به گزارش خبرنگار ایرنا، روند صعودی قیمت کاغذ از اواخر سال ۹۶ آغاز شد اما وقتی به بحران تبدیل شد که نرخ دلار به یکباره چند برابر و چند نرخی شد.
قرار دادن کاغذ در لیست ارز ۴۲۰۰ تومانی هم جلوی بحران را نگرفت و بیشتر شرکت‌هایی که برای واردات کاغذ ارز گرفتند، آن را در جاهای دیگری مصرف کردند یا در بازار آزاد فروختند.
آنچنان که سخنگوی قوه قضائیه ۳۱ اردیبهشت در جمع خبرنگاران گفت، ۱۵۷ میلیون دلار ارز برای واردات کاغذ پرداخت شد اما تنها معادل ۵۷ میلیون دلار کاغذ وارد شد که در این زمینه افرادی شناسایی و بازداشت شدند.
به گفته غلامحسین اسماعیلی، حتی یک شرکت هم کاغذ وارداتی را در بازار آزاد به فروش رسانده بود که مسئولان آن بازداشت شدند.
**فشار مضاعف به مطبوعات کرمانشاه
نبود نظارت بر واردات کاغذ و نیز دپوی چندماهه بخش زیادی از کاغذ وارد شده در گمرک به دلیل مشکل ارزی، سبب ۱۰ تا ۱۵ برابر شدن قیمت کاغذ شد.
نشریات و روزنامه ها با بحران کاغذ دست به یقه بودند که ناگهان قیمت زینک هم چندین برابر شد و اکنون حتی با قیمت بالا هم به سختی در بازار پیدا می‌شود.
این وضعیت در استان کرمانشاه که رتبه اقتصادی مطلوبی ندارد، سبب تشدید فشار به نشریات و روزنامه‌های استان شده و آنان را در شرایط دشواری قرار داده است؛ بویژه اینکه هیچ سهمی از کاغذ دولتی در سال ۹۷ نصیب آنها نشد.
تدوام بحران کاغذ و گرانی افسارگسیخته هزینه‌های چاپ منجر به کاهش تعداد صفحات نشریه، انتشار نامنظم آن، از رونق افتادن فعالیت چاپخانه‌ها، گران شدن قیمت نشریه، پولی شدن نسخه‌های آنلاین برخی روزنامه‌ها، کاهش مخاطبان، تعطیلی برخی نشریه‌ها بویژه نشریات تخصصی، افزایش نرخ آگهی و طبعاً کاهش تعداد آنها، کاهش درآمدهای نشریه و… شده است.
خبرگزاری ایرنا مرکز کرمانشاه برای بررسی این موضوع و طرح پیشنهادها و راهکارهای برون رفت از بحران موجود، میزگردی را با حضور مدیرمسئول و سردبیران پنج روزنامه و نشریه محلی و مدیرکل فرهنگ و ارشاد استان کرمانشاه برگزار کرده است که مشروح آن در ادامه می‌آید.
**هزینه‌های کاغذ و زینک کمر مطبوعات را شکسته است
رئیس هیأت مدیره خانه مطبوعات کرمانشاه در این میزگرد، بی‌تدبیری در حمایت نشدن تولید داخلی کاغذ را از عوامل مهم بحران کنونی دانست و گفت: قیمت هر بند کاغذ از حدود ۵۰ هزار تومان در سال گذشته اکنون به بیش از ۴۰۰ هزار تومان رسیده است.
فریدون معتمدیان با بیان اینکه مشکل کمبود و گرانی زینک هم بر دوش مطبوعات سنگینی می‌کند، گفت: هزینه‌های سرسام‌آور کاغذ و زینک کمر مطبوعات را شکسته است.
او همچنین با انتقاد از نبود نظارت در توزیع کاغذ گفت: اگر بر حواله های کاغذ دولتی نظارت نشود، بی تردید بجای مطبوعات سر از بازار آزاد در می آورند.
مدیر مسئول هفته‌نامه محلی «بیستون» بر ضرورت حل ریشه‌ای بحران کاغذ و ضرورت اهمیت به حوزه فرهنگ تأکید کرد و گفت: برخی‌ها تصور می‌کنند فرهنگ مانند سبزی خوردن در سفره غذاست که بود یا نبود آن تفاوت چندانی ندارد.
