پیامبر خدا حضرت محمد(ص) می فرمایند: خداوند به امت من شب قدر را بخشیده و احدی از امت های پیشین از این موهبت بهره مند نبودند.

در اینکه لیله القدر درماه مبارک رمضان می باشد تردیدی نیست چرا که جمع آیات قرآن کریم همین معنا را تایید می کند. درجایی که می فرماید: قرآن درماه رمضان نازل شده (بقره ۱۸۵) و از طرف دیگر می فرماید: در شب قدر نازل گردیده: اناانزلناه فی لیله القدر.
اما در اینکه درکدام از شب های ماه مبارک رمضان است؛ مشهور و معروف در روایات این است که در دهه آخرماه رمضان و شب بیست و یکم یا بیست و سوم است و در روایتی هم آمده که پیامبر خدا (ص) دهه آخر ماه مبارک رمضان تمام شب ها را احیا می داشتند و مشغول عبادت بودند.
در روایتی از حضرت امام صادق علیه السلام نقل شده که فرموده اند: تقدیر مقدرات در شب نوزدهم است و تحکیم آن در شب بیست و یکم و در شب بیست وسوم به امضا می رسد.
شب قدر دارای فضیلت و ارزش بسیاری است، این شب برابر هزار ماه، یعنی بیشتر از ۸۰ سال می باشد. سرنوشت و مقدرات مردم در شب قدر معلوم می گردد، شبی که فرشتگان فوج فوج از آسمان فرود می آیند و حامل رحمت الهی و برکات آسمانی و خیرات فراوان و فیض های الهی سرشارند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در عظمت و فضیلت شب های قدر می فرمایند: شیطان در این شب بیرون نیاید تا آنکه صبح طلوع کند و قدرت آسیب رساندن به کسی را ندارد و سحر هیچ ساحری در این شب اثر نکند.
از امام باقر علیه السلام روایت شده است که فرمودند: درشب قدر هر امری از امور بندگان تا شب قدر سال آینده معین می گردد. از خیر و شر، طاعت و معصیت، ولادت و مرگ و روزی موجودات و هرآنچه در آن سال مقدر گشته حتمی است و خداوند را در آن مشیت است.
در بعضی از تفاسیر آمده است که پیامبر اکرم (ص) فرمودند یکی از بنی اسرائیل که شمسون نام داشت لباس جنگ برتن کرده بود و هزار ماه از تن بیرون نیاورد و پیوسته مشغول نبرد و جهاد در راه خدا بود اصحاب تعجب کردند و آرزو داشتند چنان فضیلت و افتخاری برای آنان نیز میسر و نصیب می شد. آیه لیله القدر خیر من الف شهر نازل شد و فرمود: شب قدر از هزار ماه بهتر است.
در علت نامگذاری به شب قدر نظرهای گوناگونی می باشد که به تعدادی از آنان اشاره می شود:
۱- شب قدر به این جهت نامیده شده است که در آن شب، جمیع مقدرات بندگان در تمام سال تعیین می شود.
۲- بعضی نیز گفته اند آن شب را از این جهت شب قدر نامیده اند که دارای قدر و شرافت عظیمی است.
۳- به خاطر آن است که قرآن کریم با تمام قدر و منزلتش بر رسول والاقدر و برای امت با قدر و ارزش و به وسیله فرشته صاحب قدر نازل گردید.(انزل فیها کتاب ذو قدر الی رسول ذی قدر لاجل امة ذات قدر علی یدی ملک ذی قدر)
۴- یا اینکه شبی است که مقدر شده قرآن کریم در آن نازل گردد.
۵- یا اینکه کسی که آن شب را احیا بدارد صاحب قدر و مقام و منزلت می شود.
۶- یا اینکه در آن شب آن قدر فرشتگان نازل می شوند که عرصه زمین برآنها تنگ می شود.
