به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، در تعطیلات در روزهای پایانی هفته گذشته بار دیگر محورهای مواصلاتی شرق استان تهران شاهد ترافیک سنگین به سوی استان‌های شمالی کشور بود بنحوی که این محورها به علت حجم بالای تردد اشباع و حتی انسداد موقت شد.
شمال ایران از دیرباز برای بسیاری از مردم جذاب بوده و بسیاری از مردم فکر می کنند آنچه که برای آرامش و آسایش آنها لازم و ضروری است را در شهرهای شمالی می یابند. هر چند مسافرت به شمال کشور را می توان نوعی عادت تلقی کرد اما عواملی که سبب به وجود آمدن این عادت رفتاری شده بسیار مهم است.
از این رو در گفت و گویی که با سیاوش ایمنی، عضو هیات علمی دانشکده گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ انجام شده، سعی گردیده به عوامل تاثیر گذار بر این روند توجه شود.
گردشگری، فعالیتی عامه پسند است
ایمنی استاد دانشگاه گفت: گردشگری یکی از فعالیت های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است که تقریبا در تمام جوامع و همه سطوح اجتماعی به آن توجه می شود. یعنی در واقع تمام جوامع چه توسعه یافته و چه توسعه نیافته به دنبال توسعه گردشگری هستند.
وی افزود: گردشگری مخصوص یک طبقه و گروه خاص نیست، بلکه تمام طبقات اجتماعی به نوعی به دنبال توسعه گردشگری هستند و به آن اهمیت می دهند. این روند روز به روز قاعدتا بیشتر می شود. یعنی گستره جمعیت و توجه به ابعاد گردشگری بیشتر، گسترده تر و متنوع تر می شود و حتی عمیق تر هم می شود. علل توسعه روزافزون گردشگری قطعا بسیار زیاد است.
ایمنی در خصوص دلایل توسعه گردشگری گفت: یکی از دلایل توسعه گردشگری به خودروهای شخصی بر می گردد که قطعا هم از جمله علل تاثیر گذار و مهم است. رونق سیستم حمل و نقل هوایی چه درون کشورها و چه بیرون کشورها، همچنین افزایش اوقات فراغت، درآمد و طبقه متوسط جامعه عمدتا بر توسعه گردشگری داخلی تاثیر گذار هستند. روز به روز این فرایند، گسترده تر و روند شدید تر هم می شود. ارتباطات افزایش پیدا کرده است. فضای مجازی، اینترنت و شبکه های اجتماعی مخاطبان بیشتری پیدا کرده و به دنبال این امر سبک های زندگی هم تغییر می کند که مسلما بر گردشگری و اهمیت آن تاثیر می گذارد.
ایمنی افزود: گردشگری قطعا اثرات مختلفی هم مثبت و هم منفی دارد. یکی از مشکلات اصلی که ما در کشورها و توسعه آنها مخصوصا در جوامع در حال توسعه داریم، عدم تعادل و برابری در بخش های مختلف نظیر صنعت، کشاورزی و حتی گردشگری است.
عدم تعادل بین شهرهای مختلف در خصوص گردشگری
ایمنی در خصوص عدم تعادل بین شهرهای مختلف در خصوص گردشگری گفت: ریشه عدم تعادل ها در ضعف برنامه ریزی است. زمانی که ما وضعیت گردشگری داخل کشورمان را بررسی می کنیم در کل به این نتیجه می رسیم که گردشگری داخلی کشور ما تنها شامل دو استان شمالی یعنی گیلان و مازندران و شهرهای مشهد، اصفهان و شیراز در مرکز و تا حدودی در اردبیل به دلیل سرعین اش است. در بقیه مناطق مختلف کشور ما علی رغم وجود جاذبه های متعدد، اما گردشگری مورد توجه قرار نگرفته است. هر چند ما روند تاریخی این موضوع را نگاه و بررسی می کنیم اما نتایج و شواهد نشان می دهد تا حدودی نسبت به قبل وضعیت بهتر شده اما هنوز هم فاصله بسیار زیاد است.
وی افزود: اگرچه تا حدودی در بحث گردشگری به سایر استانها هم توجه شده ولی این روند بسیار کند است. علت مورد توجه قرار نگرفتن این شهرها را می توان در مواردی نظیر شبکه های ارتباطی، عدم معرفی مناسب مقصدهای جدید، ضعف برنامه ریزی، نبود نگاه آمایش سرزمینی و توسعه فضایی و برنامه ریزی فضایی در منطقه گردشگری کشور جست و جو کرد. یعنی مسوولان کشور ما این نوع نگاه را نسبت به توسعه گردشگری نداشتند و یا اگر هم داشتند بسیار ضعیف بوده و نتوانستند در این زمینه موفق عمل کنند.
