وزارت خزانه داری آمریکا در بیانیه ای، از اعمال تحریم علیه شرکت پتروشیمی خلیج فارس و شبکه ای از ۳۹ شرکت تابعه و شرکت های عامل فروش ثبت شده در خارج از ایران خبر داد. وزارت خزانه داری آمریکا شرکت ان پی سی اینترنشنال مستقر در لندن و دو شرکت عامل فروش در امارات را هم تحریم کرده است.
سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه امروز شنبه این اقدام وزارت خزانه داری آمریکا را مصداق تروریسم اقتصادی و در ادامه خصومت های مستمر کاخ سفید علیه ملت ایران عنوان کرد و گفت: تنها یک هفته صبر نیاز بود تا پوچ بودن ادعای رئیس جمهور آمریکا برای مذاکره با ایران ثابت شود.
وی در عین حال تصریح کرد: این مسیری اشتباه است و دولت آمریکا می تواند مطمئن باشد که به هیچ یک از اهداف تعیین شده برای این سیاست نخواهد رسید.
ادعای آمریکایی ها برای تحریم های جدید چیست؟
آمریکایی ها در تحریم های جدید خود علیه ایران، بهانه دیگری به غیر از فعالیت های هسته ای ایران اعلام کرده اند؛ بهانه ای که ریشه در اقدام حدود یک ماه پیش آمریکا دارد و آن، تروریستی دانستن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. استیو منوچین، وزیر خزانه داری آمریکا روز گذشته مدعی شد که ایالات متحده در تحریم های جدید خود می‌خواهد مانع کمک رسانی مالی صنعت پتروشیمی به سپاه باشد. به گفته وزیر خزانه داری آمریکا، هدف این کشور محدود کردن منابع مالی شرکت های پتروشیمی است. سیگال مندلکر، معاون وزیر خزانه داری آمریکا در امور تروریسم و اطلاعات مالی هم با تکرار ادعاهای واهی مقامات آمریکایی علیه کشورمان مدعی شد: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به شکل سیستماتیک و سازماندهی شده وارد بخش‌های حساس اقتصاد ایران شده است.
جان بولتون، مشاور امنیت ملی رئیس جمهور آمریکا که پیشتر برخی از رسانه های آمریکایی، از افزایش اختلافات وی با ترامپ خبر داده بودند، دیروز از نخستین کسانی بود که نسبت به این تحریم ها واکنش نشان داد و در پیامی سراسر کذب و افترا، مدعی شد: ایران پولش را صرف «تأمین مالی و هدایت تروریسم» می کند که منجر به مشکلات جدی اقتصادی شده و بدتر می شوند. وی در ادامه با بیان اینکه رئیس جمهور [ترامپ] به ایران فرصتی برای یک آینده بهتر داده است، مدعی شد که اما اول این حکومت باید به آنچه «چهل سال حکم‌فرمایی ترور» می‌خواند، پایان دهد.
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا هم که نمی خواست از این قافله عقب بماند، در توییتر خود نوشت: فشار حداکثری بر حکومت ایران ادامه دارد. وی مدعی شد که وزارت خزانه داری تحریم‌هایی بر بخش پتروشیمی ایران اعمال کرد که «به تأمین مالی سپاه پاسداران ایران» می پردازد. آمریکا اجازه داشتن پولی را که این حکومت برای بی ثبات کردن خاورمیانه به آن احتیاج دارد، نخواهد داد.
تحریم هایی که خفیف و ناموفق خواهند بود
صادرات محصولات پتروشیمی در کنار صادرات نفت و گاز، از مهمترین منابع درآمدهای ارزی ایران محسوب می شوند که آمریکا پس از خروج از برجام آنها را هدف قرار داده است. در واقع، آمریکا در موج دوم اعمال مجدد تحریم های خود در اواسط آبان ماه سال گذشته، تقریبا ۱۵ شرکت پتروشیمی از جمله شرکت ملی پتروشیمی ایران، پتروشیمی تبریز، پتروشیمی قائد بصیر، بندر امام، بوعلی سینا، مبین و مرجان را تحریم کرده بود. با این حال، این برای اولین بار نیست که آمریکا بخش پتروشیمی ایران را تحریم کرده است. پیش از امضای توافق هسته‌ای، آمریکا هشت شرکت پتروشیمی ایران را که در مالکیت یا در اختیار دولت بودند را در فهرست تحریم های خود قرار داده بود اما در همان دوره نیز صادرات پتروشیمی ایران هرچند کاهش یافته بود اما به صورت روتین تولید، بازرگانی و همچنین توسعه ادامه داشت و هیچ یک از بازارهای هدف از دست نرفت اگرچه تحریم زحمت و هزینه بیشتری نسبت به شرایط عادی ایجاد کرده بود.