**قیمت زینک پنج برابر شده است
مدیرعامل خانه مطبوعات استان کرمانشاه نیز با تأکید بر اینکه بحران زینک از معضل کاغذ جدی‌تر است گفت: هزینه لیتوگرافی برای نشریات بیش از ۵۰ درصد هزینه چاپ است اما متأسفانه مسئولان برای رفع این مشکل اقدامی نمی‌کنند.
وحید نیشابوری، تهیه زینک حتی با قیمت بالا را هم مشکل دانست و افزود: قیمت زینک نسبت به ۲ سال گذشته ۱۰ برابر و نسبت به سال گذشته پنج برابر بیشتر شده است.
نیشابوری گفت: این وضعیت سبب پایین آمدن درآمد نشریات، کاهش شدید آگهی‌ها و سختی در پرداخت دستمزد نیروهای کار شده و اقتصاد رسانه را با بحران جدی مواجه کرده که پیامدهای آن باعث کاهش کیفیت و کمیت نشریات، بحران بیکاری برای خبرنگاران و صدمه به فرهنگ می‌شود.
مدیر مسئول هفته‌نامه محلی «کرمانشاه امروز» اضافه کرد: نبودن بخش دولتی و خصوصی قدرتمند در استان برای حمایت از مطبوعات، سبب بزرگ‌تر شدن بحران تحمیلی به نشریات استان شده است.
** گرانی کاغذ و لینک موجب تعدیل نیرو در نشریات شده است
مدیر مسئول هفته نامه «شهر من» نیز به نرخ بیکاری بالا، اقتصاد ضعیف و نبود حامی خصوصی برای مطبوعات در استان کرمانشاه اشاره کرد و گفت: این شرایط بحران کاغذ و زینک در استان را مضاعف کرده و سبب چاپ نامنظم، کاهش تعداد صفحات و تعدیل نیرو در نشریات شده است.
بنفشه رضایی، مانند نیشابوری، مشکل و هزینه لیتوگرافی و زینک را جدی‌تر از بحران کاغذ دانست و گفت: هزینه چاپ نشریه ما در سال ۹۸ نسبت به زمستان ۹۷ دو برابر بیشتر شده است.
رضایی کاهش چاپ نشریات را سبب از رونق افتادن کار چاپخانه‌ها و افزایش احتمال تعطیلی برخی از آنها توصیف و اظهار کرد: برخی از استان‌های دیگر موفق به دریافت سهمیه کاغذ با نرخ دولتی شده‌اند اما نشریات کرمانشاه تاکنون از دریافت این سهمیه محروم بوده‌اند.
عضو هیأت مدیره خانه مطبوعات استان کرمانشاه همچنین گفت: معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد تنها چند ماه به قول خود برای جبران هزینه بیمه خبرنگاران و پرداخت آن به مدیران مسئول عمل کرد اما پس از آن بار سنگین پرداخت این حق بیمه به دوش نشریه افتاده که با هزینه‌های سرسام آور کنونی به سختی قابل تأمین و پرداخت است.
او همچنین از صدور مجوزهای بیشتر از ظرفیت استان انتقاد کرد و گفت: این موضوع سبب ورود افراد غیرمتخصص و بیگانه با خبرنگاری به حوزه رسانه و کاهش تعداد آگهی‌ها و درآمد مطبوعات حرفه‌ای شده است.
**حمایت مدیران استان از رقبای عجیب مطبوعات
در ادامه میزگرد، سردبیر روزنامه «باختر» گرچه به بحران کاغذ و گرانی هزینه‌های چاپ گریز کوتاهی زد اما موضوع متفاوتی را مطرح کرد.
هادی نوروزی به رقبای مطبوعات رسمی و ریشه‌دار استان اشاره کرد و گفت: به تازگی رقبای عجیبی در فضای رسانه‌ای ظهور کرده‌اند که هیچ هزینه‌ای هم برای کار رسانه‌ای نمی‌کنند و ساختار قانونی و قابل نظارتی هم ندارند.
نوروزی این رقبای عجیب را «کانال‌های تلگرامی» دانست و با بیان اینکه آنها به رقیب اصلی مطبوعات استان تبدیل شده‌اند، گفت: متأسفانه بخشی از مدیران و نهادهای استان، این کانال‌های بدون مجوز و ساختار را بسیار بیشتر از رسانه‌ها و مطبوعات رسمی تحویل می‌گیرند.
