به گزارش روز سه شنبه دبیرخانه کانون تفکر دانشگاه یزد، دستور کار این جلسه بررسی بخش‌های اقتصادی پیش نویس سند آمایش استان و ارائه کار عنوان شد.
مدیرعامل منطقه ویژه علم و فناوری یزد درباره لزوم تغییر پارادایم در صنایع استان، اقتصاد دانش محور را رسالت اصلی منطقه ویژه اعلام و سه استراتژی ارتقا، ارتباط و اتحاد عناصر اکوسیستم را از اهداف منطقه ویژه عنوان کرد.
مهدی رحمانی، پارادایم را یک مفهوم و چارچوب ذهنی دانست که افراد رفتار و عادات خود را از آن الگوبرداری کرده و طبق آن عمل می‌کنند.
به گفته وی، پارادایم‌ها معمولاً طی یک اتفاق منطقی رخ می‌دهد و سپس از راه‌های مختلف به قدری در جامعه تکرار می‌شود که در نهایت به یک چارچوب بدیهی تبدیل می‌شود، معمولاً تعداد زیادی از پارادایم‌ها ناکارآمد بوده و تنها باعث ندیدن فرصت‌های جدید می‌شود.
وی افزود: اگر پارادایم، صحیح اما رویه غلط باشد، راه حل آن تغییر رویه‌ها و باز تنظیم نهادها، اشخاص و ابزار است و اگر پارادایم غلط باشد، راه حل آن «بهبود»، «اصلاح» یا «تغییر» پارادایم موجود و باز تنظیم رویه‌ها در چارچوب پارادایم جدید است.
مدیرعامل منطقه ویژه علم و فناوری یزد با اشاره به گزارش مجمع جهانی اقتصاد تصریح کرد: سه دسته شاخص الزامات اساسی، عوامل ارزش کار آیی و عوامل نوآوری وجود دارد که نشان دهنده سه مرحله رقابت پذیری شامل اقتصاد منبع محور، کار آیی و نوآوری است که در حال حاضر ایران در مرحله اقتصاد کار آیی قرار دارد و بایستی به سمت اقتصاد نوآوری گام بردارد.
رحمانی اضافه کرد: در اقتصاد منبع محور، قیمت‌ها و بهره وری پایین است و منجر به کاهش دستمزد نیز می‌شود و در ۱۵ سال گذشته ایران در این نوع اقتصاد قرار داشته است و در اقتصاد کار آیی محور که در حال حاضر کشور در این مرحله قرار دارد، کیفیت و دستمزدها افزایش و قیمت افزایش نمی‌یابد مانند تولیدات صنایع کاشی و سرامیک.
وی با بیان اینکه مرحله سوم اقتصاد نوآوری محور است که بایستی در سطح بازارهای جهانی با نوآوری رقابت کند، با اشاره به گزارش مجمع جهانی اقتصاد ادامه داد: برای سه نوع اقتصاد سطح GDP نیز اندازه گیری شد و به ترتیب شامل زیر ۲ هزار دلار، ۲ تا سه هزار دلار و سه تا هشت هزار دلار است که در مرحله اول (منبع محور) وزن الزامات اساسی ۶۰ درصد، وزن کار آیی ۳۵ درصد و وزن نوآوری پنج درصد است و هرچه به سمت اقتصاد کار آیی و نوآوری محور حرکت شود، سهم الزامات اساسی کاهش و سهم کار آیی و نوآوری افزوده می‌شود.
** لزوم توجه به انقلاب صنعتی چهارم و فناوری‌های نوظهور
رحمانی تصریح کرد: در حال حاضر به جای اینکه بگوییم چه تولید کنیم، بایستی بر چگونه تولید کردن و افزایش کیفیت محصولات تولیدی تاکید کنیم.
وی با اشاره به صادرات کاشی و سرامیک استان به کشور ۲۰۰ میلیون نفری پاکستان، عنوان کرد که با وجود تعرفه گمرگی سنگین پاکستان به کاشی استان و روابط تجاری این کشور با چین، باز هم صادرات صورت می‌گیرد که نشان دهنده مزیت کاشی و سرامیک استان است.
به گفته وی، در صنایعی مانند نساجی و کاشی و سرامیک عمده ترین زنجیره ارزش تولید و کمترین به تأمین و فروش اختصاص دارد در حالی که در وضعیت مطلوب بایستی بر تأمین و فروش سرمایه گذاری کرد.
