آن‌گونه که فعالان بازار ارز می‌گویند، حداقل در کوتاه‌مدت و میان‌مدت، نمی‌توان با شرایط کنونی سیاسی و اقتصادی کشور، جهش نرخ ارز را متصور بود و همین امر سبب می‌شود تا سناریوهای خرید ارز برای سرمایه‌گذاری، با ریسک بالاتری مواجه باشد. اینها در حالی است که روز گذشته برخی خبرگزاری‌ها از تشکیل صف‌های فروش برای دلار خبر داده‌اند؛ موضوع دیگری که احتمال کاهش نرخ ارز را تقویت می‌کند.
بازار کم‌عمق
اما به واقع نوسانات بازار دلار که گاهی از ابراز نظر رئیس‌جمهوری امریکا تأثیر می‌پذیرد و گاهی بازار به سخنان یک سیاستمدار داخلی واکنش نشان می‌دهد و گاهی نیز رسیدن این بازار در ایام پیک مسافرت‌های خارجی تحت تأثیر دو مؤلفه اقتصادی عرضه و تقاضا قرار می‌گیرد و البته گاهی اوقات نیز پای جمشید بسم‌الله‌هایی در میان است تا قیمت دلار آمپر چسبانده و عده‌ای سودهای کلان بادآورده را به جیب زده و عموم مردم کشور که در دهک‌های پایین قرار دارند تاوان آن را با گرانی افسارگسیخته کالا پس بدهند، همه اینها نشانی بر اثرپذیری این بازار از مناسبات خارجی و نشانه‌ای از کم‌عمق بودن این بازار است.
دام بازار ارز
تاثیرپذیری قیمت کالاها حتی اقلام تولید داخل، عدم توازن میان دخل و خرج مردم و محاسبه سودهای وسوسه‌آور عده‌ای دلال در بازار دلار شاید بسیاری از مردم را که آگاهی دقیقی از چم و خم این بازار ندارند به این صرافت انداخته باشد که سرمایه اندک و محدود خود را صرف خرید و فروش دلار کنند و همین بی‌اطلاعی در روزها و هفته‌های اخیر که روند قیمت دلار در بازار کاهشی بوده و نرخ دلار از حدود ۱۴ هزار تومان به کانال ۱۲ هزار تومان نزدیک شده، آنها را به دردسر انداخته باشد و به جای سودهای کلان بادآورده زیان‌های بزرگ را نصیب سرمایه‌های کوچک کرده باشد.
با توجه به اینکه اقتصاد خرد و کلان ایران متأثر از مؤلفه‌های سیاسی است و سفته‌بازی در برخی بازارها بیداد می‌کند شاید مهم‌ترین سوال این باشد که آیا روند کاهش قیمت دلار ادامه‌دار خواهد بود؟ آیا بازار دلار برای سرمایه‌گذاری به اندازه کافی امن و مطمئن است؟ تداوم روند کاهش دلار تا کجا باید ادامه داشته باشد؟ آیا افت قیمت دلار می‌تواند شاخص مثبتی برای بخش‌های مختلف اقتصادی قلمداد شود یا خیر؟
کاهش و افزایش هیجانی نرخ دلار
عضو کنفدراسیون صنعت ایران بر این باور است که کاهش قیمت دلار همچنان ادامه پیدا کرده و نرخ دلار به ۱۰ هزار تومان نیز خواهد رسید. ابوالحسن خلیلی در گفت‌وگو با «اعتماد» می‌گوید: بازار دلار در ایران بدون تردید بازاری هیجانی است و همین امر موجب شده تا هر نوع تغییر قیمت متأثر از رفتارهای اقتصادی هیجانی باشد.
این فعال اقتصادی ادامه می‌دهد: بررسی وضعیت نوسانات نرخ ارز در بازار ایران به خوبی بیانگر این واقعیت است که گاهی نوسانات در این بازار بدون هیچ منطقی و براساس یک شایعه قرار گرفته و گاهی این بازار تحت‌تأثیر تحلیل‌هایی از یک رویداد بین‌المللی آرامش خود را از دست داده است.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی کرمانشاه با اشاره به نزدیک شدن قیمت دلار به کانال ۱۲ هزار تومانی اظهار می‌کند: در شرایط فعلی کاهش قیمت دلار هم هیجانی است زیرا سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای به دلیل ترس از ضرر و زیان‌های کلان اقدام به عرضه دلارهای خود در بازار کرده‌اند و همین امر به ارزان شدن دلار کمک کرده است.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تاکید می‌کند: بررسی هیجانات بازار دلار نشان می‌دهد که در چهار ماهه اخیر قیمت دلار در ایران رشد ۳ درصدی را تجربه کرده و اکنون روند کاهش این میزان از افزایش قیمت دلار آغاز شده است. حال برای اینکه بتوانیم بگوییم آیا فرآیند ارزان شدن نرخ دلار همچنان ادامه دارد یا خیر، باید دو هفته منتظر ماند و دید آیا پس از تخلیه افزایش ۳ درصدی از نرخ دلار باز هم روند ارزان شدن نرخ دلار ادامه دارد یا خیر.