به اعتقاد او، هیچ پایشی بر فعالیت این کانال ها نمی شود و آنها نیز هیچ چارچوبی برای فعالیت خود قائل نیستند اما با این وجود برخی مدیران از آنها حمایت می‌کنند که خروجی این وضعیت حتی از بحران کاغذ هم زیان بارتر است.
نوروزی گفت: پایین آوردن شأن حرفه خبرنگاری، ایجاد نگاه‌های منفی به رسانه‌ها و ترویج باج‌گیری در فضای مجازی از پیامدهای فعالیت بدون مجوز و چهارچوب برخی کانال‌های تلگرامی است که نیازمند رسیدگی فوری و قاطع مسئولان از جمله اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
**نشریات سراسری، نشریات محلی را زمین زده‌اند
«مرگ مطبوعات پیش از بحران کاغذ رقم خورده است»؛ این را هم مدیرعامل مجتمع رسانه‌ای «میلکان» گفت و دلیل آن را عدم حمایت مسئولان از نشریات، رونق گرفتن فضای مجازی و تولید نشدن محتوای مناسب و تخصصی در مطبوعات بیان کرد.
به اعتقاد عبدالله مرادی، شاید اگر نشریات تخصصی و با محتوای خوب منتشر می‌شدند، فضای مجازی وضعیت بی‌ضابطه کنونی را پیدا نمی‌کرد.
مرادی به گرانی نامتعارف هزینه‌های چاپ هم اشاره کرد و گفت: هزینه‌های چاپ در برخی چاپخانه‌ها بسیار بیشتر از افزایش قیمتی است که در کاغذ و زینک اتفاق افتاده که این موضوع طبیعی نیست.
او از تعلل اداره کل ارشاد استان کرمانشاه در اعلام نیاز سهمیه کاغذ به وزارت ارشاد در سال گذشته انتقاد کرد و گفت: استان‌های دیگر تا پایان شهریور ۹۷ نیاز خود را به وزارت ارشاد اعلام کردند و موفق به دریافت سهمیه شدند اما از ۱۵ هزار تن کاغذ دولتی توزیع‌شده هیچ سهمی به نشریات استان کرمانشاه نرسید؛ البته بنده با پیگیری شخصی موفق به دریافت کاغذ شدم.
مرادی از اداره کل فرهنگ و ارشاد، نمایندگان استان در مجلس و استانداری خواست که پیگیر سهمیه کاغذ سال ۹۷ استان کرمانشاه و نیز کسب سهمیه‌ای با عنوان یارانه مضاعف به دلیل زلزله‌زده بودن کرمانشاه شد.
مدیرعامل مجتمع رسانه‌ای میلکان همچنین با بیان اینکه نشریات سراسری، نشریات محلی استان کرمانشاه را زمین زده‌اند، افزود: در قانون انتشار خبر مزایده و مناقصه به دلیل اشتباه مصطلحی که در برداشت از عبارت «روزنامه کثیرالانتشار» صورت گرفته، آگهی‌های مربوط به آنها را از نشریات و هفته‌نامه های استان دریغ می‌کنند در حالی که طبق قانون هر نشریه‌ای که به شکل منظم و حداقل در ۷۰ درصد دکمه‌های استان توزیع شود، روزنامه کثیرالانتشار است.
**پیشنهادات اهالی رسانه
رئیس هیأت مدیره خانه مطبوعات استان کرمانشاه در جمع بندی اظهارات مسئولان نشریات استان چند پیشنهاد مطرح کرد.
او با تاکید بر دادن سهمیه تدریجی و مستمر کاغذ به نشریات گفت: وزارت ارشاد به جای سهمیه سالانه، به صورت ماهیانه یا دست کم فصلی سهمیه کاغذ را توزیع کند.
معتمدیان با اشاره به هزینه‌های بالای زینک و کاهش قابل توجه آگهی‌های نشریات عنوان کرد: یارانه‌های ریالی پرداختی به نشریات باید یک تکان حسابی بخورد و افزایش یابد تا هزینه‌های تحمیلی را جبران کند.
تقسیم عادلانه آگهی بین نشریات و نظارت بر توزیع آنها و تداوم انتشار لیست آگهی‌های داده شده به نشریات استان از دیگر پیشنهادهای مسئولان نشریات استان بود که در این میزگرد مطرح شد.
