یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی روز دوشنبه در سخنرانی خود در آغاز نشست فصلی شورای حکام آژانس در اظهاراتی که بسیاری از رسانه های جهان با توجه به سابقه محافظه کاری و اظهارات محتاطانه آمانو آن را بی سابقه و صریح ارزیابی کردند، نسبت به "تنش ها بر سر برنامه هسته ای ایران" ابراز نگرانی کرد.آمانو با یادآوری دستور هشتم ماه می (۱۸ اردیبهشت) شورای عالی امنیت ملی ایران برای توقف برخی از اقدامات ایران تحت برجام، گفت: من درباره افزایش تنش ها بر سر موضوع هسته ای ایران نگران هستم. آمانو تصریح کرد: همانطور که همواره تاکید کرده ام، تعهدات هسته ای ایران مطابق برجام یک دستاورد مهم برای راستی آزمایی هسته ای است و از این رو امیدوارم که بتوان راههایی برای کاهش تنش های جاری از طریق گفت وگو پیدا کرد. وی همچنین گفت که ضروری است که ایران بطور کامل تعهدات مرتبط با هسته ای خود مطابق برجام را اجرا کند.
مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی همچنین در کنفرانس خبری عصر دوشنبه در وین به خبرنگاران گفت که جمهوری اسلامی ایران میزان تولید اورانیوم غنی شده را افزایش داده است. وی با اشاره به افزایش اختلاف نظر بین امضاءکنندگان برجام از زمان خروج آمریکا از این توافق، افزود: روشن است که تنش رو به افزایش یافته و بهتر است که تنش کاهش یابد و این مساله باید از طریق مذاکره حاصل شود.
بسیاری از رسانه های جهان از جمله خبرگزاری رویترز اظهارات آمانو را با عنوان هشداری بی سابقه توصیف کردند. مدیر کل آژانس بین المللی انرژی به سوال خبرنگاری درباره استقبال از بازگشت آمریکا به برجام گفت: این سوال، فرضی است و من در جایگاهی نیستم که به این سوال پاسخ دهم. برگشتن یا برنگشتن به این توافق بین المللی به تصمیم آمریکا بستگی دارد. آمانو درباره خطر فروپاشی برجام گفت: برجام تحت فشار است؛ این چیزی است که من می‌فهمم.
اظهارات روز دوشنبه آمانو دو هفته پس از آنکه برای پانزدهمین بار پایبندی ایران را به برجام مورد تایید قرار داد، هشداری آشکار به جامعه بین المللی درخصوص جدی بودن اقدامات متقابل ایران در ازای بدعهدی های طرفهای دیگر برجام است. این هشدار در حالی مطرح شد که "هایکو ماس" وزیر خارجه آلمان برای تلاش به منظور حفظ برجام به تهران سفر و با مقامات ارشد ایران دیدار و گفت وگو کرد.
** پیام روشن ایران به اروپا و جامعه جهانی
«حسن روحانی» رئیس جمهوری اسلامی ایران عصر دوشنبه در دیدار وزیر امور خارجه آلمان با بیان اینکه خروج آمریکا از برجام جز تأثیرات منفی در تعامل کشورها و امنیت منطقه حاصلی نداشته است، تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران هرگز با اعمال تحریم و فشار در بن‌بست قرار نگرفته و نخواهد گرفت. روحانی تصریح کرد: اگر کشورهای اروپایی معتقدند که برجام به نفع مناسبات ایران و اتحادیه اروپا و توسعه صلح، ثبات و امنیت منطقه است باید سریعتر برای حفظ آن تلاش کرده و اقدامات عملی و جدی داشته باشند. روحانی با بیان اینکه شاهد عکس العمل مناسب و مسئولانه ای از سوی اروپا در قبال اقدامات یکجانبه آمریکا در نقض قطعنامه سازمان ملل و تروریسم اقتصادی آمریکا نبودیم، گفت: در طول یکسال گذشته علیرغم مواضع نسبتاً مناسب سیاسی، در مقام عمل شاهد هیچ اقدام جدی از سوی اروپا، نبودیم و اکنون باید به گونه‌ای تصمیم‌گیری و اقدام کنیم که به نفع ما، شما و همه کشورها و منطقه باشد.
رییس جمهوری با بیان اینکه ایران علیرغم آنکه می‌توانست پس از خروج آمریکا از برجام براساس ماده ۳۶ این توافق عکس‌العمل نشان دهد، اما یکسال صبر کرد، گفت: از اروپا انتظار داریم تا در برابر تروریسم اقتصادی آمریکا علیه ملت ایران ایستادگی و مقاومت کرده و به تعهدات خود در برجام عمل کند. رییس جمهوری با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران می‌خواهد براساس مقررات بین‌المللی، قطعنامه ۲۲۳۱ و توافق برجام به درستی اجرا شود، اظهار امیدواری کرد: کشورهای عضو اتحادیه اروپا بویژه آلمان بتوانند در این راستا نقش سازنده خود را به خوبی ایفا کنند.
