«دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا در هفته‌های اخیر شدت تقابل تجاری واشنگتن با دیگر کشورها را افزایش داد و این روزها «جنگ تعرفه» را افزون با چین به سمت مکزیک چرخانده است.
روابط اقتصادی آمریکا با کانادا و مکزیک همسایگان شمال و جنوبیش تا پیش از راهیابی دونالد ترامپ به کاخ سفید طبق توافقنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) به خوبی در جریان بود تا جایی که وی با طرح شعار «اول آمریکا»، سیاست‌های یکجانبه‌گرایی را در روابط تجاری با دیگر کشورهای متحد با خود کلید زد.
وی در همین زمینه، به بهانه تراز تجاری منفی با دو همسایه مکزیک و کانادا، پیمان تجاری «نفتا» را کنار زد و به اعمال تعرفه روی کالاهای این کشورها بویژه فولاد و آلومینیوم پرداخت؛ هرچند با مقابله به مثل مکزیک و کانادا همراه شد.
با توجه به آثار زیان بار این تصمیم بر مناسبات تجاری، طرفین بعد از مذاکرات ۱۴ ماهه، در سپتامبر سال گذشته به توافق جدیدی موسوم به «سند اجرای توافق بین کانادا، آمریکا و مکزیک» (یو اس ام سی ای) دست یافتند و قرار شد در مجلس خود بررسی و تصویب کنند.
در واقع توافق جدید تجارت آزاد میان آمریکا، کانادا و مکزیک، نسخه به روز شده توافق پیشین «نفتا» یا «آلنا» است که از سال ۱۹۹۴ میلادی به اجرا گذاشتند.
طبق توافق طرفین، تا زمان تصویب نهایی در مجالس این کشورها، توافق نفتا پابرجاست؛ بنابراین تعرفه‌های اضافی بر واردات لغو شد.
در حالیکه این توافق در مجالس این کشور در حالی بررسی است، پنجشنبه گذشته (۹ خرداد) به یکباره ترامپ دامنه آتش جنگ تجارتی را از سمت چین به مکزیک شعله‌ور و با انتشار توئیتی اعلام کرد: برای جلوگیری از ورود غیرقانونی اتباع کشورهای آمریکای لاتین به ایالات متحده با عبور از مکزیک، از دهم ژوئن (۲۰ خرداد) تعرفه گمرکی پنج درصدی بر همه کالاهای وارداتی از این کشور اعمال می‌شود.
وی همچنین تصریح کرد: در صورت حل نشدن مساله مهاجران غیرقانونی مکزیک، این تعرفه‌ها به تدریج تا ۲۵ درصد افزایش می‌یابد.
براساس بیانیه منتشر شده کاخ سفید، این تعرفه‌ها از اول ماه ژوئیه (۱۰ تیر ماه) به ۱۰ درصد، در اول اوت (۱۰ مرداد) به ۱۵ درصد، اول سپتامبر (۱۰ شهریور) به ۲۰ درصد و اول اکتبر (۹ مهر) به ۲۵ درصد افزایش خواهد یافت.
رئیس جمهوری آمریکا از شرکت‌های آمریکایی مستقر در مکزیک خواسته برای اینکه مجبور به پرداخت تعرفه نباشند، از آن کشور خارج شوند.
به گفته وی، ۳۰ درصد از صنعت خودروسازی آمریکا در مکزیک فعال است.
ترامپ همچنین مدعی شده آمریکا در روابط تجاری با مکزیک ۱۰۰ میلیارد دلار کسری تجاری دارد.
این رویکرد ترامپ علیه دومین شریک تجاری‌اش (بعد از چین) در حالی صورت گرفته که واردات آمریکا از مکزیک در سال گذشته میلادی نزدیک به ۳۵۰ میلیارد دلار بوده است.
رئیس جمهوری آمریکا در کارزار انتخابات سال ۲۰۱۶ سیاست ضد مهاجرتی خود را با وعده ساخت دیوار مرزی با مکزیک آشکار ساخت و با حضور در کاخ سفید، شدت عمل نسبت به مهاجران را بیشتر کرد.
