به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، اوقات فراغت زمان آزادی است که فرد با توجه به شرایط و موقعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به دنبال خواسته های دلخواه، علایق و افکار شخصی خویش است و عمل غیر موظف و مشخص خود را در این زمان انجام می دهد.
مساله اوقات فراغت اگرچه مختص ایام تابستان نیست؛ اما با اتمام کلاس های درس و مدرسه این امر خصوصا در میان نوجوانان و جوانان موضوعیت و اهمیت بیشتری پیدا می کند. چه بسا افراد با استفاده از این زمان و از طریق برنامه ریزی های دقیق می توانند به شناسایی و تقویت استعدادهای خود بپردازند و از طرفی هر نوع کاستی و اهمال در این زمینه و نداشتن برنامه مناسب برای پر کردن این ایام می تواند عاملی برای گرایش افراد به برخی از آسیب های اجتماعی شود. لذا پرداختن به موضوع اوقات فراغت و نحوه گذراندن و آسیب ها و پیامدهای ناشی از آن سبب شده، مسوولان بیش از گذشته به آن توجه کنند.
برای پرداختن بیشتر به بحث، پژوهشگر ایرنا با انسیه جوزانی، معلم مدرسه دخترانه شیخ مرتضی انصاری به گفت و گو نشست.
اهمیت پرداختن به بحث اوقات فراغت
جوزانی در خصوص اهمیت پرداختن به موضوع اوقات فراغت گفت: اوقات فراغت زمانی است که هر انسانی از کار، درس و فعالیت روزمره فارغ می شود و زمانی برای خود و علایق شخصی خود پیدا می کند. در مورد دانش آموزان علاوه بر تابستان، اوقات دیگری هم برای فراغت وجود دارد. مثلا 5 شنبه ها و جمعه ها هم می تواند به عنوان اوقات فراغت آنها شناخته شود.
وی افزود: اوقات فراغت تنها برای استراحت کردن نیست. اوقات فراغت به معنی یادگیری مهارت جدید و اکتساب آن مهارت است. اهمیت این امر هم در این است که وقت طلا است. اینکه وقت را به بطلالت بگذرانیم کار درستی نیست و استفاده بهتری می شود از اوقات فراغت کرد تا مهارتی یاد گرفته شود و آموزشی دیده شود. به قول معلمان در تابستان مدرسه تعطیل است ولی آموزش تعطیل نیست. یعنی همچنان نوجوانان و جوانان باید به آموزش خود ادامه دهند.
پودمان های مهارتی ادامه دار نیستند
جوزانی در خصوص پودمان های مهارتی در ایران و تفاوتش با دیگر کشور ها گفت: متاسفانه در جامعه ما بنا به شرایط اقتصادی که وجود دارد خانواده ها خیلی نمی توانند برای اوقات فراغت سرمایه گذاری کنند. یک سری افراد که پولدار هستند، می توانند فرزندان خود را به کلاس های متفاوت بفرستند ولی عمدتا این کلاس ها و آموزش ها هدفمند نیست. برای مثال در بسیاری از کشورها کلاسی که کودکی یا دانش آموزی می رود تا انتها ادامه پیدا می کند و پودمان های مهارتی به آنها داده می شود. و این فرد دقیقا مثل کسی است که در حال تحصیل است و با همان مهارت هم می تواند وارد بازار کار شود. در حالی که در ایران معمولا این گونه نیست و نوجوانان معمولا از رشته ای و شاخه ای به شاخه و رشته دیگر می روند و تا انتها ادامه نمی دهد و هر تابستان یک مهارت خاص یاد می گیرند و این گونه نیست که یک کار واحدی را انجام دهند و به اتمام برسانند.
این معلم در خصوص هزینه های کلاس های پاموزشی گفت: از طرفی بحث هزینه ها مطرح است. اگر بخواهید فرزندتان را هر جایی ثبت نام کنید باید در قبالش پول پرداخت کنید. بعضی وقت ها این هزینه زیاد است. برای مثال در هنر و یا موسیقی این هزینه بسیار زیاد است. اگر هم که افراد بخواهند پول و هزینه پرداخت نکنند، همه وقت نوجوانان و جوانان تنها به استراحت و خوش گذرانی می گذرد
وی افزود: با توجه به شرایط اقتصادی کنونی، بسیاری از خانواده ها نمی توانند از عهده این هزینه ها برآیند و لذا بهترین زمان که می تواند صرف یادگیری مهارتی شود، از دست می رود.
