آتش سوزی مراتع و جنگل‌ها از جمله موضوعاتی است که در سال‌های اخیر با نزدیک شدن فصل تابستان ذهن‌ها را درگیر کرده و مسئولان مرتبط را به اندیشیدن تدابیر و برنامه ریزی هایی برای جلوگیری از تخریب مراتع سوق می‌دهد.
بخشی از مراتع و جنگل‌های کشور که از منابع طبیعی با ارزش ایران و جهان محسوب می‌شود، همه ساله بنابر دخالت عواملی نظیر جرقه‌های حاصل از افزایش دما و وزش بادهای گرم و عوامل انسانی در شعله‌های آتش نابود می‌شود و با توجه به اهمیت این منابع برای کشور ضرورت دارد با اقدامات پیشگیرانه و آگاه سازی مردم از وقوع و گسترش آن جلوگیری گردد.
به گفته مسئولان سهم عامل انسانی در بیشتر آتش سوزی‌های گسترده در سطح جنگل‌ها، مراتع، بیشه زارها و علف زارها بیش از ۹۰ درصد و جلب مشارکت‌های مردمی در کنترل آن اجتناب ناپذیر است.
زیرا کارشناسان معتقدند که با توجه به نقش مهمی که جنگل‌ها و مراتع در کاهش آلودگی هوا و جذب گازهای سمی و آلاینده دارد، با نابودی و تخریب آنها موجودات زنده زمین در معرض نابودی قرار می‌گیرند.
علاوه بر آن، جنگل‌ها و مراتع دارای ارزش‌های اقتصادی و زیست محیطی در حیات انسان‌هاست و این موضوع ضرورت صیانت از طلای سبز را بیشتر می‌کند.
ایجاد زمینه‌های فرسایش و از بین رفتن حاصلخیزی خاک، وارد شدن خسارت به گردشگاه‌های طبیعی و از بین رفتن آنها، آسیب رسیدن به محیط زیست و از بین رفتن حیات وحش، تشدید آلودگی هوا، صرف هزینه‌های زیاد و هنگفت برای اطفای حریق و احیای این مناطق و از بین رفتن علوفه دام از پیامدهای آتش سوزی در جنگل‌ها و مراتع است.
جنگل‌ها از ذخایر اقتصادی هر کشوری به شمار می‌رود و در تولید اکسیژن، کاهش حوادث و بلایای طبیعی به ویژه سیل، افزایش میزان بارش و جلوگیری از خشکسالی و همچنین تقویت بسترهای توسعه اقتصادی نقش بسزایی دارد.
وجود پوشش گیاهی مناسب با توجه به تأثیر آن بر بسیاری از رویه‌های طبیعی و غیرطبیعی در دنیای امروز یکی از شاخص‌های توسعه بوده و کمتر دولتی است که افزایش پوشش گیاهی به ویژه جنگل را در دستور کار نداشته باشد و برنامه‌های مقابله‌ای را برای جلوگیری از کاهش آن دست و پا نکند.
جلوگیری از قطع درختان جنگلی، حفاظت و حراست مستمر و مداوم از جنگل‌ها و پوشش گیاهی با صرف اعتبارات کلان، برنامه سازی های رسانه‌ای برای فرهنگ سازی در راستای کاهش تخریب محیط زیست و پوشش گیاهی و همچنین راه اندازی سایت‌های جنگل دست کاشت، در کنار مبارزه با آفت‌های جنگلی از برنامه‌های دولت‌ها برای حراست از پوشش گیاهی است.
در کشورمان نیز که از پوشش گیاهی کمی نسبت به بسیاری از کشورهای دنیا برخوردار است، لزوم توجه بیشتر به موضوع پوشش گیاهی احساس می‌شود که البته کارهایی در این زمینه در سال‌های گذشته صورت گرفته ولی چندان مفید نبوده است.
از مساحت ۱۶۴ میلیون هکتاری ایران، حدود ۸۵ میلیون هکتار را عرصه‌های ملی و طبیعی در برگرفته که جنگل‌های ایران ۸.۸ درصد و مراتع ۵۲ درصد از مساحت کشور را تشکیل می‌دهد؛ سرانه جنگل در کشور در حال حاضر حدود ۱۷ صدم هکتار بوده و این در حالی است که سرانه جهانی جنگل ۶۲ صدم هکتار برآورد می‌شود.
آذربایجان غربی نیز با مساحتی معادل چهار میلیون و ۳۶۶ هزار هکتار، ۲.۶۵ درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده که ۴۸۱ هزار هکتار آن را دریاچه ارومیه و باقی را مساحت خشکی استان تشکیل می‌دهد؛ از سه میلیون و ۷۴۱ هزار هکتار از مساحت خشکی استان، ۲ میلیون و ۷۴۵ هزار هکتار عرصه‌های منابع طبیعی است که ۲ میلیون و ۶۵۳ هزار هکتار آن مراتع و ۱۰۱ هزار هکتار آن را عرصه‌های جنگلی دربر می‌گیرد.
سرانه جنگل و فضای سبز در این استان نیز چهار صدم هکتار برآورد می‌شود که بسیار کمتر از سرانه کشوری و حدود یک شانزدهم سرانه جهانی است؛ آذربایجان غربی سهم چندانی از جنگل‌های موجود در کشور ندارد و تنها هفت دهم درصد جنگل‌های کشور را در اختیار دارد.
