موضوع تحریم ها علیه مردم ایران از همان اوایل پیروزی انقلاب اسلامی مطرح بوده است به طوری که حضرت امام خمینی بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی نیز بارها به این مهم پرداخته اند.
مرور فرازهایی از کلام حضرت امام خمینی (ره) درباره تحریم نمایانگر نوع نگاه عمیق ایشان به این مساله است و تاکید فراوانی بر آن دارند که تحریم ها فرصت و هدیه ای برای تحول و پیشرفت در داخل هستند اما پیش از آن باور عمیق به این مساله، تقویت درون و زمینه سازی برای بهره گیری از دانش و توان متخصصان داخل اهمیت دارد.
امام خمینی (ره) محاصره اقتصادی و تحریم ها را هدیه ای برای کشور توصیف می کنند که باعث خودکفایی کشور، پویایی اندیشه ها و بی نیازی از خارج می شود. بویژه وقتی فرازهایی از سخنان ایشان را در موضوع جنگ تحمیلی و محاصره اقتصادی مرور می کنیم می بینیم که حضرت امام به خودکفایی و توانمندی های ایجاد شده توسط متخصصان داخلی در شرایط تحریم تاکید فراوان دارند که در این شرایط بروز و ظهور می یابد.
آنجا که می فرمایند: «شما دیدید در این جنگ تحمیلی که پیش آمد و (ما) محاصره اقتصادی شدیم، خود ایرانی ها، خود ارتشی ها این قطعات را درست کردند. اگر قبل از این بود، یکی از آن قطعات را نمی توانستند درست کنند؛ از باب اینکه شخصیتشان را گم کرده بودند، می گفتند باید متخصص بیاید.»
به گزارش ایرنا، حال که بحث تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ملت ایران، پس از خروج یکطرفه از پیمان بین المللی برجام و نقض عهد این کشور این روزها داغ است، بد نیست در آستانه ۱۴ خرداد- سالروز ارتحال بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی- گوشه ای از فرمایشات امام خمینی با موضوع تحریم را مرور کنیم.
** نقش نخبگان در شرایط تحریم
امام خمینی در فرازهایی از سخنانشان ضمن تاکید بر خودباوری، درون زایی و تقویت توان داخل، نقش همه بویژه رسانه ها و نخبگان را برای این شرایط و تقویت این باور در جامعه که ما می توانیم را مورد تاکید قرار می دهند و می فرمایند: «عمده این است که ما باور کنیم که خودمان می توانیم. اول هر چیزی، این باور است که می توانیم این کار را انجام بدهیم. وقتی این باور آمد، اراده می کنیم. وقتی این اراده در یک ملتی پیدا شد، همه به کار می ایستند، دنبال کار می روند. در هر صورت، این باور را [که ما نمی توانیم] باید از گوش [و] مغز خودمان بیرون کنیم. … یک ملت وقتی یک چیزی را بخواهد، این خواهد شد و اینها الآن درصدد این هستند که آن مسأله را باز پیش بیاورند؛ مساله اینکه ما خودمان نمی توانیم.
کسانی که گوینده هستند، کسانی که نویسنده هستند، کسانی که فرض کنید در ادارات هستند و اطلاعات دارند، این مطلب را به مردم بباورانند. همان طوری که آنها با تبلیغات خودشان در طول چند صد سال تقریباً این مطلب را در شرق به وجود آوردند که ما تا طرف غرب، تا طرف شمال نرویم، طرف شرق [بلوک شرق] نرویم، کار نمی توانیم انجام بدهیم.
این یک باوری بوده است که نویسنده ها [و] گویندگان آن وقت همه آنها در تعقیب این بودند. یک عده ای با اینکه حسن نیت داشتند، عقیده شان این بود که باید این طور بشود. حالا هم خیلی ها عقیده شان این است که ما باید یک پیوندی داشته باشیم، با اینکه حسن نیت دارند. یک عده هم وابسته بودند، اجیر آنها بودند، برای اینکه این مسأله را دامن به آن بزنند. حالا که یک مملکتی شده است که آن چیزی را که در نظر [کسی] امکان نداشت و هیچکس احتمالش را نمی داد که امریکا را که دارای همه چیز هست، دارای قدرت اول دنیاست تقریباً، یک ملت کوچکی که آن همه تبلیغات کردند و آن همه وابستگی، بایستد و امریکا را بیرونش کند- این مساله ای بود که به نظر خیلی ها امکانش نبود. من بر نخوردم به شخصی که بگوید که نه، می شود، یا ساکت بود، یا می گفت نمی شود.
