حمید فدایی روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: مرمتگران بدون مرز سال گذشته به تخت جمشید سفر کردند و در گام اول بررسی‌ها و مطالعات لازم را با کمک باستان شناسان ایرانی انجام دادند و برای بخش‌هایی که می‌توانست در موضوع تفاهم نامه مذکور هدف همکاری مشترک قرار گیرد در جلسات متعددی تصمیم گیری شد.
وی بیان کرد: در پی بررسی‌هایی که سال ۹۷ با رایزنی با هیئت خارجی انجام گرفت دو نقطه از مجموعه جهانی تخت جمشید شامل دروازه‌ای از کاخ شورا و بخشی از کاخ تچر (نمای شرقی) برای عملیاتی شدن فصل اول این همکاری مشخص شد.
** فصل اول همکاری مرمتگران ایرانی و بدون مرز در تخت جمشید
وی با بیان اینکه در قالب این عملیات اجرایی حفاظت و مرمت بخش‌هایی از تخت جمشید توسط گروهی از مرمتگران و باستان شناسان ایرانی در کنار مرمتگران بدون مرز ایتالیایی از دهم اردیبهشت ۹۸ در این مجموعه جهانی آغاز شده، گفت: تیم ایرانی که در کنار مرمتگران ایتالیایی قرار گرفت تجربه همکاری با مرمتگران ایتالیایی را در پاسارگاد نیز دارد.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید عنوان کرد: پیش از شروع فصل اول همکاری با مرمتگران بدون مرز دو کارگاه استاندارد با امکان کار در ارتفاع در کاخ‌های تچر و شورا توسط پایگاه میراث جهانی تخت جمشید تجهیز شد.
وی ادامه داد: با شروع فصل اول مرمت و حفاظت توسط تیم مرمتگران بدون مرز و گروه ایرانی پاکسازی، رسوب زدایی و بازنگری مرمت‌های قبلی در دو مکان ذکر شده در دستور کار قرار گرفت و همچنین طرف ایتالیایی به همراه خود تجهیزات مناسب، مواد و مصالح ویژه ای نیز به ایران آورده بودند که مورد استفاده مرمت‌های این فصل در تخت جمشید قرار گرفت.
سابقه حضور مرمتگران ایتالیایی در تخت جمشید به پیش از انقلاب اسلامی باز می‌گردد که هیاتی از این کشور کار حفاظت و مطالعه را در بناهای ایران ازجمله تخت جمشید و پاسارگاد انجام دادند.
فدایی گفت: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی این ارتباطات قطع شد اما در دو سال گذشته تلاشی به عمل آمد که بتوانیم تبادل و اشتراک گذاری تجربیات در حوزه مرمت و حفاظت میراث فرهنگی را با مرمتگران مطرح جهان ادامه دهیم.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید ادامه داد: تلاش‌ها برای گسترش همکاری‌های بین المللی در عرصه میراث فرهنگی در سالهای اخیر به انعقاد تفاهم نامه‌ای سه جانبه بین پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، مؤسسه مرمتگران بدون مرز که متشکل از نخبگان حفاظت از میراث فرهنگی جهان که کانون آن در کشور ایتالیا است و پژوهشکده حفاظت و مرمت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گرشگری کشور منجر شد.
** آبان ماه ۹۸ شروع فصل دوم فعالیت مرمت گران بدون مرز در تخت جمشید
فدایی بیان کرد: پایان فصل اول کار مرمتگران بدون مرز ۲۱ خرداد ۹۸ بود که فصل دوم همکاری عملیاتی برای مرمت میراث جهانی تخت جمشید با این گروه خارجی از حوالی آبان ماه همین سال آغاز خواهد شد.
وی اظهار داشت: کاخ‌های تچر و شورا از نقوش، تزئینات و حجاری‌های زیادی تشکیل شده که کار مرمت در این محل را بسیار زمان بر و سخت کرده است و در فصل دوم همکاری با مرمتگران بدون مرز فعالیت و مرمت در این دو محل ادامه خواهد یافت و در پایان فصل دوم احتمالاً به بخشی از اهداف تعیین شده در تفاهم نامه منعقد شده دست خواهیم یافت.