ایران به بیش از ۶۰ کشور دنیا تولیدات پتروشیمی صادر می کند. اغلب این کشورها سال‌ها است که مشتری محصولات پتروشیمی ایران هستند و توان جایگزینی تولیدات یک کشور دیگر را ندارند. ضمن آنکه صادرات محصولات پتروشیمی به ویژه جامدات تحریم پذیر نیست زیرا در صورت اعمال تحریم ها از سوی آمریکا حداقل ۸۰ درصد محصولات این صنعت که جامد هستند و جابه جایی آنها راحت‌تر است، با کمترین نوسان صادر خواهند شد. در واقع، کارشناسان حوزه پتروشیمی و فعالان حوزه نفت بر این باورند که شرایط محصولات پتروشیمی پیچیده تر از نفت است. اغلب مجتمع های پتروشیمی جهان بر اساس اصول تجارت پیش از تولید محصولات پتروشیمی، بازارسنجی کرده اند و اغلب هر کدام بازاری انحصاری دارند. در چنین شرایطی جایگزینی محصولات پتروشیمی ایران در بازار پیچیده و نیازمند سرمایه‌گذاری های کلان و بلند مدت است.
از طرفی محصولات پتروشیمی ایران از گستردگی برخودار هستند. بیش از ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرید متنوع در سبد محصولات پتروشیمی ایران وجود دارد که به اتکای این تنوع محصول، بازار صادراتی کشورمان نیز گسترده شده است. جایگزینی این بازار گسترده کار آسانی نیست و شرکت‌های پتروشیمی دنیا زیر بار این حجم از سرمایه‌گذاری نمی‌روند چون ممکن است این بازار برای آنها همیشگی نباشد.
در این چارچوب، خبرگزاری رویترز با استناد به تحلیل برخی مقامات و تحلیلگران آمریکایی گزارش داد که تحریم‌های جدید اعمال شده بر بخش پتروشیمی ایران از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا تاثیر چندانی نخواهد داشت.
همچنین خبرگزاری رویترز در گزارشی به نقل از یک تحلیلگر و یک مقام سابق وزارت خزانه‌داری آمریکا تاکید کرده است که تحریم های وزارت خزانه داری آمریکا بر بخش صنایع پتروشیمی ایران تنها تأثیر خفیف خواهند داشت چراکه شرکت های غیر آمریکایی پیش از این نیز به خاطر تحریم هایی که وجود داشتند از تجارت با بخش پتروشیمی ایران خودداری می‌کردند. سوزان مالونی از اندیشکده بروکینگز تشریح کرد که تحریم‌های اخیر آمریکا «یک گام عادی دیگر است که فکر می‌کنم ردیفی اضافی و تعمدی از محدودیت‌هاست». یک مقام سابق وزارت خزانه داری آمریکا که می‌خواست نام او فاش نشود گفت که تحریم‌های جدید تأثیر کمی خواهند داشت چرا که بیشتر شرکت ها با فعالیت بین المللی تاکنون معامله با ایران را متوقف کرده اند و این تحریم های جدید اقدامی صرفاً در چارچوب «روابط عمومی» بوده است. وی همچنین گفت که این برای برجسته نشان دادن فشار سیاسی روش خوبی است.
اقدامات نمایشی در لوای تحریم ها
تحریم های روز گذشته دولت آمریکا علیه ایران در حالی اعمال شد که دونالد ترامپ طی هفته های گذشته از تریبون های مختلف مسئله مذاکره با ایران را بارها و بارها مطرح کرده بود و ائتلاف گسترده ای از کشورهای مختلف از عمان و عراق تا ژاپن و اروپا را به تهران گسیل کرده بود تا از این طریق، ایران برای مذاکره با ایالات متحده ترغیب شود. همچنین وزیر امور خارجه این کشور در نشست خبری ای که با همتای سوئیسی خود داشت، از آمادگی واشنگتن برای مذاکره بدون پیش شرط با تهران سخن گفته بود که زمینه سازی مناسبی برای انجام جنگ روانی علیه ایران و انداختن توپ در زمین تهران فراهم می کرد؛ مذاکراتی که به زعم بسیاری از تحلیلگران روی دیگر سکه سیاست فشار حداکثری علیه کشورمان است.
ایران البته در پی طرح آمادگی برای مذاکره از سوی آمریکا، به دروغین بودن این ادعا تاکید کرده و تداوم تحریم و گسترش بخشیدن به آنها را نشانه ای از بی فایده بودن گفت وگو با ایالات متحده دانسته است. در واقع، تداوم تحریم و گسترش آن نشان داد که آمریکا همچنان در حال ادامه به سیاست یک بام و دو هوا است؛ با اقدامات تبلیغاتی می خواهد تهران برای انجام مذاکره پیش بکشد اما با تداوم اعتیاد به حربه تحریم ها همچنان تردیدهای ایران برای انجام مذاکره پررنگ تر و دیوار بی اعتمادی به واشنگتن را بلندتر می کند.
در این چارچوب کاخ سفید باید بدانند جمهوری اسلامی ایران نه مرعوب تحریم های غیرقانونی خواهد شد و نه اجازه می دهد ترامپ با گرفتن عکس یادگاری اهداف انتخاباتی خویش را پیش ببرد و در این چارچوب، تلاش می کند که با اتکای بیشتر به بخش های داخلی خود و توسعه و تنوع بخشیدن به مناسبات خارجی راه را بر زیاده خواهی های آمریکا ببندد.
سیام *م. ا.ت*