به نظر می رسد که حمایت های موجود اعم از تخصیص یارانه و یا تلاش برای گسترش فضاهای فیزیکی کتابخانه ها تا به امروز چندان در ترویج فرهنگ کتابخوانی موثر نبوده، که اگر بود، نباید مسوولان حوزه فرهنگ کشور مرتب از کم لطفی و بی مهری برخی از اقشار مردم نسبت به این یار مهربان داد سر می دادند.
برخی از کارشناسان حوزه فرهنگ معتقد هستند گسترش شبکه های اجتماعی و فضای مجازی، موجب علاقمندی کمتر اقشار مختلف برای مطالعه شده و وجوداین فضاها را زنگ خطری جدی برای فراموشی فرهنگ کتاب و کتابخوانی عنوان می کنند. شاید این نگرانی قابل تامل و شاید هم تا حدودی صحیح باشد، اما مگر شبکه های اجتماعی فقط در کشور ما وجود دارد که می گویند وجود این شبکه ها موجب کمرنگ شدن فرهنگ کتابخوانی در جامعه شده است.
مگر نه اینکه بسیاری از کشورهای پیشرفته دسترسی بسیار راحت و آسانتری به شبکه های اجتماعی و فضای مجازی دارند، اما در عین حال کتاب و کتابخوانی هم از امور مهم آنها به شمار می رود که آمارهای ارایه شده موید این مطلب است. به نظرمی رسد باید درخصوص عوامل کمرنگ شدن فرهنگ کتاب و کتابخوانی در جامعه بیشتر جستجو و تحقیق کرد.
آیا فقط شبکه های مجازی دراین میان مقصر هستند و قیمت بالای کتاب، عدم دسترسی به کتاب های روز دنیا با ترجمه های موثق، نبود کتاب خوب و مفید که عموم مردم بتوانند از آن استفاده کنند، در این میان نقشی ندارند.
** میان یار مهربان و فضای مجازی دوستی برقرار کنیم
باوجوداقدامات، تلاش ها وتوصیه های صورت گرفته درحوزه کتاب و کتابخوانی در طول سال ها، بازار کتاب و کتابخوانی در کشور همچنان کم رونق است و براساس آمارها نرخ سرانه مطالعه در کشور در خوش بینانه ترین حالت و با احتساب مطالعه کتب درسی و نشریات کمتر از ۲۰ دقیقه و در هرمزگان کمتر از دو دقیقه است.
طبق آمارهای جهانی و بر اساس استانداردهای تعریف شده، آمریکایی ها ۲۰ دقیقه، انگلیسی‌ها ۵۵ دقیقه و ژاپنی‌ها ۹۰ دقیقه از وقت خود را در شبانه روز به مطالعه کتاب اختصاص می دهند. ژاپن از نظر عادت به کتابخوانی جایگاه نخست را در جهان دارد و ۹۱ درصد مردم این کشور به طور معمول کتاب، روزنامه و مجله می خوانند؛ برای مثال یک ژاپنی در سال حدود ۴۷ کتاب می‌خواند.
پس براساس وضعیت مطالعه در این کشورها، می توان اینگونه نتیجه گرفت که در کنار استفاده از فضای مجازی، می توان به مقوله کتابخوانی نیز پرداخت که لازمه نهادینه سازی آن تحلیل صحیح این مساله و اتخاذ راهکارهای عملی است؛ شاید در کوتاه مدت نتوان به جواب رسید، اما به طور یقین با تعریف یک بازه زمانی و هدف گذاری مشخص و اجرای گام به گام و صحیح راهکارهای کارشناسی شده، می توان به نتیجه مطلوب دست یافت.
می توان در این فضا به یکدیگر یادآور شویم که در میان انبوه کارها و مطالبی که برای توسعه فرهنگی در فضای مجازی انجام می دهیم و می نویسیم، از کتاب نیز یاد کنیم که از بهترین و آسانترین راه های مهم توسعه فرهنگی اهمیت دادن به مساله کتاب، کتابخوانی و ترویج مطالعه در جامعه، به خصوص در میان جوانان و نوجوانان است؛ و در این میان فراموش نکنیم که یکی از مهمترین عوامل در نهادینه سازی هر فرهنگی اعم از فرهنگ صرفه جویی، رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی و یا کتابخوانی، آغاز و آموزش آن از سنین کودکی و پایه است و نباید این فرصت طلایی را از دست داد که بعدها کار سختر و پیچیده تر می شود.
** فضای مجازی ظرفیت عظیمی برای ترویج فرهنگ کتابخوانی دارد
سرپرست معاونت سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری هرمزگان گفت: فضای مجازی و تکنولوژی روز ظرفیت عظیم و گسترده‌ای برای ترویج کتابخوانی دارند و می‌توان از این ابزار در جهت اعتلای فرهنگ جامعه بهره برد.
عباس میرزاد شامگاه شنبه در نشستی با اعضای انجمن کتابخانه های هرمزگان اظهار داشت: بحث کتاب و کتابخوانی، از ضروریات جامعه است و همواره با چالش هایی از جمله پیشرفت تکنولوژی و افزایش دل مشغولی های مردم مواجه بوده است.
وی ادامه داد: اگرچه پیشرفت تکنولوژی و فضای مجازی و همچنین افزایش مشغله‌های ذهنی مردم باعث شده است که آنان از کتاب و کتابخوانی فاصله بگیرند، اما می توان از همین ظرفیت ها برای آشتی دوباره آنان با کتاب و کتابخوانی استفاده کرد.
