بر اساس تعریف 'سازمان جهانی گردشگری' (WTO)، گردشگری سلامت شامل استفاده از خدماتی است که به بهبود یا افزایش سلامت و افزایش روحیه فرد(با استفاده از درمان پزشکی، آب‌های معدنی یا آب و هوا) منجر و در مکانی خارج از محل سکونت فرد ارائه می‌شود.
بر این اساس گردشگری سلامت را می‌توان شاخه‌ای مهم و جدید از صنعت گردشگری دانست که با جهانی شدن بهداشت و درمان به ایران راه یافته و به هرگونه مسافرتی که برای ارتقای سلامت انجام شود، عنوان کرد.
مطابق با گزارش آماری که از گردشگران ورودی به ایران به دست آمده نیز مشخص شده که انگیزه مسافران برای درمان در ایران بسیار بالا بوده و با ثبت سفر و درمان ۱۵۰ هزار بیمار خارجی در سامانه وزارت بهداشت در سال ۹۵ حدود ۵۰۰ میلیون دلار درآمد از این محل برای کشور حاصل شده است که نیم درصد از سهم جهان می‌شود.
شورای راهبردی گردشگری سلامت کشور چندی پیش اعلام کرد که اطلاعات مسافرانی که برای جراحی پلاستیک و درمان‌های پزشکی دیگر به ایران سفر می‌کنند در سامانه وزارت بهداشت ثبت نمی‌شود.
از طرفی پزشکان و بیمارستان‌هایی هم هستند که بیماران خارجی را بدون ثبت و اعلام اطلاعات آنها عمل می‌کنند، برای همین ما تخمین می زنیم سهم واقعیِ ایران از گردشگری سلامت، دست کم یک میلیارد دلار باشد، هرچند که ظرفیت و زیرساخت‌های پزشکی ایران در حال حاضر، توانایی ایجاد هفت میلیارد دلار درآمد را دارد.
موقعیت جغرافیایی، آب و هوای خاص، منابع طبیعی گسترده مانند چشمه‌های آب گرم و مناطق دارای گل و لای برای درمان و وجود پزشکان ماهر و سرشناس بین‌المللی در رشته‌های مختلف از عوامل مهم در لزوم توجه به توسعه صنعت گردشگری پزشکی در کشور ایران است. هزینه پایین (در مقایسه با بسیاری از کشورهای دنیا) و کیفیت بالای خدمات درمانی، سابقه کهن پزشکی و طب سنتی و هزینه‌های پایین حمل و نقل و اقامت جهت سفر به ایران از دیگر موارد راهگشا در این زمینه هستند.
جذب گردشگر پزشکی باعث فعال‌سازی بخش‌های مختلف اقتصادی از قبیل خدمات درمانی، مکان‌ها و بخش‌های توریستی می‌شود و علاوه‌بر ایجاد درآمد ارزی می‌تواند فرصت‌های شغلی بسیاری را ایجاد کند.
از سویی استان اصفهان به واسطه قرار گرفتن در مرکز ایران، دارا بودن شرایط اقلیمی، آثار و بناهای تاریخی ثبت شده ملی و جهانی، و مرکز تولید صنایع‌دستی همواره مورد توجه بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی بوده است.
این استان با بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی که یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام‌های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است جایگاه ویژه ای در صنعت گردشگری کشور دارد.
علاوه بر اینها، این استان و به صورت مشخص شهر اصفهان به‌دلیل وجود مراکز درمانی مانند بیمارستان صدوقی، مرکز تخصصی قلب چمران، مرکز چشم پزشکی صدرا، کلینیک‌های باروری و ناباروری، دیالیز، ارتوپدی و… از قابلیت توسعه صنعت گردشگری پزشکی برخوردار است.
همچنین تأسیس و راه‌اندازی شهرک سلامت اصفهان، عامل مهمی در رشد شاخص‌های بهداشت و سلامت و در نهایت بهبود صنعت گردشگری سلامت در شهر اصفهان خواهد بود که این موارد می‌تواند اصفهان را در صنعت گردشگری پزشکی متمایز کنند.
بنابراین، اصفهان قابلیت تبدیل شدن به یکی از قطب‌های گردشگری پزشکی را دارد، چنانچه این نوع از گردشگری در شهر اصفهان مورد توجه قرار گیرد، می‌تواند به بخش قابل‌توجهی از نیازهای بازار منطقه و کشورهای همسایه پاسخ دهد.
