ورزش عاملی است که اثر توانبخشی و بهسازی جسمی و روانی افراد یک جامعه توسط آن به اثبات رسیده است؛ با رشد و توسعه ورزش در دنیا، سازمانی به نام «ورزش برای همه» در سال ۱۹۸۴ به عنوان یک سازمان از سوی کمیته بین المللی المپیک به رسمیت شناخته شد.
ابن سازمان در ایران به طور رسمی از سال ۱۳۵۸ با عنوان ورزش محله‌ای آغاز به کار کرد و در ۱۳۶۲ به صورت تشکل قانونی تحت عنوان «جهاد تربیت بدنی» رسمیت یافت و رشد و گسترش آن به عنوان نخستین وظیفه قانونی تمامی نهادهای ورزشی جمهوری اسلامی ایران تعیین شد.
فدراسیون ورزش‌های همگانی جمهوری اسلامی با هدف ایجاد امکانات و بستر مناسب برای تکوین نشاط و شادابی در مردم و در پی آن بالا بردن سطح مهارت‌ها در سال ۱۳۷۱ بر اساس اساسنامه فدراسیون‌ها تشکیل شد که این فدراسیون در جهان به نام مخفف TAFISA و در آسیا به نام مخفف ASFA فعالیت می‌کند.
ساده‌ترین تعریف در خصوص ورزش همگانی، ورزشی است که عامه مردم حتی در زمان کوتاه با توجه به امکانات موجود و شرایط به ورزش بپردازند که شامل پیاده روی، دوچرخه سواری، کوهپیمایی، دوهای عمومی و ورزش‌های بومی و محلی است.
توسعه ورزش‌های همگانی با ارتقای امید، شادی و نشاط در جامعه حکم پادزهری برای پیشگیری از هزینه‌های هنگفت در زمینه درمان و کاهش آسیب‌های اجتماعی دارد.
توسعه این رشته ورزشی، زمینه ساز ورزش قهرمانی است اما نکته قابل تأمل اثر ورزش در بهبود زندگی فردی و اجتماعی است.
با وجود اینکه ورزش حلال مشکلات روحی و جسمی است، اما متاسفانه فرهنگ ورزش کردن هنوز در جامعه به شکل مطلوب نهادینه نشده و اگر مردم از پیامدهای مثبت و اثرگذار ورزش ولو در حد پیاده روی ساده آگاهی یابند دیگر در آمارها ایران رتبه پایینی در رده بندی شادی کسب نمی‌کند.
برآیند آمارها نشان می‌دهد، میزان مشارکت جامعه در ورزش‌های همگانی قبل از دولت یازدهم ۱۶ درصد بود و این رقم از سال ۹۲ تاکنون حدود ۲۱.۵ درصد رشد یافته است.
به گفته کارشناسان، چشم انداز ورزش‌های همگانی در کشور، ایجاد ایرانی شاداب، فعال و سالم تا سال ۱۴۰۴ با شرکت ۵۰ درصد مردم کشور در این رشته ورزشی است
آمارها حاکی از این است که سرانه ورزش‌های همگانی در ایران از ۱۲ دقیقه در سال ۹۲ به ۱۶ دقیقه در سال ۹۷ ارتقا پیدا کرده است و سالانه به طور متوسط بیش از یک هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال به بخش ورزش‌های همگانی کشور اختصاص می‌یابد.
به منظور تحقق مشارکت ۵۰ درصدی شرکت کنندگان در ورزش‌های همگانی تا سال ۱۴۰۴، حدود ۸۰ طرح در زمینه سند تحول و توسعه به منظور گسترش این ورزش در استان‌ها تدارک دیده شده که براساس برنامه‌ها باید ۱۴ طرح توسعه‌ای این رشته ورزشی از مجموع این طرح‌ها در استان سمنان به صورت آزمایشی اجرا شود.
ورزش با تضمین سلامت جسم و روح و تقویت شادی و نشاط در خانواده زمینه ساز کاهش آسیب اجتماعی مانند اعتیاد، طلاق و خودکشی و عامل گسترش و تقویت نشاط اجتماعی و پیشرفت جامعه است.