هرچند تاکنون نتوانسته حمایت نمایندگان سنا را برای طرح‌های ضدمهاجرتی خود جلب کند و در جمع‌آوری بودجه لازم برای ساخت دیوار نیز ناکام مانده است.
رئیس جمهوری آمریکا پیشتر از مکزیک خواسته بود هزینه ساخت دیوار مرزی را بدهد اما این کشور خواسته ترامپ را رد کرد.
ترامپ اوایل سال جاری میلادی وقتی در برابر نمایندگان دموکرات‌های کنگره نتوانست بودجه مورد نظرش را برای ساخت دیوار در مرز مکزیک بگیرد، اعلام وضعیت فوق العاده کرد تا بتواند از اختیارات خاص ریاست جمهوری در مصرف بودجه استفاده کند.
هرچند نمایندگان دموکرات قطعنامه‌ای را تصویب کردند که اعلام وضعیت فوق العاده را لغو می‌کرد اما ترامپ آن را وتو کرد و کنگره نیز نتوانست آرای لازم را برای لغو وتو به دست آورد.
تأمین بودجه ساخت این دیوار یکی از اختلاف‌ها میان کاخ سفید و کنگره بود که حتی تعطیلی بیش از یک ماهه دولت را نیز به همراه داشت.
رئیس جمهوری آمریکا قصد داشت یک میلیارد دلار از بودجه دفاعی آمریکا را با اعلام وضعیت اضطراری برای ساخت دیوار مرزی با مکزیک اختصاص دهد اما هفته گذشته «هیوود گیلیام» قاضی منطقه‌ای کالیفرنیا حکم توقف ساخت بخش‌هایی از دیوار مرزی با مکزیک و همچنین ممنوعیت استفاده از بودجه پنتاگون برای ساخت این دیوار را صادر کرد.
این مساله با واکنش ترامپ همراه شد و در توئیتی با ارتباط دادن این رأی به انتصاب قاضی از سوی اوباما، اعلام کرد که نسبت به رأی این قاضی، درخواست تجدیدنظر می‌کند.
ترامپ به تازگی دموکرات‌ها را متهم کرده که با خودداری از اصلاح سریع قوانین مهاجرتی آمریکا، باعث ایجاد بحران در مرزهای جنوبی این کشور شده و خواستار مرزهای باز هستند که از نظر وی «مساوی با جرم» است.
** بازخورد در بازارهای نفت، سهام و طلا
نخستین واکنش‌ها به پیام توئیتری ترامپ در اعمال تعرفه جدید بر کالاهای مکزیکی، دامن بازار سهام آمریکا، نفت و طلای جهانی را گرفت به گونه‌ای که شاخص بورس نیویورک به رنگ قرمز درآمد و تحلیلگران این بازار، برآیند روزهای ناگوار برای اقتصاد آمریکا را نوید دادند.
براساس گزارش رویترز، پیامد این اقدام ترامپ سبب کاهش سه درصدی بهای سهام شرکت‌هایی همچون تویوتا و نیسان و هفت درصدی سهام مزدا شد.
این شرکت‌ها در مکزیک فعال هستند و تولیدات خود را از این کشور به آمریکا صادر می‌کنند.
مکزیک یکی از اعضای «جی ۲۰» و از شریکان تجاری مهم آمریکا محسوب می‌شود به طوری که شرکت‌هایی همچون فورد، جنرال موتور، جان دیر، آی‌بی‌ام و کوکاکولا در کنار شرکت‌های چندملیتی، در مکزیک فعالند.
بهای نفت نیز که این روزها به کمترین میزان خود از ماه فوریه (بهمن - اسفند ۹۷) رسیده بود، با ادامه مناقشه تجاری آمریکا با چین و مکزیک به روند نزولی خود ادامه داده است.
طبق آخرین آمار از بازار طلای سیاه، قیمت هر بشکه نفت برنت در پایان معاملات روز جمعه با کاهش بیش از پنج رصدی به زیر ۶۲ دلار رسید و بهای نفت خام آمریکا نیز به ۵۳ دلار و ۵۰ سنت کاهش یافت.