۱۵ شهرستان از ۱۷ شهرستان آذربایجان غربی فاقد جنگل است و تنها شهرستان‌های پیرانشهر و سردشت به دلیل قرار گرفتن در ابتدای ناحیه جنگلی زاگرس، از این نعمت برخوردارند ولی حفاظت از این داشته کم نیز به همت عالی نیاز دارد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی می‌گوید: با توجه به بارندگی‌های بسیار خوب سال جاری شاهد افزایش پوشش گیاهی در عرصه‌های ملی در سطح استان هستیم و این امر آماده باش نیروهای منابع طبیعی و سایر نهادهای مرتبط را برای پیشگیری از آتش سوزی می‌طلبد.
میرصمد سیدموسوی افزود: در سال گذشته با وجود کمبودها در بخش یگان حفاظت، شاهد حضور مردمی در مواقع اضطراری در عرصه‌های ملی بودیم و این امر ما را بیش از هر چیز دیگری به آمادگی برای مقابله با بحران‌های طبیعی مانند آتش سوزی در عرصه‌های ملی دلگرم می‌کند.
وی ادامه داد: در سال گذشته حدود ۴۵ مورد گزارش آتش سوزی عمده در عرصه‌های ملی استان به مرکز فرماندهی یگان حفاظت منابع طبیعی اعلام شد و بلافاصله نیروهای امدادی در محل حضور یافتند و با همراهی مردم این آتش سوزی‌ها مهار شد.
وی با اشاره به اینکه در این آتش سوزی‌ها ۳۵۰ هکتار از عرصه‌های ملی در سال گذشته آسیب دید، بیان کرد: چالش عمده در بحث حفاظت از عرصه‌های ملی به خصوص در بخش اطفای حریق نبود امکانات بروز و نیروی انسانی است که باید برای این موارد چاره‌ای جدی اندیشیده شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی با اشاره به اینکه اعتبارات خوبی در سال جاری برای فرماندهی یگان حفاظت منابع طبیعی استان مصوب شده، ادامه داد: این رقم بالغ بر ۲۵ میلیارد ریال است و امیدواریم با تخصیص صد در صدی آن توان آمادگی و بروز بودن این یگان در سال جاری بیش از پیش ارتقا یابد.
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی نیز گفت: اکیپ‌های این نهاد در ۳۳ نقطه بحرانی عرصه‌های ملی استان برای مقابله با آتش سوزی احتمالی آمادگی کامل دارند.
سرهنگ یوسفعلی ابراهیم پور افزود: کشیک‌های شبانه روزی این اداره کل آماده هستند تا در صورت دریافت گزارش آتش سوزی در سریع‌ترین زمان ممکن تیم‌های مقابله‌ای را به محل اعزام کنند.
وی اضافه کرد: برگزاری جلسات آموزشی برای مرتع داران، بهره برداران، دهیاران و شوراهای این مناطق و توزیع تجهیزات اولیه اطفای حریق از جمله فلکس بگ، آتش بر، نصب تابلوهای هشدار دهنده از جمله اقدامات انجام شده برای مقابله با آتش سوزی احتمالی در این مناطق است.
وی ادامه داد: یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی آذربایجان غربی دارای ۱۸ اکیپ سه نفری اطفای حریق در شهرستان‌های ۱۷ گانه استان است که در مواقع نیاز تیم‌های پشتیبان شامل ۵۰ تا ۶۰ نفر نیز به آنان افزوده می‌شوند.
سرهنگ ابراهیم پور افزود: یکهزار دستگاه آتش پک، ۵۰۰ شن کش، ۳۰ دستگاه دمنده، ۱۲ دستگاه خودروی اطفای حریق، چهار دستگاه خودروی «واترجت» از جمله تجهیزات یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی استان برای مقابله با آتش سوزی است.
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی گفت: شماره تلفن ۱۵۰۴ آماده دریافت گزارش‌های مردمی در خصوص بروز هرگونه حادثه و حریق در عرصه‌های ملی استان است؛ جلب توجه مردم و بهره برداران به انجام کارهای پیشگیرانه در این خصوص بسیار ضروری است و می‌تواند در کاهش آتش سوزی‌های جنگلی بسیار مفید باشد.
کارشناس منابع طبیعی آذربایجان غربی نیز در این خصوص گفت: حساسیت نسبت به حفاظت و پایش مستمر مراتع و جنگل‌های استان ضروری است و با توجه به شروع فصل گرما و خشک شدن پوشش گیاهی و احتمال بروز آتش سوزی این حساسیت‌ها باید افزایش یابد.
بهروز عظیمی افزود: بسیج امکانات دستگاه‌های عضو ستاد پیشگیری و اطفای حریق استان، جذب مشارکت‌های سازمان‌های مردم نهاد و جوامع محلی و اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در خصوص پیشگیری از آتش سوزی و مقابله صحیح با آن از جمله وظایف نهادهای مسئول در این زمینه است.
با توجه به ارتقای آگاهی عمومی در خصوص نقش جنگل‌ها در توسعه همه جانبه و پیشرفت اقتصادی، انتظار می‌رود شاهد کاهش مستمر خسارت‌ها به این مواهب الهی باشیم و در این خصوص همکاری تمامی مسئولان و جوامع محلی ضروری است.
۸۱۳۷/۳۰۷۲