با این وجود برخی از کارشناسان معتقدند توانمندی جمهوری اسلامی ایران در ارائه خدمات درمانی و بهداشتی برای گردشگران سلامت سرآمد بوده و به لحاظ کیفیت خدمات و رقابت پذیری سرآمد منطقه هستیم.
طی دهه اخیر ایران در زمینه گردشگری سلامت گام های بزرگی برداشته و کیفیت خدمات درمانی ارائه شده باعث افزایش تعداد گردشگران خارجی سلامت در کشور شده است.
بر اساس برخی از آمارهای موجود تعداد گردشگران سلامت ایران در سال ۲۰۱۷ میلادی به ۳۰۰ هزار نفر رسیده که نسبت به سال ۲۰۱۶ دو برابر افزایش یافته است.
اتباع جمهوری آذربایجان، عراق، ترکمنستان، افغانستان، ترکیه، سوریه، لبنان، عمان، بحرین و از جمله کشورهای منطقه هستند که در سال‌های اخیر، ایران را به عنوان مقصد مهم گردشگری سلامت خود انتخاب کرده اند.
اصفهان از قابلیت ویژه ای برای توسعه گردشگری سلامت برخوردار است
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان گفت: اصفهان به لحاظ پیشینه تمدنی و فرهنگی و جذابیت حاصل از وجود بناهای تاریخی و جاذبه‌های گردشگری از یک سو و از سوی دیگر به لحاظ وجود مراکز پیشرفته پرشکی و درمانی از قابلیت ویژه ای برای توسعه گردشگری سلامت برخوردار است.
محسن یارمحمدیان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: در این راستا باید فرایند سنتی جذب گردشگر سلامت را کنار بگذاریم و به دنبال توسعه گردشگری سلامت باشیم.
وی اظهار داشت: در زمان حاضر افراد زیادی از کشورهای حاشیه خلیج فارس در بیمارستان‌های مجهز اصفهان درمان می‌شوند اما این فرایند بیشتر حالت سنتی دارد و ما بباید به دنبال تکمیل و اصلاح این فرایند باشیم.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی اصفهان افزود: در قدم اول باید یک واحد مستقل برای گردشگری سلامت در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ایجاد شود تا از نا هماهنگی‌ها در این مسیر جلوگیری شود.
وی یادآور شد: هماهنگی واسطه‌ها با دفاتر مسافرتی که در حوزه گردشگری سلامت فعالیت می‌کنند نیز بسیار مهم است و این دفاتر باید با واحد گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی هماهنگ باشند.
یارمحمدیان افزود: یکی دیگر از برنامه‌ریزی‌های مهم برای توسعه گردشگری سلامت در اصفهان، ساخت شهرک سلامت است که با آماده شدن این شهرک، نه تنها از کشورهای اطراف بلکه حتی از کشورهای اروپایی و آمریکایی هم برای درمان به اینجا مراجعه خواهند کرد و مجموعه این اقدامات و تصمیم گیری ها کمک خواهد کرد تا اصفهان در حوزه سلامت کشور حرف اول را بزند.
پایین بودن هزینه درمان از جاذبه‌های گردشگری سلامت در اصفهان است
رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت: ارزان‌تر بودن هزینه خدمات درمانی بخش خصوصی در اصفهان در مقایسه با سایر شهرهای بزرگ کشور و حتی کشورهای همسایه، از جاذبه‌های این استان برای توسعه گردشگری سلامت محسوب می‌شود.
طاهره چنگیز در گفت و گو با ایرنا افزود: بخش خصوصی فعال در حوزه بهداشت و درمان استان به دلایلی از جمله جلب رضایت مردم و رقابت پذیری بیشتر، تعرفه‌های درمانی خود را پایین‌تر از سقف نرخ‌های تعیین شده و کمتر نسبت به دیگر شهرهای بزرگ کشور در نظر می‌گیرد.