وی آمادگی برای آینده تولید و توجه به انقلاب صنعتی چهارم و فناوری‌های نوظهوری مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا که تولید و بهره وری را تحت تأثیر قرار خواهد داد، الزامی دانست و تأکید کرد: اقتصاد دانش بنیان، با توجه به شمار نیروی انسانی تحصیل کرده بیکار استان و لزوم دانش بنیان شدن صنایع، بهترین پارادایم پیشنهادی برای سند آمایش است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه باید از هدر رفت سرمایه گذاری‌های کلان در صنایع موجود استان جلوگیری کرد و بر افزایش کیفیت محصولات تولیدی تاکید شود، با اشاره به پروژه گردشگری هوشمند در حل مشکلات صنعت گردشگری، ورود فناوری به همه فعالیت‌های استان را در سند الزامی برشمرد.
** دولت، دخالت در بخش خصوصی را کاهش دهد
در ادامه عضو هیئت علمی دانشگاه یزد با اشاره به حمایت‌ها، یارانه‌ها، روابط بین الملل، موانع و تنگناهای کشور و سیاست‌های کلان، عملکرد استان را در مقایسه با دیگر استان‌ها عملکرد قابل قبولی ارزیابی کرد.
به گفته کاظم یاوری، دولت بایستی دخالت در بخش خصوصی را کاهش دهد و با اصلاح نظام مالیاتی، مشکلات به روز شدن تکنولوژی جهت حل مسائل آلودگی و آب، به توسعه کشور کمک کند.
وی رویکردهای کلان کشور را مسبب تمایل سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در صنایعی مانند کاشی و سرامیک برشمرد و افزود: برخی کشورهای دنیا با مصرف یک پنجم آبی که در استان یزد صرف بخش کشاورزی می‌شود، پنج برابر بیشتر محصولات کشاورزی استان را دارند و در استان یزد نیز باید بر استفاده از تکنولوژی در کشاورزی تاکید شود.
** صنایع فعلی پاسخگوی معضل بیکاری استان نیست
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد یزد هم در این جلسه با اشاره برخی چالش‌های اساسی ایران امروز از جمله سلب حق انتخاب مصرف کننده در اقتصاد کشور، فقدان سنجش بهره وری کارکنان دولت و کاهش ۳۵ درصدی تولید خودرو پس از تحریم فلزات اساسی اظهار داشت: ایران هنوز در مرحله اقتصاد منبع محور قرار دارد.
عباس علوی راد، حیاتی ترین مساله اقتصاد را شغل دانست که صنایع فعلی و ادامه روند موجود در سند آمایش سرزمین نمی‌تواند پاسخگوی معضل بیکاری استان باشد.
وی در ادامه با توجه به موقعیت جغرافیایی یزد، در ترانزیت و حمل و نقل استان با پتانسیل بالا، با نقد توسعه نامتوازن شهرستان‌های استان، ابرکوه را در ساخت صنایع تبدیل غذایی، باغبانی (به ویژه زردآلو) و انرژی خورشیدی با پتانسیل بالا برشمرد.
** هدف سند آمایش، برقراری توازن منطقه‌ای در سطح استان
همچنین رئیس دبیرخانه کانون‌های تفکر اقتصاد گفت: تعطیل شدن هیچ صنعتی مدنظر کانون نیست و تغییر پارادایم در افق ۱۶ سال آینده استان بایستی به نحوی مدیریت شود تا توازن منطقه‌ای حل شود.
سعید عطار با توضیح هدف اصلی سند آمایش سرزمین در برقراری توازن‌های منطقه‌ای با توجه به سه عامل انسان، فضا و فعالیت افزود: در صورتی که سند آمایش استان بتواند بر هدف اصلی خود یعنی برقراری توازن منطقه‌ای در استان تمرکز کند و فعالیت‌ها را با منطق مزیت نسبی و با جهت گیری توازن بخشی اولویت بندی کند، سند آمایش می‌تواند به تغییر مسیر توسعه استان در آینده کمک نماید.
** فعالیت‌های اولویت دار استان در سند آمایش هزینه - فایده شوند
هچنین عضو هیئت علمی دانشگاه یزد با اشاره به گزارش مجمع جهانی اقتصاد گفت: اگر اقتصادی بیش از ۸۰ درصد صادراتش منابع طبیعی باشد یک مرحله به عقب باز می‌گردد و ایران با وجود درآمد سرانه حدود پنج هزار دلار، در مرحله منبع محور قرار دارد.
مهدی حاج امینی، رقابت پذیری را امکان رشد پایدار بهره وری برای نیل به رشد اقتصادی تعریف کرد و افزود: بایستی برای رشد پایدار مزیت نسبی فعالیت را در نظر گرفت.
