تقریباً چهل سال از لشگر کشی ارتش سرخ اتحاد جماهیر شوروی سابق به افغانستان سپری شده و پیامدهای ویرانگر آن تا امروز ادامه دارد و افغانستان هنوز هزینه آن تهاجم را می‌پردازد.
پس از آن مدعیان صلح و امنیت به سرکردگی آمریکا نیز ۱۸ سال پیش به کشور همسایه ایران و پاکستان حمله ور شدند که نه تنها صلحی برای افغانستان به ارمغان نیاوردند بلکه باعث ناامن ترشدن این کشور شده بطوری که امروز شرایط افغانستان برای در آغوش کشیدن مردمان مهاجرش، مناسب نیست.
بار سنگین میزبانی و تأمین نیازهای آوارگان افغانستان بیش از دیگر کشورهای مدعی بر دوش جمهوری اسلامی ایران و پاکستان افتاد و امروز شاهد هستیم که کشورهایی که برای قطع ارتباط مردم اقدام به ساخت دیوار و برای جلوگیری از ورود مهاجران با آنان رفتارهای خشونت آمیز می‌کنند، نسبت به وظایف خود در قبال پناهجویان و یا حمایت‌های بیشتر از کشورهای میزبان سکوت کرده و حاضر به پاسخگویی نیستند.
جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهایی است که در طول ۴۰ سال اخیر همواره با مسئله پناهندگی روبه‌رو بوده است. در دهه ۷۰ ایران طبق آمارهای رسمی میزبان بیش از پنج میلیون پناهنده از همسایگان غربی و شرقی‌اش بود: عراق و افغانستان. ولی تعدادی از این پناهندگان با تغییر شرایط منطقه به کشور خودشان بازگشتند یا به کشور سومی مهاجرت کردند؛ به گونه‌ای که اکنون ایران در جایگاه پنجم کشورهای پناهجوپذیر در جهان قرار دارد. ترکیه، اوگاندا، پاکستان، لبنان و ایران در زمره پناهنده پذیرترین کشورهای دنیا قرار دارند.
اخیر نشست کمیته چهارجانبه پناهجویان با حضور معاون وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران و به میزبانی دولت پاکستان در اسلام آباد برگزار شد. نمایندگان ایران، افغانستان، پاکستان و آژانس پناهنگان سازمان ملل در پایان این نشست تاکید کردند که جامعه بین الملل نباید صرفاً به حمایت سیاسی از کشورهای میزبان اکتفا کند بلکه باید پشتیبانی جدی تر از کشورهای میزبان به ویژه ایران و پاکستان انجام دهند.
جنگ بی پایان غربی‌ها در افغانستان باعث شده تا شرایط اقتصادی و اجتماعی در این کشور نابسمان بماند و حتی سال‌های اخیر فضای بازگشت مهاجران حتی بازگشت داوطلبانه آورگان افغانستان به کشورشان نیز مهیا نشد.
در سال‌های اولیه تجاوز آمریکا به افغانستان کمک‌های بی حساب کشورهای خارجی که با اشاره واشنگتن پرداخت می‌شد در ابتدا وضعیت اقتصادی افغانستان را با رونق نسبی مواجه کرد تا جایی که تصور می‌شد مردم افغانستان رو به خوشبختی در حال حرکت هستند و کشورشان در مسیر درست خود قرار گرفته است، اما پس از طولانی شدن جنگ در افغانستان، کمک‌ها کاهش یافت، شعارهای خارجی‌ها رنگ باخت و تلفات غیر نظامیان افزایش یافت، کشت و قاچاق مواد مخدر بصورت بی سابقه‌ای رکورد زد و میلیون‌ها نفر بر اثر جنگ‌های بی ثمر آواره شدند و متعاقب آن مشکلات برای کشورهای میزبان پناهجویان نیز چندبرابر شد.
اکنون اکثریت قاطع کشورهای منطقه و خود مردم افغانستان نیز به یقین رسیده‌اند که نتیجه حمله نیروهای کشورهای بزرگ غربی و نظامیان خارجی عامل نابسمانی افغانستان و آواره شدن میلیون‌ها نفر از مردم این کشور است.
