آبگرفتگی منازل و آب افتادگی معابر پس از تنها ۲۰ دقیقه بارش رگباری در شهرها و روستاها موضوعی است که جمع زیادی از شهروندان آن را تجربه یا تصاویر آن را از رسانه‌ها مشاهده کرده اند تجربه‌ای که نه تنها تردد را دچار مشکل می‌کند بلکه گاه زندگی اهالی یک منطقه را در کمتر از چند دقیقه به آب می‌بندد.
این درحالی است که به اذعان کارشناسان چنانچه زیرساختهای شهری و روستایی در موضوع جمع آوری آب‌های سطحی به روز و کامل باشد این بارشها نه تنها خسارت زا نیست بلکه با هدایت در مسیر صحیح می‌تواند موجب غنای منابع آبی شود اما متأسفانه به دلیل ساخت نامناسب شبکه‌های جمع آوری آب‌های سطحی در اغلب شهرها و روستاهای کشور پس از چند دقیقه بارش رگباری، معابر و خیابان‌ها به زیر آب رفته و مناطق مختلف به شبه رودخانه‌ای مواج تبدیل می‌شوند.
در کلانشهر سه و نیم میلیون نفری مشهد نیز طی روزها و هفته‌های اخیر با هر بارش رگباری که کمتراز ۲۰ دقیقه به طول می‌انجامد، خبر آبگرفتگی معابر، منازل و اماکن تجاری به تیتر اول رسانه‌ها تبدیل شده است.
به رغم هشدارهای سازمان هواشناسی و آماده باش شهرداری و عوامل اجرایی در این کلانشهر باز هم با هر بارش ناگزیر به تحمل آب افتادگی در شهر و خسارتهای محتمل هستیم.
* اجرای ناقص شبکه جمع آوری آب‌های سطحی
رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر مشهد در خصوص علل ایجاد آبگرفتگی ها در این شهر پس از وقوع بارشهای رگباری به خبرنگار ایرنا گفت: بخشی از شبکه جمع آوی آب‌های سطحی شهر مشهد هنوز اجرا نشده و این شبکه ناقص است.
محمد هادی مهدی نیا افزود: در مسیر کال ها و مسیل های جمع آوری و هدایت آب‌های سطحی حلقه‌های گمشده ای وجود دارد که منجر به ایجاد آب افتادگی در آن مناطق پس از وقوع باران می‌شود.
وی ادامه داد: به عنوان نمونه در منطقه ۱۲ شهری در اراضی الهیه اداره کل راه و شهرسازی به جای ایجاد مسیل و کانال برای جمع آوری آب‌های سطح، چاه‌های جذبی ایجاد کرده است که این چاه‌ها ظرفیت بارشهای رگباری را ندارد لذا پس از بارشهای رگباری این مناطق دچار آب افتادگی می‌شود.
او اضافه کرد: در موضوع آب افتادگی‌ها با مجموعه‌ای از مشکلات رو به رو هستیم، مناطق الحاقی به شهر دارای زیرساختهای جمع آوری آب‌های سطحی نیستند و برای ساخت کامل برخی کانال‌ها و مسیل‌ها نظیر کال زرکش باید اراضی در حریم و بستر رودخانه آزاد شود و سایر موارد که همه نیازمند صرف هزینه و بودجه‌هایی بالاست.
* اعتبار ۷۰۰ میلیارد ریالی برای رفع مشکل نقاط مستعد
رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر مشهد گفت: بیش از ۷۰۰ میلیارد ریال اعتبار برای رفع مشکل و تکمیل شبکه جمع آوری آب‌های سطحی حدود ۱۰۰ نقطه مستعد آبگرفتگی در شهر مشهد نیاز است.
مهدی نیا افزود: بخشی از این اعتبار برای تکمیل شبکه در بودجه امسال دیده شده و از شهرداری نیز خواسته شده طرح شبکه جمع آوری آب‌های سطحی شهر مشهد و اعتبارات مورد نیاز را هر چه سریع‌تر به روز رسانی و به شورای شهر ارائه دهد تا موضوع تعیین تکلیف شود و شبکه کامل جمع آوری آب‌های سطحی در مشهد ساخته شود.
وی ادامه داد: این موضوع حدود چهار ماه قبل به شهرداری اعلام و فرصتی شش ماهه نیز داده شد تا این طرح را ارائه دهد و امید است با ارائه این طرح توسط شهرداری و بررسی آن در کمیسیون مشترک عمران و خدمات شهری شورای اسلامی شهر مشهد طی سالهای آینده شاهد رفع مشکل آب افتادگی در شهر مشهد باشیم.
