عشایر به عنوان بخشی از خانواده بزرگ کشاورزی، جزئی از بهره برداران این حوزه محسوب می‌شوند. قشر زحمت کش و کم توقعی که در تولید ملی و توسعه اقتصادی کشور نقش بسیار مهمی داشته و با کمترین امکانات بیشترین خدمات را به جامعه ارائه می‌دهند.
از اواخر سال گذشته بارش ها با پراکنش خوبی در مناطق عشایری شهرستان شاهرود انجام شد این در حالی بود که بارش در سال های قبل از میزان کمی برخوردار بود اما همین مقدار کم هم با پراکنش نامناسب و زمان نابهنگام انجام شد.
بارش‌های به موقع امسال و پراکنش مناسب موجب غنی شدن بیشتر مراتع در مناطق عشایری شاهرود چون مراتع بخش‌های خارتوران، مرکزی و کوهستان ها شده است که در سال گذشته با فقر بسیار مواجه بودند اما اکنون با سرسبزی بسیار جبران مافات کرده و دام‌های عشایر پروارتر از همیشه هستند.
به دلایل مختلف مالی و خشکسالی‌های چند سال گذشته دام‌های عشایر لاغر شده و به همین دلیل بسیاری از عشایر بخش زیادی از دام‌هایشان را فروختند.
خشکسالی‌های ۱۴ سال گذشته که خسارت‌های بسیاری را به عشایر و دیگر باغداران و کشاورزان شاهرودی وارد کرد، لزوم تنوع فعالیت اقتصادی آنها را بیشتر می‌کند تا در صورت مواجه شدن با یکی از مشکلات، چرخ زندگیشان از حرکت نایستد.
با تنوع بخشی به فعالیت‌های اقتصادی در جامعه عشایری در کنار دامداری سنتی و بهره گیری از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های موجود در جامعه عشایری از جمله پرداختن به گردشگری در مناطق ییلاقی و قشلاقی عشایر و همچنین استفاده از وجود گیاهان متنوع و فراوان دارویی در این مناطق می‌توان در اقتصاد خانوارهای عشایری در راستای توسعه معیشت پایدار و انجام مشاغل دیگری غیر از دامداری به این قشر زحمت کش کمک کرد.
عشایر باید از تنوع درآمدی برخوردار باشند
رئیس اداره امورعشایری شاهرود در گفت و گو با ایرنا، تغییر معیشت را یکی از رویکردهای اساسی این اداره برای عشایر ذکر کرد و گفت: تجربه سال‌های گذشته نشان داد که عشایر باید از تنوع درآمدی برخوردار باشند.
رضا نقی زاده تاکید کرد: بارش‌های خوب امسال برای ارتقای وضعیت اقتصادی عشایر به صورت مقطعی خوب است، اما باید برای امنیت اقتصادی آنها راهکارهای دیگر اندیشیده و اجرا شوند که روی آوردن به گردشگری عشایری، فروش صنایع دستی و فرآورده‌های دامی و گیاهان دارویی از آن جمله‌اند.
وی گفت: مناطق عشایرنشین شرق استان سمنان از ظرفیت‌های خوبی در این حوزه‌ها برخوردار است که تقویت آنها در تغییر معیشت عشایر از تک محوری بودن امرار معاش از دامداری سنتی به حوزه‌هایی مانند صنایع دستی، گردشگری و تولید و فروش گیاهان دارویی است.
وی تصریح کرد: اداره امور عشایری شاهرود موضوع گردشگری عشایر را در دستور کار قرار داده و با همکاری سازمان میراث فرهنگی شهرستان و استان سمنان پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهد.
رئیس اداره امور عشایری شاهرود اظهار داشت: در منطقه رضا آباد خارتوران مکان‌های بومگردی ساخته شده که تا کنون نتایج مفیدی در برداشته و در معیشت عشایر تغییر حاصل شده است.
نقی زاده ادامه داد: گیاهان دارویی از جمله وشق، گل گاوزبان و خاکشیر که افراد زیادی در جامعه خواهان آنها هستند؛ با کمترین هزینه در مناطق عشایری تولید می‌شود.
