در واقع سفر او روز پنجشنبه به بیشکک برای شرکت در نوزدهمین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان شانگهای بلافاصله بعد از بازگشت آبه شینزو نخست وزیر ژاپن از تهران بود که سعی کرد حامل پیامی از سوی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا برای رهبران ایران در اوج هجمه‌های غرب علیه ایران باشد.
درست در همین موقع بود که رسانه‌های غربی حملات مشکوک به دو نفتکش در دریای عمان را به ایران منتسب کرده بودند تا انعکاس آن بتواند سایه سنگینی بر شرکت رئیس جمهوری ایران در این دو اجلاس و مهم‌تر از همه بر دستاوردهای سفر شینزو بیافکند، غافل از اینکه شرکت کنندگان در اجلاس شانگهای توجهی به این جنجال آفرینی‌ها نکرده و به گرمی دست رئیس جمهوری ایران را فشردند.
اگرچه برخی تحلیلگران پیش بینی می‌کردند غربی‌ها بتوانند با این اقدام غوغاسالارانه به اهداف خود برسند، اما جهان شاهد بود هم نخست وزیر ژاپن بدون هیچ تنش و حاشیه سفری به کشورش بازگشت و هم سفر روحاتی به راحتی با اهداف از پیش تعیین شده خود پیش رفت، بیشتر بدان سبب که نه رئیس جمهوری ایران و نه رهبران کشورهای مهم شرکت کننده در این دو اجلاس توجهی به این جنجال آفرینی غربی‌ها نکرده و دیدارهای بسیار مهمی را نیز با او برگزار کردند.
اهمیت نمادین این سفر، بلافاصله بعد از دیدار آیت الله سید علی خامنه ای رهبر معظم انقلاب با نخست وزیر ژاپن، در آن‌جا است که مدتی است که جهان شاهد تقابل و جبهه‌بندی در صحنه بین‌المللی، افول قدرت غرب و احیای دوباره قدرت آسیا و شکل گیری نوعی همگرایی میان کشورهای مهم آسیایی است که برگزاری اجلاس بیشکک خود نمونه‌ای از این همگرایی به حساب می‌آید.
چون از یک سو، آمریکا فرماندهی یک اردوگاه متشکل از کشورهای غربی و سران کشورهای مرتجع عربی و صهوینیستی خاورمیانه را بر عهده دارد و در سمت شرق، جبهه‌ای با محوریت چین و روسیه شکل گرفته است که تقابل اقتصادی میان طرفین نیز یکی از وجوه جبهه بندی جدید است و البته قطعاً این تقابل در زیرپوست وقایع اقتصادی، در حوزه‌های سیاسی و نظامی نیز در حال پیشروی است.
این در حالی است که هم چین و هم روسیه، متحد سنتی و قدیمی جمهوری اسلامی ایران هستند و در هر دوره تحریم‌های ناعادلانه آمریکا علیه ایران، برخلاف اروپایی‌ها، در کنار ملت ایران ایستادند.
در واقع باید گفت که راهبرد نگاه به شرق در این اجلاس همچنان میان اعضای سازمان شانگهای جلوه خاص داشته است به گونه‌ای که حسن روحانی دو دیدار مهم خود را در این سفر با رهبران روسیه و چین برگزار کرد.
یعنی این سفر تلویحاً این پیام را به جهان مخابره کرد که دوران خوش‌بینی یا "صبر و انتظار" در قبال اروپایی‌ها به پایان رسیده است و استراتژی بازگشت به ظرفیت همکاری و شراکت با متحدان سنتی (یا همان راهبرد نگاه به شرق) دوباره از سوی ارکان عالیه نظام جمهوری اسلامی ایران در دستور کار قرار گرفته است تا پیامی به غرب باشد.