یکی از مهمترین علت‌ها و مؤلفه کشیده شدن جوانان در دام آسیب‌های اجتماعی، هیجان و سرگرمی است و در مقابل، ورزش همگانی یک سرگرمی هیجان آور و راهکاری سازنده برای حفظ جامعه از گزند آسیب‌های اجتماعی است.
از جمعیت ۷۰۲ هزار نفری استان سمنان، ۱۹۳ هزار نفر معادل ۲۷.۵ درصد را جوانان به خود اختصاص دادند، جوانانی که برای داشتن زندگی سالم توام با شادی نیازمند برنامه ریزی و سیاست گذاری اصولی مسؤولان و دولتمردان هستند.
نکته دیگر اینکه به گفته کارشناسان میانگین عمر مفید و امید به زندگی در ایران ۷۳ سال است و از هر ۲۰ نفر یک نفر به خاطر ورزش نکردن دارو مصرف می‌کند، با توجه به اینکه ۸۰ درصد مرگ‌ها به دلیل سکته و فشار خون است، تحقیقات نشان داده بعد از ۱۲ هفته و با تمرین مداوم می‌شود فشار خون را از ۶۱ به ۱۳ کاهش داد.
افرادی که در ورزش‌های همگانی فعالیت دارند به طور معمول دارای ویژگی‌های پویایی، تقویت روحیه انتقادپذیری، کسب مهارت‌های ایستادگی و مقاومت در برابر رخدادهای ناخوشایند و کسب موفقیت‌های اجتماعی هستند و تقویت این ویژگی هاست که آستانه تاب و تحمل فرد را بالا می‌برد و از او یک فرد با نشاط می‌سازد.
رسانه با آگاه سازی و اطلاع رسانی به آحاد جامعه نقش مهم در ترویج فرهنگ ورزش کردن و توسعه ورزش همگانی دارد که باید از این ظرفیت رسانه برای وارد شدن ورزش همگانی در سبد هزینه‌ای خانواده‌ها و تقویت نشاط اجتماعی بیش از پیش استفاده کرد.
داشتن نوآوری و خلاقیت، تغییر نگرش مسؤولان، فرهنگ سازی و اطلاع رسانی به خانواده‌ها از اثرات مطلوب ورزش همگانی در لایه‌های مختلف جامعه در بسترسازی برای توسعه ورزش همگانی اقدامی مهم و اجتناب ناپذیر است و بی شک ترغیب مادر خانواده به انجام فعالیت‌های ورزشی نقشی مؤثر در سوق دهی فرزندان به ورزش‌های همگانی دارد.
طرح‌های همیار ورزشی و پوشش لباس‌های ورزشی در مقطع ابتدایی به منظور گسترش ورزش همگانی در مدرسه‌ها از جمله همکاری‌های این فدراسیون و آموزش و پرورش است.
سمنان در سال‌های اخیر در بین پنج استان برتر در ورزش‌های همگانی شناخته شده است هرچند این مساله تلاش‌ها را در توسعه این رشته ورزشی نباید کمرنگ کند.
سمنان بیش از ۴۰۰ هزار شرکت‌کننده در ورزش همگانی دارد و هیأت ورزش‌های همگانی این استان، دارای ۲۸ انجمن و ۵۵ رشته زیرمجموعه است که در سال ۹۶-۹۷ بیش از ۲ هزار برنامه برگزار کرده که از این تعداد ۶۵۰ برنامه ویژه بوده است.
استان سمنان با جمعیت بیش از ۷۰۲ هزار نفر، ۳۷ هزار و ۲۱۹ ورزشکار بیمه شده در سال ۹۶ داشت که این امار در سال ۹۷ به ۴۱ هزار و ۷۴۷ نفر رسید؛ ۲ هزار و ۱۴ مدال در عرصه ورزش توسط ورزشکاران این استان کسب شده است.
*مادران ترغیب کننده اعضای خانواده برای ورزش
یکی از بانوان سمنانی که در حال پیاده روی در پارک ۱۷ شهریور سمنان بود، با اشاره به بیماری قلبی و عروقی خود، گفت: از پنج سال پیش زمانی که متوجه بیماری شدم، به پیشنهاد پزشک معالج به صورت مداوم و یک روز در میان و با صرف وقت تقریبی ۳۰ دقیقه‌ای به ورزش می‌پردازم.
