاكستان اعلام كرد كه حفاری ها در ساحل كراچی به جایی نرسیده و بودجه یكصد میلیون دلاری طرف پاكستانی برای اكتشاف ذخایر گاز به هدر رفت و به این ترتیب رویای مردم پاكستان برای دریافت گاز نتوانست به واقعیت تبدیل شود.
با وجود اینكه پاكستان، قرارداد انتقال گاز از ایران را با این كشور امضا كرده كارشكنی های پیاپی اسلام آباد باعث تاخیر طولانی در تكمیل این طرح عظیم انرژی شده است، از سوی دیگر پاكستان چشم امید به طرح های واردات انرژی ازكشورهای آسیای میانه دوخته و امیدوار است تا بتواند با عبورخطوط انتقال انرژی ازمسیرافغانستان، به انرژی كشورهای آسیای میانه دست یابد در حالی كه نابسمانی اوضاع افغانستان رویای پاكستان را برای دسترسی به برق و گاز تاجیكستان و تركمنستان با موانع جدی مواجه ساخته است.
جمهوری اسلامی ایران به عنوان بزرگترین دارنده ذخایر نفت و گاز همواره سیاست های موثری برای همكاری با كشورهای همسایه به ویژه پاكستان به اجرا گذاشته است. ایران نه تنها آمادگی خود را برای تامین انرژی ارزان و بی وقفه به پاكستان اعلام كرده بلكه حاضر است سطح فعلی انتقال برق به این كشور همسایه را به 3 هزار مگاوات نیز افزایش دهد.
كارشناسان پاكستانی و رسانه های این كشور بارها از دولت این كشور خواسته اند كه از فرصت استفاده ظرفیت های انرژی ایران به ویژه حصول انرژی ارزان از كشور همسایه بهره مند شوند.
دریافت انرژی ارزان برای كشوری مثل پاكستان كه همواره با مشكلات مالی و اقتصادی مواجه است، موضوع حیاتی شمرده می شود تا جایی كه سیاستمداران این كشور بارها نسبت به گران بودن نرخ گاز وارداتی از قطر اعتراض كرده و به جای آن اجرای طرح گاز ایران را برای كشورشان سودمند می دانند.
پاكستان سال 2017 قرارداد واردات گاز مایع از قطر به ارزش بیش از 16 میلیارد دلار و برای مدت 15 سال امضا كرد و بلافاصله پس از امضای این قرارداد، واردات گاز مایع را از قطر آغاز كرد و این واردات همچنان ادامه دارد.
به هر روی، دولت پاكستان از سوی منتقدان داخلی متهم به واردات گاز گران قیمت از قطر است این در حالی است كه كارشناسان حوزه اقتصاد پاكستان معتقدند ارزان ترین منبع تامین انرژی برای پاكستان، ایران است و پاكستان نباید بیش از این اجرای قرارداد خط لوله گاز با ایران را به تعویق بیاندازد.
با این وجود اسلام آباد در طول سال های اخیر با صرف نظر از ظرفیت كلیدی خط لوله انتقال گاز از ایران، توجه خود را بر طرح انتقال برق و گاز از كشورهای آسیای میانه متمركز كرد.
با این حال طرح 'كاسا-1000' برای انتقال برق از تاجیكستان و قرقیزستان و احتمالا روسیه به پاكستان و نیز طرح خط لوله گاز 'تاپی' با هدف انتقال گاز از تركمنستان به افغانستان، پاكستان و هند، به دلیل تشدید ناامنی ها در افغانستان، افق چندان روشنی ندارد.
خطوط انتقال گاز و برق از كشورهای آسیای میانه تا پاكستان از مسیر ناامن افغانستان تعریف شده و نبود امنیت در افغانستان به نگرانی و سد بزرگی در مسیر اجرای این طرح ها تبدیل شده است ضمن اینكه تنش فراوان و روز افزون در روابط افغانستان و پاكستان باعث افزایش موانع و مشكلات موجود بر سر راه كاسا-1000 و تاپی شده است.
طرح كاسا-1000 ، طرحی مشترك میان قرقیزستان، تاجیكستان، افغانستان و پاكستان برای احداث خط انتقال برق در مجموع به طول بیش از یكهزار و 200 كیلومتر است كه درصورت اجرا و تكمیل شدن، قرار است برق را از تاجیكستان و قرقیزستان به افغانستان و پاكستان منتقل كند. بودجه ای معادل یك میلیارد و 200 میلیون دلار برای احداث این طرح لازم است و بنابر اعلام كشورهای عضو این طرح كاسا-1000 قرار بود تا پایان سال 2018 تكمیل شود.
بسیاری از كارشناسان پاكستانی معتقدند: وضعیت افغانستان و ناامنی در این كشور اصلی ترین عامل تاخیر در اجرای طرح های كاسا-1000 و تاپی است.