«رابی فریزر» تحلیلگر ارشد کالا در شرکت «اشنایدر الکتریک» تصریح کرده، آثار این اقدام ترامپ بر روند نزولی بهای نفت ادامه‌دار خواهد بود.
به گفته کارشناسان اقتصادی، این اقدام به نگرانی‌های اقتصادی کنونی اضافه می‌کند و ریسک‌هایی را برای نفت و مشتقات آن دارد زیرا مکزیک شریک انرژی کلیدی برای آمریکا به شمار می‌رود.
پالایشگران آمریکایی روزانه نزدیک به ۶۸۰ هزار بشکه نفت از مکزیک وارد می‌کنند که اعمال این تعرفه پنج درصدی، حدود ۲ میلیون دلار به هزینه روزانه این پالایشگاها می‌افزاید.
اونس جهانی طلا نیز با توجه به این تحولات اقتصادی، روند صعودی را در پیش گرفت و از ۱۳۰۰ دلار فراتر رفت.
از نگاه تحلیلگران اقتصادی، در صورت ادامه این تقابل تعرفه‌ای میان آمریکا و مکزیک، انتظار می‌رود اثرات افزایشی روی بازار اونس جهانی بیشتر شده و نرخ این شاخص نوسان بیشتری را تجربه کند.
** واکنش مکزیک
تهدید تعرفه‌ای رئیس جمهوری آمریکا با واکنش‌های تند دولتمردان مکزیک همراه شده به طوری که «خسوس سئاده» معاون وزیر خارجه مکزیک در امور آمریکایی شمالی، اقدام ترامپ را فاجعه‌آمیز دانست و تصریح کرد: «اگر آمریکا واقعاً دست به این اقدام بزند، ما هم باید به شدت به آن واکنش نشان دهیم.»
از آنجا که ۸۰ درصد صادرات مکزیک به بازارهای آمریکا است، اعمال این تعرفه‌های جدید، تهدید بزرگی برای چشم‌انداز رشد اقتصادی این کشور خواهد بود.
«لوز ماریا» معاون وزیر اقتصاد مکزیک نیز با انتقاد از تهدید رئیس جمهوری آمریکا تاکید کرد که مکزیکوسیتی با تکیه بر نظام تجاری چندجانبه و توافق تجاری نفتا، ابزارهای لازم برای مقابله با تعرفه‌های احتمالی آمریکا را در اختیار خواهد داشت.
«آن درس مانوئل لوپز اوبرادور» رئیس جمهوری مکزیک نیز ضمن دفاع از عملکرد دولتش در برابر مهاجرت غیرقانونی در مرز آمریکا گفت: ما در این زمینه منفعل نخواهیم بود و با سیاست‌ورزی، دیپلماسی گسترده و رفتار مسئولانه واکنش نشان خواهیم داد.
به گفته رئیس جمهوری مکزیک، بخش‌های مختلف اقتصادی و تجاری این کشور، همبستگی خود را با اعلام پیام‌های حمایتی اعلام کرده‌اند.
لوپز اوبرادور گفته، رئیس جمهوری آمریکا از اقدامات مکزیک برای کاهش روند مهاجرت غیرقانونی خبر ندارد و بر این اساس وزیر خارجه خود را به واشنگتن فرستاد.
وزیر امور خارجه مکزیک نیز از آغاز مذاکرات با واشنگتن خبر داده و گفته است، مقدمات مذاکرات میان مکزیک و آمریکا آغاز شده و بزودی در همین رابطه راهی واشنگتن خواهم شد.
براساس اعلام شبکه تلویزیونی فرانس ۲۴، «مارچلو ابرارد» اعلام کرده، پیش از آغاز رسمی مذاکرات و سفر به واشنگتن، با «جراد کوشنر» داماد و مشاور ترامپ و «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه این کشور گفت وگوی تلفنی بسیار خوبی داشته است.