میرزاد تصریح کرد: درست است که افزایش فضای فیزیکی و فراهم کردن زیرساخت ها برای ترویج کتابخوانی مهم است ولی در شرایط فعلی باید از پیچیدگی کارها کاسته شود و به شکل های ساده‌تر از هر فرصتی استفاده نمود تا این مهم اتفاق بیفتد.
**توسعه کتابخانه باعث ایجاد فضای امید و نشاط در جوانان می شود
مدیرکل کتابخانه های عمومی هرمزگان گفت: به دنبال توسعه کتابخانه و رونق فرهنگ کتابخوانی فضای امیدبخشی، نشاط و تحول فکری و روحی در نوجوانان و جوانان ایجاد می شود.
حجت الاسلام محمد ذاکری، ایجاد کتابخانه را فضایی امید بخشی به خصوص در بین قشر جوان دانست و افزود: ایجاد این فضای امیدبخش و پرنشاط و ضرورت افزایش سرانه مطالعه در استان هرمزگان باید همه ارگان ها و خیران پای کار باشند.
وی در ادامه بیان داشت: به دنبال تقویت فضای نرم افزاری و سخت افزاری در حوزه کتاب هستیم که این دو مهم در دو بخش نهضت کتابخانه سازی و کتابخوانی در اولویت کاری امورکتابخانه های استان قرار دارد.
مدیرکل کتابخانه های عمومی هرمزگان، گفت: توسعه فرهنگ کتابخوانی و کتابخانه سازی لازم و ملزوم یکدیگر هستند، از اینرو تامین زیرساخت های کتابخانه ای نیازمند مشارکت همگانی است.
حجت الاسلام ذاکری عنوان کرد: وقتی بسترهای کتابخانه و کتاب خوب فراهم نباشد نمی توان انتظار داشت آمار مناسبی از سرانه کتابخوانی در استان را شاهد باشیم.
وی ادامه داد: با توجه به پراکندگی جمعیت و کمبود کتابخانه ها، برای رسیدن به این هدف گذاری های مهم در حوزه نهضت کتابخانه سازی و کتابخوانی، اولویت بندی ما ساخت کتابخانه در محلات شهر بندرعباس است.
مدیرکل کتابخانه های عمومی هرمزگان افزود: با توجه به وجود ۲۰ محله بدون کتابخانه در شهربندرعباس، در آخرین جلسه بررسی وضعیت کابخانه های استان مقرر شد مسکن و شهرسازی زمین مورد نیاز برای ساخت کتابخانه در این محله ها را مشخص کند.
حجت الاسلام ذاکری گفت: همچنین برای ۱۲ شهر بدون کتابخانه در استان اولویت های لازم برای ساخت کتابخانه درنظر گرفته ایم، روستاهای با ۲هزار نفر جمعیت نیز در اولویت بعدی ساخت کتابخانه در استان قرار دارند.
این مسوول همچنین استفاده از ظرفیت خیران و صنایع را گامی مهم در نهضت کتابخانه سازی برشمرد و ادامه داد: عملیات ساخت نخستین کتابخانه خیری با مشارکت پالایشگاه نفت بندرعباس در هشتبندی و توکهور تا قبل ازسال جاری آغاز می شود.
حجت الاسلام ذاکری، تحول در حوزه کتابخانه سازی را نیازمند حرکت های فرابخشی دانست و ابراز داشت: در راستای این تحول مهم به دنبال تدوین سند توسعه کتابخانه سازی در چشم انداز ۱۴۰۴ هستیم که وضعیت و جایگاه کتابخانه سازی در استان هرمزگان را مورد ارزیابی قرار دهیم.
**تهدید را تبدیل به فرصت کنیم
مگر نه آنکه باید همواره سعی بر آن داشته باشیم که تهدیدها را تبدیل به فرصت کنیم؛ پس باید تهدید فضای مجازی را نیز تبدیل به فرصت در حوزه فرهنگ نماییم.
البته عنوان این مساله در قالب نظریه و مطلب و گزارش آسان است و به طور یقین اجرای عملی و تحقق آن کاری سخت، اما شدنی و نیازمند تحقیق و تحلیل صحیح از علایق افراد به ویژه نسل جوان، نوجوان و کودک است.
به اعتقاد نگارنده می توان با ایجاد ساز و کارهایی کارشناسی شده، از همین فضای مجازی برای توسعه فرهنگ کتابخوانی استفاده کرد، در صورتی که شناخت صحیحی از جامعه هدف و علاقمندی آنها وجود داشته باشد.
شمار کتابخانه های استان هرمزگان ۷۱ باب است که از این تعداد ۵۶ مورد کتابخانه نهادی و ۱۵ باب نیز مشارکتی است، در شهرستان بندرعباس ۱۷ کتابخانه وجود دارد که ۱۰ باب نهادی و ۷ باب مشارکتی بوده که از این ۱۷ باب ۵ باب در خود شهر بندرعباس واقع شده است.
تعداد اعضای فعال کتابخانه های استان هرمزگان ۵۵ هزار و ۶۲۱ نفر است و ۱۳۵ کتابدار نیز در سطح کتابخانه های این استان فعالیت دارند.
۷۱۹۸/۶۰۴۸