ایمنی افزود: به عبارتی از جمله دلایلی که سبب شده گردشگران به مناطق دیگر توجه نکنند وجود راه های ارتباطی نامناسب و دشوار آنها است. جاده های نامناسب و اذیت شدن در این راه ها رغبت افراد را برای رفتن به آن شهرها و مکان ها را از بین برده است. پس به عبارتی می توان گفت بسیاری از شهرهای ما زیر ساخت های مناسب از قبیل راه ها و امکانات اقامتی مثل هتل ها را ندارند.
این استاد دانشگاه در خصوص دلایلی که باعث شده استان های گیلان و مازندران گردشگران بیشتری را جذب کنند، گفت: مازندران و گیلان به دلیل وجود دریای خزر و جاذبه های دیگری که در آنجا هست بیشتر مورد توجه قرار گرفته و یکی از علل اصلی دیگر این است که این دو استان به تهران نزدیک هستند. تهران به عنوان مبدا اصلی گردشگری با 10 میلیون نفر جمعیت مبدا اصلی گردشگری کشور است. تهرانی ها هم سبک زندگی متفاوت و هم قدرت اقتصادی بالاتری دارند. پس هر کجا که تهران حرکت می کند، آنجا می تواند به مقصد گردشگری تبدیل شود.
وی افزود: مسوولان به رغم اینکه باید برنامه ریزی مناسبی برای توسعه گردشگری در سایر مناطق داشته باشند کمتر به این امر توجه کرده اند و همین امر سبب شده که گردشگری اثرات مثبت و منفی زیادی داشته باشد. وجود گردشگران بسیار در مازندران و گیلان در بسیاری از مواقع و در ایام خاص نه تنها اثرات مثبتی در منطقه ندارد بلکه خود آثار مخرب بسیار زیادی به ویژه در بحث های زیست محیطی و یا بحث های اقتصادی دارد. لذا این امر باعث می شود که ما با یک عدم تعادل و نابرابری در توسعه گردشگری مواجه شویم.
ایمنی در خصوص اثرات منفی تجمع گردشگران تنها در یک منطقه گفت: ورود گردشگران به این مناطق سبب می شود منطق عرضه و تقاضا بهم بخورد. بسیاری از مایحتاج حتی برای ساکنین محلی پیدا نمی شود و قیمت ها بالا برود. از طرفی ترافیک هم هست و مسائل زیست محیطی دیگری که قطعا در آن شهرها اتفاق می افتد.
این کارشناس در خصوص دلایل عدم تاثیر گذاری لازم گردشگری بر اقتصاد محلی دو شهر گیلان و مازندران گفت: معمولا افرادی که برای مسافرت به گیلان و یا مازندران می روند، تمام مایحتاج خود را از تهران می خرند و با خود می برند. تنها چیزی که از آن شهرها خریداری می کنند مواد خاص و اولیه است. خب این امر به ترس هایی که در مردم وجود دارد، بر می گردد که شاید آن وسایل مورد نظرشان را در آن شهرها پیدا نکنند و یا قیمت اش بسیار بالا باشد. از سویی معمولا در این شهرها استفاده کمتری از هتل ها صورت می گیرد. بسیاری از افرادی که به شهرهای شمالی می روند معمولا از چادرهای مسافرتی استفاده می کنند و این باعث می شد هزینه های اقامتی کمتر باشد. که خود همین اقامت ها هم برای محیط زیست و هم برای ترافیک مشکل آفرین می شود. خیلی از مسافران بر ای خریدهای خود به محلات و بازارهای محلی نمی روند تا از افراد محلی خرید داشته باشند. در نتیجه چندان تاثیری هم نمی توانند بر چرخه اقتصادی این شهرها داشته باشند.
پیشنهادات و راهکارها
ایمنی در خصوص پیشنهادات و راهکارهای لازم در خصوص توسعه گردشگری در سایر مناطق ایران گفت: توجه به آمایش سرزمین و برنامه ریزی فضایی در توسعه کشور بسیار مهم است. دوم نه تنها دولت بلکه سایر متولیان و سیاست گذاران با برنامه های مالیاتی اعطای تسهیلات و... می توانند زمینه های گردشگری در سایر مناطق را به همراه اورند.
ایمنی افزود: توجه به راه های ارتباطی بسیار مهم است. زیرا این راه ها در بسیاری از مناطق خصوصا در مناطق حاشیه ای اهمیت زیادی دارد. بحث معرفی جاذبه های شهرها و مکان های مختلف در ترغیب گردشگران برای توجه به جاذبه های دیگر مثل جاذبه های تاریخی و فرهنگی و... بسیار اهمیت دارد.
وی افزود: مسوولان می توانند مشوق هایی برای شرکت ها، آژانس ها و موسسه هایی در نظر بگیرند تا تورهایی را به مناطق کمتر شناخته شده بگذارند.
پژوهشم**م-ا**1552