**تأمین کاغذ در اختیار ارشاد نیست
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه پس از شنیدن سخنان، انتقادات و پیشنهادات مسئولان نشریات استان گفت: متولی تولید و واردات کاغذ وزارت صنعت، معدن و تجارت است و وزارت ارشاد تنها یکی از مصرف کنندگان کاغذ در ۲ بخش نشریه و کتاب است.
به گفته حجت الاسلام رحیم جعفری، از ۴۰۰ هزار تن نیاز سالانه کاغذ در کشور حدود ۱۰۰ هزارتن سهم وزارت ارشاد است که ۶۰ درصد آن برای چاپ کتاب و ۴۰ درصد نیز برای نشریات و روزنامه‌ها در نظر گرفته می‌شود.
جعفری ۹۰ درصد از کاغذ مصرفی کشور را واردات از کشورهای اندونزی، هند، کره و… دانست و افزود: بحران ایجاد شده در حوزه کاغذ نیز مانند بحران در سایر کالاهاست و اتفاقاً مشکلی زمانی شروع شد که کاغذ جزو کالاهای اساسی قرار گرفت.
او ممنوعیت استفاده از چوب داخل، ممنوعیت واردات چوب به کشور، خارج شدن خمیر کاغذ از لیست ارز مبادله‌ای، افزایش تعرفه واردات کاغذ از ۴ به ۹ درصد و تخصیص نیافتن به موقع ارز برای واردات کاغذ را از مهم‌ترین دلایل گرانی کاغذ در ماه‌های اخیر دانست.
**کرمانشاه در اولویت دریافت سهمیه جدید کاغذ
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه به پیگیری‌های این اداره کل از نیمه دوم سال ۹۷ برای دریافت سهمیه کاغذ دولتی نشریات اشاره کرد و گفت: متأسفانه با وجود پیگیری‌های مکرر، مسئولان اداره کل مطبوعاتی وزارت ارشاد غفلت کردند و کرمانشاه در مرحله اول توزیع ۱۵ هزار تنی کاغذ، موفق به دریافت سهمیه نشد.
جعفری در عین حال با بیان اینکه کرمانشاه برای دریافت سهمیه جدید جز استان‌های با اولویت قرار گرفته. گفت: سهمیه امسال نشریات کشور ۱۵۰ هزار تن کاغذ با نرخ ۴۲۰۰ تومانی است که کرمانشاه در لیست استان‌های اولویت دار برای دریافت آن قرار دارد.
او افزود: سهمیه جدید پس از استعلام از چاپخانه‌ها و براساس تیراژ واقعی نشریات توزیع می‌شود.
جعفری در عین حال گفت: نشریات می‌توانند با سهمیه نیمایی (دلار ۱۳ هزار تومانی) نسبت به تهیه کاغذ اقدام کنند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه درباره مشکل گرانی زینک نیز گفت: به گفته مسئولان وزارت ارشاد مشکل خاصی برای تأمین زینک وجود ندارد و زینک مورد نیاز چابخانه‌ها به صورت مستقیم به آنها تحویل می‌شود.
او همچنین در پاسخ به درخواست مدیران مسئول نشریات برای ساماندهی و نظارت بر توزیع آگهی‌ها بین نشریات گفت: ساماندهی آگهی‌ها در یک سال گذشته وضعیت بهتری پیدا کرده اما با این حال برای بهبود اوضاع تلاش بیشتری می‌کنیم.
طبق قانون مطبوعات ۷۰ درصد آگهی‌های دولتی باید به نشریات و روزنامه‌های محلی و ۳۰ درصد در اختیار روزنامه‌های سراسری قرار گیرد اما این قاعده تاکنون در استان کرمانشاه اجرا نشده است.
سابقه روزنامه نگاری در استان کرمانشاه به حدود ۱۱۰ سال قبل باز می‌گردد و براساس اطلاعات موجود، اولین نشریه‌ای که در استان چاپ شده، روزنامه‌ای به اسم «کرمانشاه» بوده است.
براساس آمار اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اکنون ۸۱ نشریه محلی، ۳۶ پایگاه خبری برخط، ۲ پایگاه خبری غیربرخط و نمایندگی ۹۵ نشریه سراسری مکتوب در استان کرمانشاه فعالیت دارد.
۷۴۴۴/۸۰۶۶
گزارش از عبدالله الماسی