به عقیده آنان، پاكستان در شرایطی به دنبال پیدا كردن راه حل برای مسئله پیچیده تاپی و كاسا-1000 است كه بخش عمده ای از خط لوله گاز ایران-پاكستان(قسمت مربوط به داخل خاك ایران) معروف به طرح 'آی-پی' انجام شده و این خط لوله تا نزدیك مرز پاكستان رسیده است و اكنون دولت پاكستان، با اندكی همت، قادر خواهد بود بخش قابل توجهی از نیاز شدید این كشور به انرژی را با استفاده از منابع گازی دومین كشور صاحب ذخایر گازی جهان و از طریق مسیری امن، اقتصادی و كوتاه برطرف كند.
همچنین پاكستان در شرایط كنونی 74 مگاوات برق از ایران وارد می كند كه طرف ایرانی آمادگی خود را برای افزایش صادرات تا سه هزار مگاوات(طی چند مرحله) اعلام كرده است.
با مقایسه ای سادی میان طرح های كاسا-1000، تاپی و آی-پی و با درنظر گرفتن موانع بزرگ پیش روی تاپی و كاسا-1000، آی-پی آسان ترین، امن ترین و مقرون به صرفه ترین راه برای تامین انرژی مورد نیاز پاكستان خواهد بود و بسیاری از كارشناسان اقتصادی و رسانه های این كشور بر این مهم اصرار دارند و خواستار اقدام جدی دولت اسلام آباد برای برداشتن گام های عملی در این زمینه هستند.
بر اساس آخرین تحولات این خط لوله گازی، مدیرعامل شركت ملی گاز پاكستان هفته گذشته اعلام كرد كه یك هیات كارشناسی از ایران قرار است برای رایزنی درباره طرح خط لوله گاز ماه جاری به «اسلام آباد» سفر كند.
علاوه بر این وزیر امور خارجه پاكستان نیز گفت: اگر این كشور به قرارداد تكمیل خط لوله انتقال گاز از ایران عمل نكند محكوم به پرداخت جریمه روزانه به تهران خواهد شد.
«شاه محمود قریشی» در نشستی با اعضای كمیسیون روابط خارجی مجلس ملی این كشور اعلام كرد: ما در خصوص طرح خط لوله گاز آی پی با دولت ایران در تماس هستیم، دولت اسلام آباد خواهان عمل به این قرارداد است.
پاكستان كشوری با جمعیت بیش از 220 میلیون نفر بازار مصرف بزرگ گاز طبیعی در منطقه محسوب می‌شود كه در حال حاضر تنها توانایی تامین دو سوم گاز مورد نیاز خود را دارد.
این در حالی است كه با توجه به افت فشار مخازن گاز این كشور، سهم تولید داخلی در تامین گاز مورد نیاز آینده پاكستان بیش از پیش كاهش خواهد یافت.
از سوی دیگر، طی سال‌های اخیر پاكستان با بحران تامین انرژی روبه رو بوده و به همین منظور، به دنبال انعقاد قراردادهای مختلف واردات گاز از جمله خط لوله صلح، خط لوله تاپی برای واردات از تركمنستان و واردات ال.ان.جی از قطر بوده است.

**نباید از منبع انرژی ارزان ایران غافل شد
مرتضی مُغل رئیس دیده بان اقتصادی پاكستان روز دوشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا در اسلام آبادگفت: طرح های تاپی و كاسا در مقایسه با طرح انتقال گاز ایران به پاكستان بسیار گران و تكمیل آنان برای پاكستان آسان نخواهد بود.
وی با اشاره به اینكه مسیر طرح های مذكور از خاك افغانستان عبور خواهد كرد: ناامنی در افغانستان و معضل تروریسم مانع اصلی در تكمیل طرح های تاپی و كاسا است در حالی كه طرح خط لوله آی پی هرگز با چین چالشی روبرو نیست.
این كارشناس امور اقتصادی پاكستان اظهار داشت: ایران كشور همسایه و برادر پاكستان است با توجه به همین ویژگی ها و مشتركات نزدیك دو كشور، طرح خط لوله گازی پایه گذاری شد.
وی افزود: امروز یك قدرت شیطانی كه متاسفانه قدرت جهانی نیز به شمار می رود، مانع پیشبرد طرح خط لوله آی پی شده است.
دكتر مرتضی مُغل گفت: قطعنا طرف ایرانی از مشكلات پاكستان به ویژه فشارهای خارجی بر آن بی خبر نیست اما دولت پاكستان از فرصت دریافت آسان انرژی از ایران غافل نیست و به هر قیمتی خواهان تكمیل طرح گازی است.
آساق*274**1663**