* وجود بیش از یک و نیم میلیون متر کانال جمع آوری آب‌های سطحی
مدیرکل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری شهرداری مشهد نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: هم اینک ۵۹۸ هزار و ۴۱۶ متر کانال سرپوشیده و ۹۲۷ هزار و ۳۸۱ متر کانال روباز ویژه جمع آوری آب‌های سطحی در سطح شهر مشهد وجود دارد.
علیرضا صحراگرد افزود: کانالهای روباز به صورت روزانه توسط عوامل کارگری لایروبی می‌شود اما بازه زمانی لایروبی کانالهای سرپوشیده بسته به وضعیت انباشت لای و لجن در این کانال‌ها متفاوت است و بر اساس سوابق و بازدیدهای دوره‌ای انجام می‌شود.
وی ادامه داد: لایروبی کانال‌هایی با ابعاد کمتر از یک متر به دلیل مشکلات ورود عوامل کارگری به داخل کانال‌ها به صورت مکانیزه و توسط دستگاه‌های کانال شوی انجام می‌شود.
مدیر کل هماهنگی و نظارت خدمات شهری شهرداری مشهد گفت: لایروبی سنتی نیز با کمک عوامل کارگری موجود در پیمانهای خدمات شهری پس از بازدیدهای میدانی صورت می‌گیرد.
صحراگرد افزود: طبق گزارشها با وجود افزایش حجم بارندگی‌های امسال و شسته شدن خاک ارتفاعات و رسوب آنها در داخل کانالهای هدایت آب‌های سطحی هیچ موردی ناشی از آبگرفتگی و پس زدگی در اثر عدم لایروبی کانالهای هدایت آب‌های سطحی در مشهد مشاهده نشده است.
*ممنوعیت ورود آب‌های سطحی به شبکه‌های جمع آوری فاضلاب
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد نیز در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: طرح اگو و شبکه فاضلاب شهری به منظور جمع آوری فاضلاب شهری طراحی و اجرا شده لذا ورود هرگونه آب سطحی به شبکه‌های فاضلاب ممنوع است.
حسین اسماعیلیان افزود: در زمان بارندگی، ورود آب‌های سطحی شامل آب باران و آب جاری در معابر به شبکه فاضلاب شهری موجب انسداد شبکه و پس زدگی فاضلاب در منازل و خیابان‌های پایین دستی می‌شود لذا شهروندان باید با کنترل شبکه فاضلاب واحد مسکونی خود از عدم ورود آب باران به این شبکه اطمینان حاصل کنند.
وی تاکید کرد: بازکردن دریچه‌های فاضلاب و هدایت آب سطحی به داخل آن نیز ممنوع است و شهروندان در صورت مشاهده این موضوع، مراتب را به شماره ۱۲۲ مرکز ارتباطات مردمی و امداد آب شرکت آبفای مشهد گزارش کنند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد گفت: اکیپهای واکنش سریع و اتفاقات فاضلاب شرکت آب و فاضلاب مشهد با آمادگی کامل به محض تماس شهروندان با مرکز ارتباطات مردمی، نسبت به انجام عملیات و برطرف کردن مشکل و امدادرسانی اقدام خواهند کرد.
اسماعیلیان گفت: تاکنون حدود سه هزار و ۴۰۰ کیلومتر از چهار هزار و ۴۰۰ کیلومتر شبکه فاضلاب شهر مشهد اجرا و ساخته شده است.
* زیرساختهای موجود پاسخگوی بارشهای رگباری نیست
سرپرست معاونت خدمات و محیط زیست شهری شهرداری مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: ویژگی بارشهای رگباری این است که در بازه زمانی کوتاه و با شدت زیاد رخ می‌دهد.
مهدی یعقوبی افزود: با پیش بینی بارشهای رگباری تمهدات لازم برای جلوگیری از آب افتادگی در سطح شهر اندیشیده و کانال‌ها و مسیل‌های جمع آوری آب‌های سطحی بازرسی و لایروبی‌های لازم انجام می‌شود.
وی اضافه کرد: به رغم انجام تمهیدات لازم، به دلیل نقص و کمبود زیرساختهای فعلی هنگام بارشهای رگباری در نقاطی از شهر مشکل آب افتادگی رخ می‌دهد.
سرپرست معاونت خدمات شهری شهرداری مشهد گفت: بارشهای اخیر هم در سه، چهار دهه گذشته بی سابقه بوده لذا زیرساختهای موجود جوابگری این حجم از بارش نیست.
یعقوبی افزود: مشکل دیگر این است که متأسفانه برخی از شهروندان در منازل خود طرح اگو و شبکه جمع آوری فاضلاب را به شبکه جمع آوری بارشها متصل کرده اند که این امر تخلف است و منجر به پس زدگی فاضلاب حین بارشهاری رگباری می‌شود.
وی تاکید کرد: باید از چاه‌های جذبی برای جمع آوری بارشهای رگبار، باران و برف استفاده شود.
۱۹۲۲/۷۵۰۵/