رئیس اداره امور عشایری شاهرود معتقد است افزایش سطح آگاهی عشایر در حوزه‌های مختلف از جمله دام و بیماری‌های آن، تغذیه و صنایع دستی و گردشگری موجب می‌شود هم اشتغال پایدار و نیز افزایش درآمد اتقاق بیافتد.
وی تاکید کرد: نکته حائز اهمیت دیگر صنایع دستی مرغوب و زیبایی است که حاصل سرپنجه زنان هنرمند عشایری است، این زحمتکشان نقش عمده‌ای در روند تغییرات اقتصادی و ساختار جامعه عشایری بر عهده دارند.
نقی زاده گفت: چنانچه به صنایع دستی عشایر کم توجهی شود، این قشر زحمتکش از چرخه فعالیت کشاورزی و دامداری و صنایع دستی کشور حذف شده و ضربه جبران ناپذیری بر اقتصاد ملی وارد خواهد شد.
تولید ۱۳ محصول صنایع دستی توسط عشایر منطقه شاهرود
وی با اشاره به اینکه ۱۳ نوع محصول صنایع دستی توسط عشایر منطقه شاهرود تولید می‌شود، ادامه داد: گلیم، جاجیم، شال، کلاه، نمد، قالی، قالیچه، زیلو، پاپوش، پلاس و دستکش تو سط زنان عشایر تولید می شود و فروش آنها نقش بسزایی در تغییر معیشت عشایر بوجود خواهد آورد.
نقی زاده گفت: برای ارائه محصولات صنایع دستی نیاز به بازاریابی مناسب و ایجاد نمایشگاه‌های دائمی صنایع دستی است که این ضعف باید توسط شرکت‌های تعاونی عشایری برطرف شود.
وی با بیان اینکه چهار شرکت تعاونی عشایری در شهرستان شاهرود فعالیت دارند، افزود: همه عشایر شهرستان شاهرود زیرپوشش این شرکت‌ها بوده و از سرمایه گذاران آنها هستند.
وی خاطر نشان کرد: از وظایف تعاونی‌ها تأمین و توزیع و فروش نهاده‌های تولید و همچنین برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی از جامعه عشایری به بازار مصرف است در این قسمت ضعف‌هایی وجود دارد که باید برطرف شود.
نقی زاده با بیان اینکه میزان تولید محصولات لبنی توسط عشایر منطقه با توجه به خشکسالی‌های اخیر هر ساله به طور میانگین ۶۵۸ تن است، افزود: از شیر تولیدی ۲۳ نوع محصول فرآوری می‌شود که ۱۰ درصد از این محصولات خود مصرفی و باقی وارد بازار می‌شود.
رئیس اداره امور عشایری شاهرود با بیان اینکه عشایر در بدترین شرایط دستکم سالیانه ۶۰۰ تن گوشت قرمز به بازار تحویل می‌دهند، ادامه داد: با ارائه تسهیلات ارزان قیمت می‌توان در افزایش تولید گوشت قرمز مؤثر بود.
جامعه عشایری که حدود ۲ درصد جمعیت کشور را شامل می‌شود در چند سال گذشته به خاطر خشکسالی شرایط بدی را گذرانده‌اند و با وجود کمک‌های بسیاری که دولت برای تداوم فعالیت آنها کرده ضرورت دارد مسؤولان با ارائه تسهیلات ارزان قیمت نگرانی‌های آنان را بر طرف کرده و شرایط زندگی بهتری را برای این قشر زحمت کش فراهم کنند.
جمعیت عشایر شهرستان شاهرود بر اساس سرشماری سال ۸۷، ۲ هزار و ۹۶۵ تن است. ۹ طایفه عشایری شهرستان دارای ۱۴۱ هزار و ۲۲۵ رأس دام سبک، بیش از یک هزار رأس دام سنگین و یکهزار و ۷۰۹ نفر شتر هستند.
عشایر شاهرود، با تولید ۲ هزار و ۸۴ متر مربع دست بافته، ۲۱.۱ درصد از تولید صنایع دستی استان را به خود اختصاص داده‌اند.
۱۰۲۳/۶۱۶۷/۷۴۰۸