** تلاش برای بومی کردن مصالح مرمتی
وی با اشاره به اینکه بعد از اتمام فصل دوم همکاری‌ها با مرمتگران بدون مرز، کار در سایر نقاط این مجموعه جهانی دنبال خواهد شد و بخش‌های دیگری از این بنا مورد مرمت این گروه قرار خواهد گرفت، افزود: قرار داد با این گروه خارجی برای حفاظت و مرمت بنای جهانی تخت جمشید به مدت پنج سال منعقد شده است.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید اهدافی که از انعقاد این تفاهم نامه دنبال شده را آموزش و تبادل دانش روز در حوزه مرمت میراث فرهنگی عنوان کرد و گفت: از دهه‌های گذشته موادی که در مرمت سنتی مرمتگران ایرانی به کار می رفته اغلب سیمان بوده است اما در این همکاری با مرمتگران بدون مرز بیشتر از ترکیبات آهکی فرآوری شده استفاده شد که این مواد در ایران تولید نمی‌شود که با همکاری این گروه به دنبال بومی کردن تولید این مصالح نیز هستیم.
** استفاده از لیزر برای مرمت و احیای رنگ‌های تاریخی
وی عنوان کرد: بخشی از همکاری اخیر با گروه مرمتگران بدون مرز ایتالیایی که قابل توجه بود استفاده از ابزار لیزر بود که به واسطه استفاده از آن می‌توان باقی مانده رنگ‌هایی را که ممکن است از دوران هخامنشیان بر روی قسمت‌هایی از بنای تخت جمشید وجود داشته باشد احیا کرد.
فدایی ادامه داد: با هیچ ابزاری به جز لیزر نمی‌توان پاکسازی رسوبات روی نقوش و حجاری‌های تخت جمشید را به گونه‌ای انجام داد که لایه‌های ضعیف رنگی که ممکن است در بخش‌هایی از تخت جمشید وجود داشته باشد نیز احیا کرد.
وی با بیان اینکه براساس آنالیزها و مطالعاتی که در گذشته انجام شده مشخص شده که در بخش‌هایی از تخت جمشید لایه‌هایی از رنگ در زیر رسوبات وجود دارد، گفت: تیم مرمتگران بدون مرز سیستم لیرزی را به خدمت گرفتند تا پاکسازی و رسوب زدایی منجر به نابودی لایه‌های رنگی که ممکن است زیر آن وجود داشته باشد نشود.
فدایی گفت: با روش‌های سنتی هرگز نمی‌توان رنگ‌هایی را که ممکن است زیر رسوب‌های بناهای تاریخی وجود دارد احیا کرد.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید افزود: گروه مرمتگران بدون مرز کشور ایتالیا که در فصل نخست اقدامات عملیاتی در تخت جمشید حاضر شدند از شش نفر از متخصصین مرمت، یک نفر مستندنگار خبره و عکاس، یک نفر متخصص تراز بالای جهانی در خصوص استفاده از لیزر و یک نفر دانشمند، شیمی دان و مطالعه گر بر روی آثار سنگی دنیا تشکیل شده است.
وی با اشاره به اینکه شش نفر مرمتگر جوان ایرانی نیز در کنار این گروه خارجی فعالیت می‌کند، گفت: براساس تفاهم نامه این همکاری تا پنج سال آینده ادامه خواهد داشت و بنا به خواست طرفین امکان به روز شدن آن نیز وجود دارد.
فدایی اظهار داشت: این طرح مخارجی را نیز در پی داشته که طرف ایتالیایی مخارج خود را فراهم می‌کند و بطور افتخاری در این کار همکاری دارند و ما نیز مخارج گروه ایرانی و تجهیز کارگاهی این کار را انجام می‌دهیم.
وی عنوان کرد: فعالیت مرمتگران بدون مرز ایتالیایی به گونه‌ای است که بخش اعظم مخارج مورد نیاز مرمت و حفاظت از میراث جهانی تخت جمشید خصوصاً در زمینه تأمین مواد و مصالح را خودشان تأمین می‌کنند.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، فعالیت مرمتگران بدون مرز ایتالیایی در تخت جمشید را واقعه‌ای خوب دانست و اضافه کرد: در سایت‌های جهانی کشور مانند تخت جمشید و پاسارگاد نیازمند این هستیم که از حضور فعالان و مرمتگران جهانی استفاده کنیم که اکنون این موقعیت در تخت جمشید ایجاد شده که باید از آن در زمینه انتقال تجربه حداکثر بهره برده شود.
یادمان تاریخی تخت جمشید که متعلق به دوره هخامنشیان است یکی از چهار اثر ثبت شده استان فارس در فهرست آثار جهانی است که در سال ۱۹۷۹ میلادی با شماره ۱۱۴ در سازمان جهانی علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) ثبت شد.
سلسله هخامنشیان از سال ۳۳۰ تا ۵۵۰ پیش از میلاد حکومت کردند.
مجموعه جهانی تخت جمشید در شهرستان مرودشت و در فاصله ۶۰ کیلومتری شمال شیراز واقع شده است.
۹۸۷۳ / ۱۸۷۶
مصاحبه کننده: محمدامین افشارپور