بنابراین، رئیس جمهوری اسلامی ایران علاوه بر حضور و سخنرانی در جمع سران کشورهای عضو شانگهای، در دیدارهای جداگانه ای که با رؤسای جمهوری روسیه، چین، پاکستان، تاجیکستان و افغانستان داشت با آنها در خصوص مسائل مورد علاقه دوجانبه، منطقه‌ای و بین المللی تبادل نظر کرد، اجلاسی که ریاست دوره این با روسیه بود و ۵۲۸ خبرنگار آن‌را پوشش داده بودند.
از جمله مهم‌ترین دیدار حسن روحانی در بیشکک روز جمعه با ولادیمیر پوتین، همتای روسی اش بود که آن طور که خبرگزاری‌ها نوشته‌اند، محور اصلی آن گفت وگو درباره مسائل منطقه از جمله توافق جامع قدرت‌های هسته‌ای جهان با ایران (برجام) و وضعیت سوریه بوده است.
این دیدار که هفدهمین دیدار دو جانبه این دو رئیس‌جمهور بود در حالی صورت گرفت که طی چند روز قبل رهبران و مقام‌های ارشد کشورهای دیگر هم برای سفر به ایران یا اظهارنظر درباره تنش در منطقه، نسبت به میانجی‌گری میان و تهران و واشنگتن ابراز تمایل کرده بودند.
اما پوتین، رئیس جمهوری روسیه سعی کرد در این دیدار با توجه به شرایط منطقه‌ای بار دیگر بر حمایت خود از برجام تاکید کند.
شیء جی پینگ، رئیس جمهوری خلق چین نیز در دیداری که در حاشیه اجلاس با روحانی داشت، با توجه به فشارهای آمریکا علیه تهران و پکن به ویژه در زمینه مسائل اقتصادی و تجاری و تحریم، به او اطمینان داد که کشورش بدون توجه به شرایط به توسعه روابط خود با تهران ادامه می‌دهد.
در واقع موضع گیری رهبران چین و روسیه در این اجلاس و نیز بیانیه ۳۱ صفحه‌ای پایان اجلاس با محوریت حمایت ار برجام نشان داد که این دو کشور و دیگر اعضای این پیمان هنوز برگ‌های برنده‌های ایران در کنش گری‌های بین‌المللی در برابر غرب به حساب می آیند.
با این وجود، عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان نیز در نشست شانگهای در بیشکک تأکید کرد که اجرای کامل برجام از سوی تمامی طرف‌ها برای ثبات منطقه‌ای و بین‌المللی اجتناب‌ناپذیر است.
رئیس جمهوری ایران همچنین روز شنبه به دعوت "امامعلی رحمان" همتای تاجیک خود در پنجمین کنفرانس "تعامل و اعتماد سازی آسیا معروف به (سیکا) " در تاجیکستان شرکت و مواضع و دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران درخصوص موضوعات مهم منطقه را در جمع سران و مقام‌های بیش از ۲۰ کشور آسیایی حاضر در این نشست بین المللی تبیین و تشریح کرد.
روحانی همچنین در حاشیه اجلاس سیکا در شهر دوشنبه در ملاقات‌های جداگانه ای با رئیس اجرایی دولت افغانستان، رئیس جمهوری ترکیه و امیر قطر و رئیس جمهوری تاجیکستان دیدار و در خصوص مناسبات دو جانبه و مسائل مهم منطقه‌ای و بین المللی گفت و گو کرد.
در واقع، پنجمین کنفرانس سیکا که در ۲۴ و ۲۵ خرداد (۱۵-۱۴ ژوئن) با حضور ایران در دوشنبه برگزار شد رفت تا مقدمه‌ای برای مذاکره و صحبت در مورد حل و فصل مشکلات آسیا و یافتن راهی مؤثر برای ترویج ابتکارات در سطوح بالا باشد.
" حسن روحانی" رئیس جمهوری اسلامی ایران در سخنرانی خود در دوشنبه بیشتر بر وضعیت خاورمیانه تاکید داشت. وی در این باره گفت: " مداخله خارجی بعضی از قدرت‌ها، سیاست‌های قهرآمیز یک جانبه گرایانه، تروریسم، افراط گرایی، پیمان شکنی و قانون گریزی، خاور میانه را به یکی از بحرانی‌ترین و بی‌ثبات ترین مناطق جهان تبدیل کرده است".
