جایگاه امنیت غذایی ایران بین ۱۲۵ کشور رتبه ۸۲ است که یکی از دلایل کسب این رتبه، هدر رفت بیش از حد محصولات کشاورزی در ایران می‌باشد.
امنیت غذایی مقوله بسیار مهمی است که یکی از ارکان توسعه پایدار به حساب می‌آید و براساس آمارها جمعیت جهان تا سال ۲۱۰۰ میلادی به ۱۱ میلیارد نفر خواهد رسید که مصرف مواد غذایی نیز در این افق افزایش خواهد داشت.
تحلیل ها نشان می دهند تا سال ۲۰۵۰، نیاز برای تولیدات کشاورزی در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا ۱۵۰ درصد افزایش می یابد از این رو لازم است از هم اکنون برنامه ریزی دقیق برای رفع نیاز به محصولات کشاورزی انجام شود.
در این میان روغن از جمله کالاهای اساسی و نیازهای ضروری است و با تولید محصولات غذایی به ویژه دانه های روغنی برای تأمین نیاز اساسی مردم علاوه بر پاسداری از امنیت غذایی می توان تولید داخلی را نیز در راستای اقتصاد مقاومتی هدایت کرد.
کشت دانه روغنی کلزا برای تولید پایدار گندم نیز ضروری است زیرا این دانه روغنی در تناوب کشت با گندم سبب تقویت خاک، کاهش آفات و بیماری‌ها، استفاده بهینه از آب و در نهایت افزایش تولید گندم می‌شود.
کشت مداوم گندم در اراضی زراعی سبب کاهش توان رویشی اراضی و افت قابل توجه میزان تولید گندم می‌گردد که برای جلوگیری از این روند باید محصول دیگری را در تناوب کشت گندم برای کشت جایگزین در نظر داشت و بررسی‌های علمی نشان می دهد دانه روغنی کلزا بهترین نوع محصول در این زمینه است.
کلزا یکی از گیاهان روغنی است که دانه آن حاوی ۴۰ تا ۴۵ درصد روغن و ۲۵ تا ۳۵ درصد پروتئین می‌باشد که به دلیل ترکیب مناسب اسیدهای چرب غیراشباع و درصد اندک اسیدهای چرب اشباع شده همانند زیتون جزو با ارزش ترین روغن‌های خوراکی است.
پروتئین موجود در کنجاله کلزا نیز در تغذیه دام و طیور استفاده می‌شود و کاشت آن دارای مزیت و فایده بسیار است.
* واردات بیش از ۸۵ درصد روغن مورد نیاز کشور
هم اکنون بیش از ۸۵ درصد دانه های روغنی مورد نیاز از خارج کشور وارد می‌شود و اگر در کشت دانه های روغنی موفق نشویم، پایداری و خودکفایی در کشت گندم را نیز از دست می‌دهیم.
سالانه حدود چهار میلیارد دلار ارز کشور صرف واردات روغن خام، کنجاله و سویا می‌شود، مضاف بر آنکه تأمین کنجاله دام وابسته به دانه های روغنی است که اگر آن را نداشته باشیم باید سالانه ۳ تا ۴ میلیون تن علوفه برای تولید مرغ، تخم مرغ و گوشت وارد کنیم.
با توجه به طرح کشت دانه های روغنی و کم آب بودن کشور، کلزا تنها محصولی است که در فصل پاییز کشت شده و از نزولات جوی استفاده می‌کند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: ۱۴ درصد نیاز کشور به روغن در داخل تأمین می‌شود و هنوز برای تأمین ۱۰۰ درصدی آن راه درازی در پیش داریم.
محمد رضا اورانی افزود: برای تامین نیاز کشور به دانه های روغنی طرح توسعه کاشت یک میلیون هکتاری دانه های روغنی آغاز شده است که سهم خراسان رضوی از این میزان، کشت ۵۰ هزار هکتار دانه های روغنی به ویژه کلزاست.
وی اظهار داشت: این میزان ۱۰ برابر سطح زیر کشت فعلی دانه های روغنی در استان است.
وی با بیان اینکه روغن از کالاهای اساسی و ضروری است که ارتباط نزدیک با معیشت اقشار جامعه دارد گفت: باید در تأمین این نیاز و امنیت غذایی تلاش مضاعف انجام شود.