کارکردها و کژکارکردهای کلاس های آموزشی
جوزانی در خصوص کارکردهای کلاس های آموزشی گفت: وجود این کلاس ها دارای کارکردهای خوبی است و آن این است که نوجوانان و جوانان استعدادها و مهارت هایشان را می شناسند و می فهمند به چه زمینه و رشته ای گرایش دارند و از چه چیزی خوششان می آید و استعدادشان در چه چیزی است و از این رو مهارت های لازم را به دست می آورند.
این معلم افزود: از طرفی عدم ثبت نام فرزندان در کلاس ها و برنامه ریزی برای آنها در این کلاس ها سبب می شود آنها بیش از پیش به سمت فضای مجازی برای گذراندن اوقات فراغتشان کشانده شوند و این امر از میزان تعاملات آنها در داخل خانواده می کاهد و فضای تعامل با افراد دیگر در فضای مجازی را برای آنها باز می کند.
وی افزود: تنها چیزی که پولی نیست این است که جوانان و نوجوانان به میادین ورزشی و پارک ها بروند و آن هم آسیب های خاص خود را دارد. برای مثال بیشتر اوقات خود را در پارک می گذرانند و بسیاری از اموری که نباید یاد بگیرند را در فضای پارک از همسالان و گروه های دوستی خود فرا می گیرند.
جوزانی در خصوص تدابیری که تاکنون برای گذراندن اوقات فراغت وجود داشت گفت: وزارت کار و رفاه اجتماعی یکسری پودمان های مهارتی هم برای اوقات فراغت و هم برای روزهای دیگر سال می گذارد این پودمان های مهارتی برای پسران کاشی کاری، برق کاری، بنایی و خیاطی و... است و برای دختران آموزش های دیگر است. هزینه این کلاس ها بسیار پایین است هر چند قبلا رایگان بود اما در چند سال اخیر هزینه ای کمتر از افراد گرفته می شود.
وی افزود: متاسفانه این پودمان ها در همه جای تهران نیست و تنها در جاهای خیلی کمی وجود دارند. بهتر این است که این گونه از فعالیت ها در همه مناطق و محلات وجود داشته باشند.
سازوکارها برای گذراندن اوقات فراغت
جوزانی در خصوص سازوکارهای دولت و آموزش و پرورش برای گذراندن اوقات فراغت گفت: قبلا کانون پرورش فکری کودکان وجود داشت که در آن کلاس های مختلفی با قیمت های بسیار پایین برگزار می شد. مربیانی هم که در کانون ها فعالیت می کردند به لحاظ مهارتی فوق العاده بودند. در خصوص آموزش و پرورش قبلا پایگاه هایی در مدارس برگزار می شد و چند سالی است که این پایگاه ها دیگر وجود ندارند. ولی باز سرای محلات این کار را می کنند. اگر چه سرای محلات هزینه هایشان نسبت به جاهای دیگر کم است اما باز هم برای خانواده هایی که دو یا سه فرزند دارند، زیاد است. برای همین خانواده ها ترجیح می دهند فرزندانشان در خانه آموزش ببینند.
وی در خصوص پیشنهادات لازم در این زمینه گفت: آموزش و پرورش می تواند پایگاه بگذارد بسیاری از مدارس در تابستان تعطیل هستند و هیچ استفاده ای از آنها نمی شود. مدارس می توانند پایگاه های هنری، ورزشی و علمی باشند. چه بسا قبلا هم بودند. دانش آموزان می توانند در مدارس و پایگاه های موجود از مربیان مناسب و کارا بهره مند شده و استعدادهایشان شکوفا شود.
جوزانی افزود: از طرفی کانون پرورش فکری کودکان را می توان بسط و گسترش داد ولی امروزه کانون ها برداشته شده و تعطیل شده اند و به اندازه گذشته نیستند. بنابراین یک پیشنهاد دیگر بسط و گسترش دادن این محیط ها است.
پژوهشم**م-ا**1552