مهین شهرابی افزود: پزشک علت بیماری را نبود فعالیت و کم تحرکی بیان کرد که بعد از آن مرتب ورزش می‌کنم و اکنون دیگر ناراحتی‌ای ندارم.
وی با اشاره تأثیرگذاری مادران در خانواده، تصریح کرد: مادران با ورزش کردن علاوه بر ایجاد تندرستی فردی سبب علاقه و رغبت سایر اعضا خانواده در انجام فعالیت‌های ورزشی می‌شوند.
این بانوی ورزشکار سمنانی به ضرورت ایجاد فضای مناسب و جذاب به منظور ورزش‌های دسته جمعی و افزایش حضور خانواده‌ها اشاره و خاطرنشان کرد: توجه داشتن به این نکات و ایجاد انگیزه در جامعه به ویژه نسل جوان برای حضور پررنگ‌تر در اماکن ورزشی از جمله مسائلی است که از بسیاری مشکلات اجتماعی دیگر جلوگیری می‌کند
*توسعه ورزش همگانی زیربنای ورزش قهرمانی
کارشناس ارشد و مدرس تربیت بدنی به ایرنا، گفت: توسعه ورزش در نگاه و رویکرد کلان از طریق گسترش ورزش همگانی ایجاد می‌شود، تا جایی که می‌توان زیربنای پیشرفت ورزش قهرمانی و حرفه‌ای را از همین مسیر دانست.
مهدیه واحدی با بیان اینکه سرمایه گذاری بر روی ورزش حرفه‌ای تأثیر چندانی نمی‌تواند در گسترش ورزش همگانی داشته باشد، افزود: هدف توسعه ورزش همگانی پرورش قهرمان نیست، اما این مساله زمینه ساز ورزش قهرمانی است.
*نقش پیشگیرانه ورزش همگانه از بیماری‌ها
متخصص قلب و عروق با بیان اینکه ورزش به عنوان علمی ترین و ساده‌ترین راه‌های درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی و عروقی محسوب می‌شود، گفت: این مهم سبب بهبود عملکرد قلب، کاهش فشارخون و کلسترول بد در بدن افراد شده و از بسته شدن شریان‌ها جلوگیری می‌کند.
نسترن خاکی در گفت و گو با ایرنا افزود: کاهش وزن یکی از اثرات ورزش منظم است که کلید حل بسیاری از بیماری‌ها است.
وی با اشاره به مزایای ورزش کردن در فضای باز و جذب ویتامین مورد نیاز بدن، بیان کرد: ورزش از بروز پوکی استخوان به ویژه در افراد مسن جلوگیری کرده و سبب ترشح هورمون‌های نفرین، دوپامین، سروتونین و اندروفین شده که علت اصلی شادی، کاهش استرس و ضدافسردگی است.
خاکی با بیان اینکه در جامعه امروزی یکی از مهمترین علل کشیده شدن جوانان در دام آسیب‌های اجتماعی همچون اعتیاد هیجان و سرگرمی است، ادامه داد: ورزش همگانی یک سرگرمی هیجان آور و راهکاری سازنده برای حفظ جامعه از گزند آسیب‌های اجتماعی است.
*ورزش همگانی تقویت‌کننده روحیه جمعی
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری سمنان اظهار داشت: ورزش همگانی به عنوان کار نشاط آور نقشی مؤثر در تقویت نشاط اجتماعی و روحیه جمع گرایی دارد.
حبیب الله خجسته پور در گفت و گو با ایرنا، افزود: ترویج و تقویت ورزش همگانی در دستور کار و مد نظر دستگاه‌های اجرایی مرتبط است و به طور ویژه اداره کل ورزش و جوانان استان سمنان باهدف تقویت نشاط اجتماعی و افزایش مشارکت جمعی است.
وی، به نقش نظام آموزشی در ترویج و اشاعه ورزش همگانی در جامعه اشاره کرد و اظهار داشت: وظیفه آموزش و پرورش قهرمان پروری نیست، بلکه گسترش فرهنگ ورزش همگانی و نهادینه کردن آن به منظور پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری سمنان تاکید کرد: آموزش و پرورش با انجام فعالیت‌های ورزشی مستمر و نشاط آور از روی آوردن دانش آموزان به اعتیاد و مصرف مواد مخدر جلوگیری کند.