طبق گزارش یورونیوز، نیروهای امنیتی و پلیس مکزیک بر شدت مقابله با کاروان‌های مهاجران افزوده و هزاران نفر از مهاجران غیرقانونی را نیز اخراج کرده است.
از ماه اکتبر گذشته تاکنون هزاران پناهجوی اهل آمریکای مرکزی به امید مهاجرت به آمریکا از مکزیک عبور کرده‌اند.
با این حال رئیس جمهوری مکزیک با تاکید بر ضرورت مقابله با ورود غیرقانونی مهاجران به آمریکا، تصریح کرده، «ناگزیریم به مقوله حقوق بشر احترام بگذاریم؛ مهاجران انسانند و نباید با آنان رفتار استبدادی داشت.»
** عصبانیت تجار آمریکایی و نمایندگان مجلس
براساس اعلام تارنمای شبکه «سی ان بی سی»، گروه‌های تجاری آمریکا در واکنش به اعمال تعرفه تصاعدی بر واردات کالاها از مکزیک که پیامدهای زیان‌باری بر فعالیت آنها خواهد داشت، احتمال اقامه دعوی علیه دولت ترامپ را بررسی می‌کنند.
«جان مورفی» معاون اتاق بازرگانی آمریکا در این زمینه گفته، این تشکل در واکنش به تعرفه‌های جدید، گزینه‌های قانونی را در نظر قرار خواهد داد.
به گفته مورفی، اتاق بازرگانی چاره‌ای جز بررسی همه گزینه‌ها علیه این تعرفه‌گذاری جدید ندارد.
یک منبع آگاه نیز به این رسانه گفته که دیگر گروه‌های تجاری نیز امکان شکایت از کاخ سفید را به بحث گذاشته‌اند تا تصمیم‌گیری در مورد شیوه برخورد با این موضوع امروز (دوشنبه ۱۳ خرداد) اتخاذ شود.
پیش از این، سازمان‌های برجسته تجاری آمریکا بارها از اعمال تعرفه گمرکی بر واردات کالا از کشورهای مکزیک، کانادا و چین انتقاد کرده بودند که با اقامه دعوی در این مورد، مخالفت آنها با سیاست تجاری کاخ سفید شدت می‌یابد.
به گزارش سی ان بی سی، تعرفه‌ها می‌تواند به زیان صنایع اصلی آمریکا مانند خودروسازی تمام شده و ایالات مهم و تأثیرگذار در انتخابات آریزونا، میشیگان و تگزاس را تحت تأثیر قرار دهد.
از سوی دیگر، در حالیکه واشنگتن پست مدعی شده طرح فشار بر مکزیک حامیان زیادی در دولت ترامپ دارد، اما این رویکردهای خلق‌الساعه رئیس جمهوری آمریکا، نه تنها سبب نگرانی بازرگانان آمریکایی از اقدام تلافی‌جویانه مکزیک شده بلکه انتقاد و خشم نمایندگان دموکرات و جمهوریخواه از تصمیم جدید تجاری را نیز بدنبال داشته است.
براساس اعلام تارنمای آمریکایی هیل، اقدام غیرمنتظره ترامپ، جمهوریخواهان و دموکرات‌ها را غافلگیر کرده و آنها گفته‌اند که این تصمیم در خارج از دایره اختیارات ترامپ است.
این نمایندگان هشدار داده‌اند که با اعمال این تعرفه‌ها، توافقنامه «سند اجرای توافق بین کانادا، آمریکا و مکزیک» (یو اس ام سی ای) یا «نفتای جدید» که در حال بررسی در کنگره است، به خطر خواهد افتاد.
ترامپ ساعاتی پیش از اعلام تصمیم خود درباره اعمال تعرفه‌ها بر صادرات مکزیک، ۳۰ روز به کنگره فرصت داد تا توافق جدید نفتا را برسی کنند.