خلیلی بر این باور است که قیمت واقعی دلار در بازار ایران با توجه به تمامی مؤلفه‌های اقتصادی باید ۱۰ هزار تومان باشد؛ البته مشروط به اینکه ارز مورد نیاز تولیدکنندگان و صنعتگران با قیمت سامانه نیما تأمین شده و در اختیار آنها قرار بگیرد.
عضو کنفدراسیون صنعت درباره تأثیر کاهش قیمت دلار در تولید و صادرات کشور می‌گوید: کاهش قیمت دلار با تأمین ارز نیمایی برای واحدهای تولیدی به نفع این بخش از اقتصاد است اما کاهش شدید و یک‌باره نرخ دلار می‌تواند به واحدهای تولیدی که صادرات صنعتی دارند شوک بزرگی وارد کند بنابراین باید از این بخش اقتصادی مراقبت وی‌ژه‌ای به عمل آورد.
نرخ دلار باید به ۷ تا ۸ هزار تومان برسد
وزیر بازرگانی دولت ششم تحلیل خود را از قیمت دلار با استناد به سخنان رئیس‌جمهوری مطرح کرده و می‌گوید: روحانی و سایر ارکان دولت در سخنرانی‌های رسمی اعلام کرده‌اند که قیمت واقعی دلار در اقتصاد ایران باید ۷ تا ۸ هزار تومان باشد.
یحیی آل اسحاق در گفت وگو با «اعتماد» اظهار می‌کند: قیمت ارز از نظر رئیس‌جمهور و کارشناسان اقتصادی دولت بیش از این ارقام نیست بنابراین طبق تحلیل رسمی دولت نرخ دلار باید به ۷ تا ۸ هزار تومان برسد.
رئیس سابق اتاق بازرگانی تهران با اشاره به فاصله قیمت ارز در بازار آزاد با آنچه به شکل واقعی از سوی مسؤولان اعلام شده است، تصریح می‌کند: اگر شرایط اقتصاد کشور عادی بوده و انحصاری در عرضه و تقاضا نباشد بدون شک قیمت واقعی دلار در اقتصاد تعیین می‌شود. او ادامه می‌دهد: متأسفانه به دلیل وجود انحصار در بازار عرضه و تقاضای دلار نرخ واقعی دلار در اقتصاد تعیین نمی‌شود.
وزیر بازرگانی دولت ششم درباره تأثیر نوسانات کاهش و افزایش قیمت دلار بر کلان اقتصاد کشور اظهار می‌کند: تاثیرپذیری هر یک از حوزه‌های اقتصادی (تولید، صادرات، واردات و مصرف‌کنندگان) از نوسانات مثبت و منفی قیمت دلار متفاوت است بنابراین برای عبور از این شرایط چندوجهی اقتصادی باید نقطه تعادلی در نرخ دلار پیدا کرد.
بدون تردید قیمت دلار در اقتصاد خرد و کلان ایران تأثیرات متفاوتی دارد اما مهم‌ترین نکته از این بازار وسوسه‌انگیز و جذاب برای عموم مردم این است که بدون اطلاع از شرایط خرید و فروش دلار به این بازار ورود پیدا نکرده تا نوسانات منفی دلار سرمایه‌های خرد آنها را از بین نبرد. برای تبعات نوسانات قیمت دلار در کلان اقتصاد نیز نیازمند تمهیدات جدی‌تری از سوی دولت هستیم تا فرصت‌های خوب تولیدی و صادراتی با این نوسانات از بین نرود.
منبع: روزنامه اعتماد؛ ۱۳۹۸،۰۳،۱۳
گروه اطلاع رسانی **۹۳۷۰**۲۰۰۲