روحانی به مسئله توافق هسته‌ای نیز اشاره کرد و گفت که با وجود خروج آمریکا از این قرارداد و ازسرگیری تحریم‌های ضد تهران معتقدیم که انجام تعهدات پذیرفته شده توسط طرف‌های ذیربط نقش مهمی در افزایش ثبات منطقه و جهان ایفا خواهد کرد.
وی تصریح کرد: بدیهی است که ایران نمی‌تواند به صورت یک طرفه به توافق هسته‌ای متعهد باقی ماند، بلکه لازم است که سایر کشورها نیز سهم خود را برای حفظ توافق هسته‌ای ایفا کنند.
طرح برگزاری نشست سران تعامل و اقدامات اعتمادسازی در آسیا (سیکا) در اکتبر ۱۹۹۲ میلادی در چهل و هفتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد از سوی "نورسلطان نظربایف" رئیس جمهوری وقت قزاقستان به منظور ارتقای روابط دو جانبه و همکاری میان کشورهای آسیایی با هدف ایجاد ثبات و برقراری امنیت در منطقه مطرح و این سازمان در سال ۱۹۹۶ به طور رسمی مطرح و تائید شد.
نشست سران سیکا که ایران، قزاقستان، افغانستان، پاکستان، کره جنوبی، چین، روسیه، هند، فلسطین، مغولستان، قرقیزستان، ازبکستان، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان و تایلند از جمله اعضای آن هستند، هر ۴ سال یک بار و اجلاس وزرای خارجه هر ۲ سال یک بار برگزار می‌شود.
در حال حاضر این سازمان ۲۲ عضو دارد و در برگیرنده ۱۲ عضو ناظر مشتمل بر سازمان‌های بین المللی همچون سازمان ملل متحد، سازمان امنیت و همکاری در اروپا، اتحادیه عرب و تعدادی از کشورها از جمله مالزی، اندونزی، ویتنام، ژاپن، اوکراین و آمریکا است.
سازمان همکاری شانگهای نیز که یک سازمان بین‌المللی بین دولتی است و در ۱۵ ژوئن سال ۲۰۰۱ میلادی در شهر شانگهای چین توسط قزاقستان، چین، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان تأسیس شد، امروزه ۱۱ عضو دارد که ایران نیز از اعضای ناظر آن می‌باشد.
در هر حال این دو اجلاس با دستاوردهای قابل توجهی برای ایران برگزار شد، چون رئیس جمهوری ایران در طی این دو روز علاوه بر حضور و سخنرانی در جمع سران کشورهای عضو شانگهای و سیکا، در دیدارهای جداگانه ای که با همتایان شرکت کننده خود داشت و با آنها در خصوص مسائل مورد علاقه دوجانبه، منطقه‌ای و بین المللی تبادل نظر کرد، دیدارهای سودمندی که در شرایط حساس و تحریمی کنونی هر یک به نوبه خود از اهمیت خاص برخوردار بودند.
در واقع شرکت جمهوری اسلامی ایران در این نشست‌ها بیانگر استمرار روند عادی برنامه‌های دیپلماتیک تهران است و البته نشانگر این است که هر تلاشی برای انزوای سیاسی و دیپلماتیک ایران در شرایط کنونی با شکست مواجه می‌شود، چرا که ایران یکی از کشورهای مؤثر و مهم جهان است.
در بحبوحه تلاش‌های سیاسی و رسانه‌ای آمریکا و برخی کشورهای جنوب خلیج فارس برای بالانگه داشتن سطح تنش‌ها در منطقه، شرکت رئیس جمهوری اسلامی ایران در دو اجلاس مهم آسیایی و منطقه‌ای، هم نشانه شکست تلاش‌ها برای ایران هراسی و انزوای آن و هم تأییدکننده نقش تعیین کننده ایران در تأمین ثبات و امنیت منطقه است.
کارشناس ایرنا در حوزه آسیا