«چاک گراسلی» سناتور جمهوریخواه که کمیته متبوعش (کمیته مالی سنا) از اختیارات رسمی برای قضاوت و تصمیم‌گیری‌های قانونی برخوردار است، تصمیم تجاری جدید ترامپ را «سوءاستفاده از اختیارات رئیس جمهوری در وضع تعرفه ها» توصیف کرد.
نمایندگان دموکرات نیز با انتقاد از تصمیم ترامپ، چنین راهبردی را «تو خالی و پوچ» دانسته که فقط خوراک خبری را تأمین می‌کند.
«استنی هویر» رهبر اکثریت دموکرات‌ها مجلس نمایندگان آمریکا گفته، «این نیز یک شیرین کاری دیگر ترامپ است که ترجیح می‌دهد به جای ارائه راهبرد، نمایش بدهد و وارد ماجراجویی‌های خطرناک با استفاده از معاش کارگران ومصرف کنندگان شود.»
با توجه به اینکه ۳۰ درصد صنعت خودروسازی آمریکا در مکزیک مستقر است، این نماینده دموکرات هشدار داده این تعرفه‌ها دامن خودروسازان آمریکایی را می‌گیرد.
با وجود حمایت بسیاری از نمایندگان جمهوریخواه از ترامپ در جریان اختلافات تجاری آمریکا با چین، اما تقابل با مکزیک به عنوان متحد و شریک اقتصادی آمریکا آن هم به بهانه مسائل مهاجرتی، نگرانی آنها را از پیامدهای سنگین این اقدام به همراه داشته است.
همانطور که «کِنت اسمیت» مذاکره‌کننده سابق تجاری مکزیک در توئیتی تصریح کرده که آمریکا می‌تواند انتظار واکنشی «فاجعه بار» از سوی مکزیک را داشته باشد.
در عین حال، مشاوران کاخ سفید نیز اعلام کرده‌اند این اقدام ترامپ پیامدی جز تزلزل در بازارهای مالی و به خطر انداختن تصویب توافقنامه تجاری جدید نفتا نخواهد داشت.
دامنه تنش‌های مناقشات تجاری به تیم رئیس جمهوری آمریکا نیز رسوخ کرده بگونه‌ای که ترامپ در توئیتی خبر از کنار گذاشته شدن «کوین هاست» رئیس شورای مشاوران اقتصادی کاخ سفید داده و گفته او «بزودی» شغل خود را ترک می‌کند.
رئیس جمهوری آمریکا بدون اشاره به چرایی کنار گذاشتن «هاست»، شب گذشته (یکشنبه) در آستانه سفر به اروپا نوشت: «کوین هاست اقدامات بزرگی برای من و دولت انجام داد… فرد جایگزین او بزودی و به محض بازگشتم به آمریکا اعلام خواهد شد.»
آمریکا این روزها جنگ تجاری را دامن زده که روز به روز بر شدت آن اضافه می‌شود؛ ترامپ به تازگی عوارض کمرگی کالاهای چینی به ارزش حدود ۲۰۰ میلیارد دلار را از ۱۰ به ۲۵ درصد افزایش داد که در نتیجه، پکن نیز در واکنش به این اقدام، عوارض گمرکی بر ۶۰ میلیارد دلار کالای وارداتی از آمریکا را افزایش داد.
به گفته «رابرت لایتیزر» مذاکره‌کننده ارشد تجاری آمریکا، ترامپ خواستار تعمیم تعرفه‌های گمرکی ویژه بر همه کالاهای چینی شده که تاکنون از افزایش تعرفه‌ها و مالیات مستثنی شده بودند.
به گفته وی، ارزش این کالاها حدود ۳۰۰ میلیارد دلار است.
تحلیلگران اقتصادی تاکید دارند، در صورت اجرای تعرفه‌های جدید، جنگ تجاری میان آمریکا با چین و مکزیک به اوج خود خواهد رسید که پیامدهای آن، دومینو وار بازار تجارت جهانی بویژه متحدان تجاری و اقتصادی آمریکا را فرا خواهد گرفت.
گزارش از: لطیف نکوئی
اروپام ** ۲۰۲۳ ** ۱۰۷۱