سید حسین عالمی بلخی وزیر امور مهاجرین افغانستان که اخیر به اسلام آباد سفر کرده بود، گفت: تقریباً ۷ الی ۸ میلیون شهروند افغان که به علت چند دهه جنگ در کشورشان آواره شده و به کشورهایی مانند ایران، پاکستان و ترکیه پناه برده‌اند. نکته مهم این است که همسایگان زمینی افغانستان از چهاردهه گذشته پذیرای پناهجویان بوده و تا امروز از هیچ همکاری و مساعدتی برای تأمین نیازهای این افراد دریغ نکرده‌اند اما کمک‌های جهانی در مقایسه با اقدامات کشورهای میزبان بسیار اندک بوده و این امر نشان دهنده عملکرد ضعیف کشورهای غربی و اروپایی در قبال پناهجویان است.
چهار دهه جنگ و ناامنی در افغانستان باعث شده تا امروز بیش از سه میلیون مهاجر و پناهجوی افغان در ایران زندگی کنند و در پاکستان نیز رقمی مشابه درخصوص اقامت پناهجویان قانونی و غیرمجاز وجود دارد.
با توجه به عملکرد ضعیف کشورهای غربی در بحث پناهجویان به ویژه اقدامات یکجانبه آمریکا در منطقه و اعملا تحریم‌های ظالمانه علیه ایران به عنوان میزبان اصلی آوارگان افغان، این بار در نشست اسلام آباد نمایندگان حاضر به صورت یکصدا از جهان و کشورهای مسئول خواستند تا برای پایان دادن به درد و آلام مردم افغانستان و تأمین نیازهای پناهجویان اقدامات عملی انجام دهند.
معاون امنیتی و انتظامی وزیر کشور ایران نیز در این نشست با اشاره به میزبانی چهار دهه کشورمان از پناهجویان افغانستان، تاکید کرد: زمان آن فرا رسیده که کشورهای جهان از جمله اروپایی‌ها به مسئولیت خود در قبال پناهجویان عمل کنند.
«حسین ذوالفقاری» تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران، پاکستان و افغانستان نیازمند حمایت بیشتر جهانی هستند و در این خصوص آژانس پناهندگان سازمان ملل نیز باید فعالیت موثرتری برای اطمینان از جامعه بین الملل در خصوص تعهد به وظایف در قبال پناهندگان انجام دهد.
وی افزود: بیش از ۴۰ سال بار سنگین میزبانی از پناهجویان و خدمات رسانی به آنان بر دوش جمهوری اسلامی ایران و پاکستان است و اکنون زمان آن فرا رسیده است که دولت‌های در معرض پناهجویان مهاجر به صورت جدی هزینه‌های مربوط به خدمات رسانی به پناهجویان را متقبل شوند یا میزان پذیرش پناهجویان را افزایش دهند.
در مجموع، چند میلیون مهاجر افغان در ایران و پاکستان زندگی می‌کنند و همگی آرزوی بازگشت به وطن دارند اما ۱۸ سال حضور بیگانگان مدعی صلح و مبارزه با ترور، نه تنها صلحی برای افغانستان به ارمغان نیاورده که به مراتب موجب ناامن ترشدن افغانستان شده‌اند بطوری که شرایط این کشور برای در آغوش کشیدن مردمان مهاجرش، مناسب نیست.
امروز ۳۰ خرداد (۲۰ ژوئن) مصادف با روز جهانی پناهندگان است روزی که به نام آوارگان جهان نامیده شده است و جامعه جهانی همزمان با این روز باید تعهد خود را برای رسیدگی واقعی به بی پناهانی که یا در کشور خودشان آواره می‌شوند یا به کشوری دیگر پناه می‌آورند، اعلام کند.
طبق آخرین آمارهای سازمان ملل متحد بیش از ۶۸ میلیون نفر در جهان مجبور به ترک خانه و کاشانه خود شده‌اند. از این تعداد ۴۰ میلیون نفرشان در کشور خودشان بی‌جا و مکان شده‌اند، بیش از ۲۵ میلیون نفرشان به کشور دیگری پناهنده شده‌اند و بیش از سه میلیون نفر در انتظار پناهندگی به کشوری دیگرند. در سال‌های گذشته بحران‌های سوریه، میانمار، سودان جنوبی، یمن و ونزوئلا جمعیت آوارگان جهان را روزبه‌روز افزایش داده است و کشورهای در حال توسعه میزبان بیش از ۸۵ درصد پناهندگان جهان شده‌اند: کشورهایی که همسایه کشورهای دچار مشکل‌اند.