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز روز دوشنبه در دیدار همتای آلمانی با تاکید بر اینکه اقدامات جدید ایران کاملاً منطبق با حقوق شناخته شده در ماده ۳۶ برجام است، تاکید کرد: ما آمادگی داریم این اقدامات را برحسب اقدامات عملی شرکای برجام ادامه بدهیم و برخی را متوقف کرده یا بازگشت دهیم. امیدواریم تلاش‌های دوستان ما در آلمان و سایر شرکای ما در ۱+۴ برای حفظ برجام به نتیجه برسد و حتماً ما نیز در این تلاش‌ها با آنها همکاری می‌کنیم. ظریف روز دوشنبه در عین حال تاکید کرد که نتیجه تلاش‌های اروپایی ها مهم است و تلاش بدون نتیجه برای حفظ برجام مورد نظر نیست.
هایکو ماس نیز خروج یکجانبه آمریکا از برجام را اقدامی اشتباه و نادرست قلمداد کرد و افزود: آلمان با سیاست‌های آمریکا علیه ایران اختلاف‌نظرهای زیادی دارد و تلاش می‌کند تا با همکاری دیگر کشورهای اروپایی بویژه فرانسه و انگلیس برجام را حفظ کرده و تعهدات خود را عملیاتی کند. وی با اشاره به تلاش اروپا برای راه‌اندازی ساز وکاری مالی با ایران «اینستکس»، گفت: اتحادیه اروپا به طور متحد در حال تلاش برای حفظ و توسعه همکاری‌های اقتصادی با ایران است.
** تشدید خصومت آمریکا علیه برجام و لحظه تصمیم برای اروپا
در این حال و هرچند وزیر خارجه آلمان در بازگشت از تهران ابراز امیدواری کرده که نخستین تراکنش در چهارچوب ساز وکار حمایت از مبادلات مالی تجاری ایران و اروپا (اینستکس) در هفته‌های آینده انجام شود، اما با انتشار گزارش هایی مبنی بر تلاش آمریکا برای تحریم نهاد ایرانی متناظر با اینستکس، اقدامات عملی اروپا در هفته‌های آینده برای حفظ برجام اهمیت مضاعفی یافته است بخصوص که با هشدار صریح مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، هرگونه صدمه‌ای به برجام به عنوان یک دستاورد بزرگ راستی آزمایی هسته ای در نتیجه فشارهای غیرقانونی آمریکا، منافع اروپا نیز به خطر خواهد افتاد. چنانکه ظریف روز یکشنبه این هفته در ارتباط با سفر قریب الوقوع نخست وزیر ژاپن به تهران تاکید کرد: در شرایطی که دولت آمریکا از یک طرف فشارها را افزایش می‌دهد و از طرفی دیگر به‌دروغ ادعا می‌کند که تمایل به مذاکره دارد، جمهوری اسلامی ایران باید نگرش خود و واقعیات را برای دنیا بیان کند؛ اینکه نیاز است تا دنیا در برابر سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه آمریکا واکنش نشان دهد. ظریف خاطرنشان کرد: وظیفه‌ای که اروپایی ها و بقیه اعضای برجام دارند این است که شرایط روابط اقتصادی ایران عادی سازی شود و اینها باید بگویند تا به حال چقدر این موضوع عادی شده است. در برجام اقدام مهم نیست بلکه نتیجه مهم است. اینکه گفته شود ما تلاش کردیم و نشد، خُب ما هم می‌توانیم از این به بعد تلاش کنیم و نشود.
آمانو در تازه‌ترین گزارش خود درباره برجام که روز جمعه ۱۰ خرداد ماه و در پی اعلام اقدامات متقابل ایران در برابر نقض عهد طرفهای دیگر برجام بویژه آمریکا منتشر شد، ضمن تایید مجدد پایبندی کامل ایران به برجام اعلام تصمیمات جدید از سوی جمهوری اسلامی ایران را مورد توجه قرار داد. در همین ارتباط، کاظم غریب آبادی نماینده جمهوری اسلامی در سازمان های بین المللی در وین انتشار پانزدهمین گزارش آژانس و تایید پایبندی ایران به برجام را نشانه حسن نیت جمهوری اسلامی ایران برای حفظ چندجانبه گرایی در روابط بین الملل و گواهی بر پایبندی آن به تعهدات بین المللی خواند.
نشست فصلی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی از روز دوشنبه تا جمعه این هفته در مقر این آژانس در وین برگزار می‌شود و بررسی گزارش تازه آژانس درباره تداوم پایبندی ایران به برجام با وجود بدعهدی های طرفهای دیگر از جمله محورهای بحث شورای حکام است. در نشست فصلی هفته جاری شورای حکام آژانس در وین مسائلی از جمله گزارش سالانه آژانس برای سال ۲۰۱۸، گزارش همکاری فنی سال ۲۰۱۸، گزارش کمیته برنامه و بودجه آژانس، گزارش نظارت و راستی آزمایی در جمهوری اسلامی ایران ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد مصوب سال ۲۰۱۵، اجرای پادمانها در جمهوری دموکراتیک خلق کره و همچنین اجرای توافق پادمانی "ان پی تی" در جمهوری عربی سوریه مورد بحث و بررسی اعضا قرار خواهد گرفت.
اروپام **۱۰۷۸**۲۰۴۰