وی بزرگ شدن برخی فعالیت‌ها در استان را به دلیل حمایت‌ها و تسهیلات کلان در اختیار گرفته شده این نوع فعالیت‌ها دانست و اضافه کرد: نیاز است که فعالیت‌های اولویت دار استان در سند آمایش هزینه - فایده شوند.
این استاد دانشگاه یزد با اشاره به تجربه موفق برزیل در تغییر فعالیت‌ها، تصریح کرد: بایستی شرایط رقابت منصفانه بین فعالیت‌ها ایجاد شود و تمرکز بر برخی صنایع که با رانت انواع حمایت‌ها را جذب کرده‌اند، توسعه استان را میسر نمی‌کند.
وی نبود پارادایم در سند، اشکال ویرایشی متن سند از نظر اقتصادی، تحلیل بر اساس قیمت جاری، تحلیل بر اساس جمعیت - ارزش برای بهره وری - نحوه تعیین و شیوه پرسش از خبرگان، استفاده از روش ضریب مکانی و تغییر سهم پویا به علت مزیت دانستن فعالیت‌هایی که حمایت بالاتری داشتند، مشخص نبودن مؤلفه‌های سه سناریوی یزد کوچک، یزد متوسط، یزد بزرگ، نحوه دسترسی به نرخ بیکاری هشت درصد، در نظر گرفتن تبعات این نرخ بیکاری مثل مهاجرت، به روز نبودن و محدود شدن اطلاعات به سال‌های بحرانی کشور را از جمله اشکالات مهم در سند آمایش استان دانست.
حاجی امینی در پاسخ به پرسشی در مورد بهترین پارادایم پیشنهادی در سند، عنوان کرد که بایستی پارادایم برای رفاه انسان تبیین شود و فضا و فعالیت محدودیت‌ها و موانعی هستند که جهت گیری های سند باید برای رفع آنها تلاش کند.
در ادامه محمدکریم دهقانی زاده نماینده بانک کشاورزی استان، محاسبه کردن هزینه واقعی سوخت و آب را در ورود به مرحله کارآیی محصولات کشاورزی حائز اهمیت دانست.
** فقدان زیرساخت؛ علت اولویت دار نشدن برخی فعالیت‌های استان
معاون سازمان مدیریت و برنامه ریزی یزد هم در این جلسه، انتخاب فعالیت‌های منتخب استان در سند مانند صنعت اسب را ادامه روند موجود استان ندانست و گفت: در تدوین این سند به روند، رویداد، تصویر آینده و برنامه‌های آتی استان و تصویر مطلوب درخواستی مردم از آینده توجه شده است.
مهدی حجازی، اولویت دار نشدن برخی فعالیت‌ها را به دلیل فراهم نبودن زیرساخت دانست و افزود: به عنوان نمونه، انرژی خورشیدی برای مهریز که در آن خط انتقال برق و زیرساخت فراهم بوده سطح یک و کلان در نظر گرفته شد ولی در ابرکوه به دلیل فراهم نبودن زیرساخت، انرژی خورشیدی در سطح محلی در نظر گرفته شده است.
وی با اشاره به سه مؤلفه عدم قطعیت در سند، دانش بنیان بودن را جزئی از مؤلفه‌های سند برشمرد که طبق آن سناریو تدوین شده است.
معاون سازمان مدیریت یزد، حذف برخی فعالیت‌ها مانند معدن را به علت ایجاد ارزش افزوده بالا در استان ناممکن خواند و اعلام کرد که به زودی هفت حلقه فولاد به عنوان حلقه‌های نهایی برای ایجاد ارزش افزوده نهایی معدن در استان ایجاد خواهد شد.
حجازی، حذف برخی فعالیت‌ها مانند کشاورزی و زراعت را با وجود مصرف آب زیاد این بخش به دلیل وابستگی حیات استان به این بخش غیر ممکن برشمرد و با بیان اینکه اولویت اصلی استان، ایجاد شغل است، فناوری را جزئی از اولویت‌های اولیه استان اعلام کرد.
وی به نقل از محمدعلی طالبی استاندار یزد عنوان کرد: زمانی که سند آمایش در تهران به تصویب نهایی برسد از هیچکدام از فعالیت‌های موجود استان به جز فعالیت‌های اولویت دار ۲۲ گانه حمایت نخواهد شد.
وی بازسازی نکردن آمار استان بدون طبس توسط مرکز آمار را علت اصلی به روز نبودن آمارها با حذف آن شهرستان عنوان کرد و وضعیت موجود سند آمایش را خلاصه‌ای از ۱۳ مجلد گزارش هامون قلمداد کرد.
۱۹۶۸/ ۲۰۴۷