خوب، دیدید که وقتی ملت خواست، شد. یک ملت وقتی یک چیزی را بخواهد، این خواهد شد- و اینها الآن درصدد این هستند که آن مسأله را باز پیش بیاورند: مساله اینکه ما خودمان نمی توانیم؛ ما خودمان متخصص نیستیم؛ ما خودمان تحصیلاتمان ناقص است. این مسأله را پیش بیاورند.
** تحریم و باور توانمندی
بخش هایی از سخنان حضرت امام که بر ضرورت تقویت توانمندی های داخل تاکید دارد به شرح زیر است: «من اعتقادم است که اگر ما در محاصره اقتصادی یک ده سال، پانزده سال واقع بشویم شخصیت خودمان را پیدا می کنیم؛ یعنی همه مغزهایی که راکد بودند در آن وقت و نمی توانستند فعالیت بکنند به فعالیت می افتند. این طبیعی است که اگر یک نفر آدم یک جایی نشسته و همه چیز او را می آورند تقدیمش می کنند این فکرش به کار نمی افتد، حتی کاسب هم نمی تواند بشود! اگر یک آدمی بود که اول صبح چایش را و نانش را بیاورند، ظهر هم همین طور، شب هم همین طور، هر احتیاجی هم داشت، هر چیزی بود، برآورده کردند، این نمی تواند دیگر هیچ کاری بکند، یک مرد فلجی می شود. اینها می خواستند که [در] این مملکت یک موجودات فلج بار بیاورند. تبلیغات دامنه دار و اعمال بسیار کوبنده بود که به ما حالی کنند که شماها نمی توانید! شماها نمی آید ازتان هیچ کاری. از آن طرف هم از آنجا هر چیزی بیاورند و متخصصین از خارج وارد کنند، و هر چیزی که احتیاج دارند راجع به هر امری از خارج بیاورند. وقتی که یک ملتی دید که خارج همه چیزش را دارد اداره می کند و دیگر احتیاجی ندارد، این به فکر نمی افتد که خودش احتیاجش را رفع کند.
آن روزی که این ملت فهمید که اگر ما جدیت نکنیم برای کشاورزیمان، جدیت نکنیم برای صنعت نفتمان، جدیت نکنیم برای کارخانه های خودمان، از بین خواهیم رفت و کسی نیست که به ما بدهد، وقتی این احساس پیدا شد در یک ملتی که من خودم باید هر چیز می خواهم تهیه کنم، دیگران به من نمی دهند، این احساس اگر پیدا شد، مغزها به راه می افتد و متخصص پیدا می شود در هر رشته ای و بازوهایی که هر عملی را می توانند انجام بدهند به کار می افتند؛ کشاورزی را خودشان درست می کنند، کارخانه ها را خودشان راه می اندازند.
چنانچه می بینید که کارخانه ها را راه انداخته اند- خودشان. در تلویزیون هم گاهی دیده می شود که خود راه انداخته اند، و یا ابتکاراتی کرده اند اینها. این ابتکارات از برکات این محاصره اقتصادی بود. اگر ما هر چیزی می خواستیم می فرستادند، جوان های ما دیگر نمی رفتند دنبال اینکه خودمان بکنیم. (می گفتند) هست دیگر! می خواهیم چه کنیم».
** بالاترین صدمه، صدمه شخصیت
حضرت امام خمینی همچنین به تبعات ناشی از ضعف در برابر قدرت ها اشاره و بر تقویت امید برای توانمندسازی داخل تاکید می کنند؛ به طور مثال در یکی از سخنرانی هایشان در تاریخ ۲۶ بهمن سال ۵۹ در جمع کفیل وزارت نفت، معاونان، مدیران شرکت ملی نفت و گاز، صنایع پتروشیمی و شرکت های وابسته این موارد را مورد تاکید قرار داده اند:
«ما آن صدمه ای که از قدرت های بزرگ خوردیم، باید بگوییم که بالاترین صدمه صدمه شخصیت بوده. آنها کوشش کردند که شخصیت ما را از ما بگیرند، و به جای شخصیت ایرانی- اسلامی، یک شخصیت وابسته اروپایی، شرقی، غربی به جایش بگذارند؛ یعنی تربیت فاسدی که در رژیم سابق بود و بتدریج داشت قوت می گرفت، این بود که از همان کودکستان شروع کنند به این برنامه اطفال ما را از همان جا زمینه تبدیلشان به یک موجود وابسته فراهم کنند، تا برود به مرتبه بالا مثل دبیرستان؛ و بعد هم بالاتر از او.