** چه کسانی از برکات شبهای قدر محروم می باشند:
پایمال کنندگان حقوق مردم، رشوه گیران و رشوه دهندگان، ربا خواران و ربا دهندگان، قاطعین رحم، منافقان، شرابخواران، تهمت زنندگان، دروغ گویان و غیبت کنندگان، محتکران، ترک کنندکان معروف و عاملان به منکر، ساحران، اذیت کنندگان والدین، کسانی که کینه مسلمانی را در دل دارند، کسانی که باهم قهر هستند، کسانی که خمس و زکات پرداخت نمی کنند، افرادی که قرآن کریم را برای تجارت می خواهند، همسایه آزار، کسانی ک سد معبر می کنند، کسی که قرآن را برسر بگذارد ولی در دل و عمل به آن معتقد نباشد، کم فروشان و گران فروشان‌، کسانی که خدارا به ائمه علیهم السلام قسم می دهند ولی با ولایت نباشند، کسی که کتمان حق و حقیقت کند و با زبان بک یا الله گوید اما در دل او را نجوید، بعلی گوید اما در استفاده از بیت المال بی حیا باشد.

** اعمال شب های قدر:
علاوه بر اینکه برای هر یک از شب های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم ماه مبارک رمضان اعمال مخصوص وارد شده اعمال مستحبی مشترکی نیز برای تمام شب ها تاکید شده که تعدادی ازآن ها را با اعمال پیشنهادی دیگری یادآورمی شویم:
۱- غسل ۲- احیا و شب زنده داری ۳- تلاوت با تدبر قرآن کریم ۴- توبه و انابه و استغفار ۵- خواندن دعاهای وارده و دعای جوشن کبیر ۶- توسل به امامان علیهم السلام ۷- خواندن نماز مانند نمازهای قضا؛ نمازهای مستحبی؛ نماز صد رکعتی؛ خواندن دو رکعت نماز که در هر رکعت بعد از سوره حمد هفت مرتبه سوره توحید بخوانیم و بعد از نماز هفتاد مرتبه ذکر استغفرالله و اتوب الیه گفته شود .۸ - قرآن کریم را برسر گذاریم. ۹- دعابرای فرج وسلامتی حضرت امام زمان (عج ).۱۰- اعتکاف که بافضیلت ترین زمان آن دردهه آخر ماه مبارک رمضان است .۱۱- علامه مجلسی فرموده: بهترین اعمال در این شب ها طلب مغفرت و آمرزش و دعا برای حوائج دنیا و آخرت خود، پدر و مادر، اقوام و خویشان، خواهران و برادران مومن می باشد، و ذکر زیاد مخصوصاً صلوات بر محمدو آل محمد
۱۲- شیخ صدوق می فرماید: افضل اعمال در شب های بیست و یکم و بیست و سوم مذاکره و مباحثه علمی و یادگیری احکام و مسائل دینی است.
۱۳- از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت شده که سئوال شد اگر شب قدر را درک کردیم از خداوند چه چیزی را طلب کنیم، فرمودند عافیت را. بر کسی پوشیده نیست که عافیت و سلامتی دین و دنیا و آخرت و عاقبت بخیری برای انسان های سعادتمند می باشد.
۱۴- زیارت چهارده معصوم علیهم السلام به ویژه حضرت امام حسین علیه السلام
۱۵-پ رداخت صدقه، انفاق و کمک به مساکین، نیازمندان و ایتام ۱۶- کمک به آزادی زندانیان غیرعمد ۱۷- پرداخت هزینه بیماران نیازمند ۱۸- وساطت برای صلح و آشتی میان مردم ۱۹- تفکر در گفتار و رفتار خود و تصمیم برای سعادتمندی دنیا وآخرت
باید سعی کنیم تا درشب های بابرکت و با فضیلت قدر با استفاده از شب زنده داری و درک این شب های عزیز با خداوند راز و نیاز کنیم و عافیت دین و دنیا و آخرت و برکات آن را طلب نمائیم تاان شاالله از مرحومین این شب قرار بگیریم.
معاون سوادآموزی اداره کل آموزش وپرورش استان قم
۷۴۰۶/ ۶۱۳۳/