وی اظهار داشت: همچنین مراکز درمانی خیریه زیادی در استان فعال است که خدمات تخصصی و فوق تخصصی را با تعرفه‌های کمتر از بخش خصوصی به مردم ارائه می‌کنند.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه هزینه تأمین دارو در کشورمان با توجه به اینکه ۹۶ درصد از داروها، تولید داخل است نسبت به سایر کشورها مناسب‌تر است، گفت: همین مسائل می‌تواند به توسعه گردشگری سلامت کمک کند.
وی بیان داشت: هرچند ایجاد زیرساخت های دیگر مانند توسعه ناوگان هوایی، هتل‌ها و اقامتگاه‌ها نیز برای گسترش گردشگری سلامت مورد نیاز است.
چنگیز همچنین با تاکید بر اینکه کیفیت ارائه خدمات درمانی در کشورمان در مقایسه با نرخ‌های درمانی دیگر کشورها، بالاتر است، گفت: خدمات پزشکی تخصصی و فوق تخصصی ارائه شده نیز با توجه به نرخ‌های موجود، خوب و قابل قبول است.
وی، ایجاد و گسترش 'نظام ارجاع' را یکی از راه‌های افزایش کیفیت در ارائه خدمات درمانی و سلامت خواند و افزود: مشکل برخی بیماران با مراجعه به پزشک عمومی یا خانواده حل می‌شود اما آنها اصرار به مراجعه به پزشکان متخصص یا فوق متخصص دارند که همین امر باعث پایین آمدن کیفیت خدمات می‌شود.
گردشگری سلامت در اولویت برنامه‌های استان قرار دارد
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان گفت: یکی از شاخه‌های مهم صنعت گردشگری که مربوط به سلامت است تاکنون مورد غفلت واقع شده ولی در سال جاری در اولویت برنامه‌های این اداره کل قرار گرفته است.
فریدون اله یاری افزود: در سال جاری در سومین مرحله از توسعه گردشگری در استان اصفهان به دنبال برنامه ریزی برای توسعه گردشگری سلامت در استان هستیم.
وی اظهار داشت: بر این اساس جلب همکاری نهادهای ذی ربط در حوزه پزشکی سلامت، همچون دانشگاه علوم پزشکی و همچنین بخش خصوصی در دو حوزه گردشگری و سلامت نقش مهمی در توسعه گردشگری سلامت در استان اصفهان ایفا می‌کند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان با بیان اینکه این استان در حوزه گردشگری روند پرسرعتی را طی می‌کند و ظرفیت‌های جدیدی به این منظور در حال ایجاد است گفت: به زودی هتل‌هایی مطابق با استانداردهای جهانی و در راستای افزایش زیرساخت‌های گردشگری استان در اصفهان به بهره برداری می‌رسد.
وی خطرنشان کرد: از سویی اصفهان به دلیل آب و هوای خوب و چهار فصل، وجود کویر و رشد گیاهان دارویی متنوع در نقاط مختلف استان، در گردشگری سلامت سرآمد است.
اله یاری با بیان اینکه اصفهان در گردشگری سلامت که بخشی از گردشگری درمانی است نیز ظرفیت‌های خوبی دارد، گفت: بیشتر بیمارستان‌های اصفهان علاوه بر قوت بحث پزشکی، اصفهان هتلینگ نیز دارند.
وی ضمن تشریح برنامه‌های اداره کل در زمینه گردشگری گفت: امسال در کنار گردشگری فرهنگی و تاریخی، طبیعت گردی، گردشگری سلامت در اولویت قرار داده شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان صنایع دستی و گردشگری اصفهان یادآور شد: به همین منظور ضمن هماهنگی لازم با همه دستگاه‌های استان، کمیته‌ای نیز بمنظور رسیدگی و تسریع این مهم با دانشگاه علوم پزشکی تشکیل شده است.
به اعتقاد کارشناسان امر سرزمین ایران چهار فصل بوده و ظرفیت‌های زیادی برای توسعه گردشگری سلامت دارد که تاکنون آنطور باید برای تحقق این امر مهم برای رونق اقتصادی بکار گرفته نشده است.
اگرچه اقداماتی در این زمینه در کشور انجام شده است اما تهیه و تدوین طرح جامع توسعه گردشگری سلامت به طور مجزا برای هر استانی با توجه به قابلیت های آن منطقه به تاکید کارشناسان ضرورتی است اجتناب ناپذیر.
۶۹۹۴/۶۰۲۶/