*توسعه ورزش همگانی مشروط به فرهنگ سازی
مدرس تربیت بدنی، به آمار نامطلوب ورزش در سبد خانوارهای ایرانی اشاره و بیان کرد: در حالی که، امروز با تغییر و ماشینی شدن سبک زندگی مردم و رواج کم تحرکی در لایه‌های مختلف زندگی اقشار مختلف، نیاز به ورزش بیش از پیش احساس می‌شود، آمارها بیانگر مشارکت ۲۱ درصدی افراد جامعه در مقوله ورزش دارد.
واحدی ادامه داد: گسترش ورزش همگانی، برخلاف ورزش قهرمانی که وابسته به ایجاد زیرساخت‌های سخت افزاری است، بیشتر مشروط به فرهنگ سازی بهینه است.
کارشناس ارشد تربیت بدنی، به ضرورت تغییر نگرش‌ها برای فرهنگ سازی با هدف توسعه ورزش همگانی تاکید و تصریح کرد: به منظور تغییر نگرش عمومی در این زمینه، با ارائه اطلاعات و دانش کاربردی به مردم از طریق رسانه، ادارات ورزش و جوانان، هیأت ورزش‌های همگانی، شهرداری، آموزش و پرورش، دانشگاه و سایر نهادها رقم می‌خورد.
*همکاری‌های بین بخشی حلقه گمشده ورزش همگانی
کارشناس ارشد تربیت بدنی ادامه داد: حلقه مفقوده توسعه ورزش‌های همگانی فقدان همکاری‌های بین بخشی دستگاه‌ها اجرایی است.
وی گفت: هر دستگاهی در مناطق و محله‌های مختلف اماکن ورزشی دارد که حتی مردم آن محله امکان بهره گیری از خدمات آن فضا را ولو با هزینه کم را ندارند.
واحدی با اشاره به دریغ کردن اماکن ورزشی دستگاه‌های اجرایی از هم، تاکید کرد: علت این مساله نبود برنامه و اراده همکاری در بین دستگاه‌های اجرایی به منظور ارتقای سلامت شهروندان به واسطه ورزش است.
نماینده مردم شهرستان‌های سمنان، مهدیشهر و سرخه در شورای اسلامی با تاکید بر بهره گیری حداکثری فضاهای عمومی و ورزشگاه‌ها، بیان کرد: سالن‌های ورزشی دولتی و غیردولتی در اختیار عموم مردم به ویژه جوانان قرار گیرد.
احمد همتی خاطرنشان کرد: اماکن ورزشی ادارات ساعت‌های مدیدی بدون استفاده است، در صورتی که استفاده از این فضاها در ایجاد شادی و نشاط برای مردم یک فرصت است.
*ورزش همگانی لازمه تحقق نشاط و سلامت اجتماعی
رئیس هیات ورزش‌های همگانی استان سمنان در گفت و گو با ایرنا، افزود: توسعه و توجه به ورزش‌های همگانی برای داشتن جامعه‌ای بانشاط و سالم ضروری است.
محمدرضا هاشمی با تاکید بر تأثیرگذاری این رشته ورزشی بر آحاد جامعه در زمینه‌های مختلف، خاطرنشان کرد: امروزه حفظ سلامتی و داشتن شادابی مردم از دغدغه‌های مسؤولان ورزشی است و ورزش همگانی می‌تواند در نیل به این هدف نقش اساسی ایفا کند.
وی با اشاره به جایگاه مطلوب ورزش همگانی سمنان در سال‌های اخیر، تصریح کرد: توسعه این ورزش در سال‌های اخیر، سمنان را در بین پنج استان برتر کشور قرار داد.
هاشمی ادامه داد: هیأت ورزش همگانی در دورترین نقاط شهرهای این استان فعال است و بیش از ۲ هزار برنامه در سال ۹۶-۹۷ در سمنان برگزار کرد.
رئیس هیات ورزش‌های همگانی استان سمنان با بیان اینکه ۲۳ هزار بانو به صورت ثابت در این رشته ورزشی فعالیت دارند، یادآور شد: باشگاهای ورزشی بانوان، ورزش‌های ایروبیک، پیلاتس و کل ورزش کارمندان دولت زیرمجموعه کمیته ورزش‌های همگانی قرار دارند.
۹۸۹۱/۶۱۰۳