اورانی افزود: وابستگی به واردات این محصول اساسی خطر بزرگی برای امنیت غذایی کشور محسوب می‌شود بنابراین براساس تاکید هوشیارانه رهبر معظم انقلاب باید در تولید دانه های روغنی جدیت بیشتر داشته باشیم.
وی اظهار داشت: پایداری تولید غلات به ویژه ادامه خودکفایی گندم از نتایج اثبات شده تناوب کشت این محصولات با دانه های روغنی از جمله کلزا می‌باشد.
وی گفت: تکرار کاشت یک نوع محصول غلات بیش از چهار سال متوالی در یک زمین باعث افت تولید به شکل چشمگیر می‌شود اما اگر دانه روغنی کلزا در کشت تناوبی این محصول قرار گیرد، در سال بعد از کشت دانه روغنی، تولید غلات دستکم ۲۰ درصد افزایش می یابد ضمن اینکه محصول کلزا نیز به دست می‌آید.
* کشت چهار هزار هکتار کلزای پاییزه
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز گفت: چهار هزار هکتار از کشتزارهای این استان در سال گذشته زیر کشت کلزای پاییزه قرار گرفت.
نجفقلی صالحی با اشاره به اهمیت کشت کلزا افزود: این محصول به عنوان یک گیاه در تناوب تولید محصولات وارد می‌شود و علاوه بر ایجاد امکان تولید روغن، اصلاح خاک نیز با کشت آن محقق می‌شود.
وی اظهار داشت: استان خراسان رضوی در تولید کلزا و روغن آن رتبه هفتم کشور را دارد و سالانه بیش از پنج هزار تن کلزا در این استان تولید می‌شود و سه کارخانه روغن گیری در استان روغن کلزا تولید می کنند.
وی گفت: افزایش کشت کلزا و حمایت از این کشت از اولویت های جهاد کشاورزی استان است.
* کشت پنج هزار هکتار کلزا
صالحی با بیان اینکه هم اکنون پنج هزار هکتار اراضی کشاورزی استان زیر کشت کلزا قرار دارد افزود: بیش از چهار هزار هکتار از این سطح بارور و قابل برداشت است.
وی با بیان اینکه پارسال حدود هفت هزار و ۲۰۰ تن محصول کلزا در استان تولید و از کشاورزان خریداری شد اظهار داشت: پیش بینی می‌شود امسال ۹ هزار تن محصول کلزا در استان برداشت شود.
وی گفت: رسیدن به برنامه مورد هدف برای کشت ۵۰ هزار هکتار کلزا نیازمند عزم جدی و کوشش فراوان است اما حاصل آن می تواند طعم شیرین خودکفایی را داشته باشد.
* خراسان رضوی موفق در افزایش بهره وری مزارع کلزا
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی افزود: در سال زراعی گذشته شاهد افزایش چشمگیر بهره وری و تولید دانه روغنی کلزا در این استان بودیم که این موفقیت نتیجه هوشمندی در کشت این محصول بوده است.
صالحی اظهار داشت: سال زراعی گذشته متوسط عملکرد کلزا در استان ۲۱۰۰ کیلو گرم در هر هکتار بود که نسبت به مدت مشابه سال قبل آن ۲۲۰ کیلو گرم در هکتار افزایش داشت.
وی گفت: استفاده از بذرهای هیبریک، رعایت تاریخ کشت، تغذیه گیاهی زمین زیر کشت و مبارزه به موقع با آفات از مهمترین عوامل افزایش بهره وری و تولید دانه روغنی کلزا در این استان بوده است.
هم اکنون منبع تأمین معیشت نیمی از جمعیت روستایی خراسان رضوی اشتغال به کشاورزی است و ۳۶۳ هزار بهره بردار در این بخش فعالیت دارند و سالانه هشت میلیون تن انواع محصولات باغی، زراعی و دامی در استان تولید می کنند.
سالانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار زمین در این استان زیر کشت ۸۳ نوع محصول می‌رود که ۹۰۰ هزار هکتار از این سطح مربوط به زراعت و ۳۰۰ هزار هکتار آن باغ است.
۷۴۹۶ / ۶۰۵۳