در طول این مدت ها که ایران مبتلا به این بوده است این بیماری در او پیدا شده است که ما نمی توانیم کار بکنیم. ما همه چیز را باید از خارج بیاوریم و یا استمداد کنیم از آنها. اگر یک آپاندیس را می خواهیم عمل کنیم، طبیب از خارج بیاوریم، یا این را بفرستیم به خارج.
** تحریم هدیه است
بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی همچنین در بخش دیگری از سخنرانی هایشان که محاصره اقتصادی را هدیه ای برای کشور دانسته اند فرموده اند: «این محاصره اقتصادی را که خیلی از آن می ترسند، من یک هدیه ای می دانم برای کشور خودمان، برای اینکه محاصره اقتصادی معنایش این است که مایَحْتاج ما را به ما نمی دهند. وقتی که مایحتاج را به ما ندادند، خودمان می رویم دنبالش. ممکن است یک ده سالی زحمت بکشیم، ده سالی گرفتاری داشته باشیم، اما نتیجه آخرش این است که بعد از ده سال خودمان هستیم؛ دیگر احتیاج به اینکه دست دراز کنیم طرف این مؤسسه یا آن مؤسسه یا آن کشور و این کشور نیستیم.»
مهم این است که ما بفهمیم که دیگران به ما چیزی نمی دهند، ما خودمان باید تهیه کنیم. اگر این کشاورزها باورشان بشود که خارج به ما چیزی نمی دهند، خود کشاورزها کار را انجام می دهند؛ خود ملت انجام می دهند. از قراری که شنیدم در چین یک وقتی در پشت بام هایشان هم گندم می کاشتند. علاوه بر زمین هایشان، توی حیاط هاشان، در پشت بام هم گندم می کاشتند. یک مملکت اگر بخواهد خودش به پای خودش بایستد، مستقل بشود در همه ابعاد، چاره ندارد جز این تفکر که «ما باید از خارج چیز وارد کنیم» [را] از کله اش بیرون کند. مغزش توجه به این بکند که ما از خارج نباید وارد بکنیم. اگر یک چیزی نداریم، از خارج برایمان نمی آورند آن [را] فلان کار را انجام نمی دهیم، تا خودمان درست کنیم.
** خطاب به آمریکا
ایشان که سخنانشان خطاب به مقام های آمریکایی همواره خبرساز در سطح جهانی بوده و در این زمینه هیچگاه کوتاه نیامدند، در بخشی از سخنانشان خطاب به آمریکایی ها اینچنین می فرمایند: «اداره کنندگان کاخ سفید باید بدانند که دنیا عوض شده است و قدرت های شیطانی از حربه های استعماری کهنه و نو خلع سلاح شده اند. کارگزاران سیاست امریکا باید طرز تفکر و سیاست های خود را تغییر دهند و گمان نکنند اداره کل جهان در دست آنهاست، و همه کشورها چشم و گوش بسته در اختیار آنان هستند. باید توجه کنند که قطع رابطه و تحریم اقتصادی و لیست های دروغین آنها دنیا را بر کشوری تنگ نخواهد کرد.»
** نتایج تحریم و توصیه به وفاداری و استقامت
امام راحل در بخش دیگری از سخنانشان به موضوع نتایج تحریم نیز اشاره و خاطرنشان کرده اند: «تاکنون ندیدند یک حکومتی که وقتی که جنگ بشود همه مردم جنگجو هستند. وقتی که محاصره اقتصادی بشود افکار همه مردم توجه به این پیدا می کند که ما باید خودکفا باشیم و متخصصین ما مشغول می شوند و افکار خودشان را به راه می اندازند و قدرت خودشان را به راه می اندازند و ایران را مستغنی میکنند از خارج.»
«چنانچه امروز وفادارید در وفاداری استقامت کنید که شما را و کشور و ملت شما را از ننگ وابستگی ها و پیوستگی ها به قدرت هایی که همه شما را جز برای بردگی خویش نمی خواهند و کشور و ملت عزیزتان را عقب مانده و بازار مصرف و زیر بار ننگین ستم پذیری نگه می دارند نجات می دهد. و زندگی انسانی شرافتمندانه را ولو با مشکلات بر زندگانی ننگین بردگی اجانب ولو با رفاه حیوانی ترجیح دهید.... این جنگ و تحریم اقتصادی و اخراج کارشناسان خارجی، تحفه ای الهی بود که ما از آن غافل بودیم.»
منابع: پایگاه پرتال امام خمینی (ره) - صحیفه امام
تهرام / ۹۳۵۳/ ۱۰۰۸