در افت و خیز تاریخ، هستند اتفاقات و خاطره‌هایی که هر اندازه قدیمی شوند، غبار فراموشی بر رویشان نمی‌نشیند و نمی‌توان بزرگی آن را انکار کرد.
ایران عزیزمان بارها و بارها شاهد چنین اتفاقاتی بوده و وقایع تلخ و شیرین بسیاری را در صفحات تاریخ خود ثبت کرده است، ۳۱ خرداد سال ۱۳۶۹ ما را به قلب یکی از این وقایع بزرگ اما بسیار تلخ و ناگوار می‌برد که یادآوری اش هنوز هم بند بند وجود را به درد می‌آورد و مزه تلخی گزنده‌اش هنوز هم حس می‌شود.
۳۱ خرداد یادآور خاطرات تلخ زلزله مرگبار رودبار و طارم است که طی آن تعداد زیادی از هموطنانمان جان باختند و حتی فرصت آن را پیدا نکردند طلوع خورشید را ببینند و به خواب ابدی فرو رفتند.
هرچند که این زلزله چند دقیقه بیشتر طول نکشید اما زخم‌های عمیق باقی مانده از زلزله غم انگیز سال ۶۹ رودبار و طارم پس از گذشت سالیان طولانی همچنان بر روح و روان مردم این مناطق و ایران حک شده و با یادآوری صحنه‌های دلخراش این فاجعه ناگوار غمی جانگداز میهمان قلب‌های مهربان مردم طارم می‌شود.
۳۱ خردادماه برای بسیاری از ایرانی‌ها به ویژه اهالی طارم، رودبارو منجیل یادآور تلخ‌ترین حادثه است. شاید کمتر کسی فکر می‌کرد که آخرین شب فصل بهار سال ۶۹ برای بسیاری از مردم این مناطق تلخ و دشورا تمام شود. شبی که با لرزیدن زمین نزدیک به ۴۰ هزار مرد و زن، کودک و نوجوان، پیر و جوان در این مناطق زیر خروارها خاک ماندند.
شبی که با غرش و ترکیدن بغض زمین بیش از ۱۵۰۰ نفر در شهرستان طارم و نزدیک به ۴۰ هزار نفر در کل رودبار و طارم صبح فردا را ندیدند و از صبح فردای همان سال تا همین امروز که ۲۹ سال از آن حادثه تلخ می‌گذرد، گرد غم برچهره مردمان شهرستان طارم مانده و هرسال نیز با نزدیک شدن به این زمان دوباره همان شب تلخ و روزهای غمبار بعد از آن در ذهن بازماندگان یادآوری می‌شود.
خاطره آن حادثه تلخ و ناگوار هنوز برای خیلی‌ها زنده است. مردم ایران، طارم و رودبار هنوز هم آن روز را از یاد نبرده‌اند؛ روزی که قرار بود بهار را به تابستان گره بزند، با آوار کردن زندگی بر سرشان، زندگی بسیاری از هموطنان را به مرگ گره زد.
آن سال مردم در بیشترنقاط ایران منتظر برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال بودند و اولین بار در سال ۱۹۹۰ جام جهانی به طور مستقیم از تلویزیون پخش می‌شد و فوتبالی‌های ایران هم تماشاگران پرو پا قرص یکی از جذاب ترین دوره‌های جام جهانی در کشور ایتالیا بودند، در همان مرحله مقدماتی و در اواسط بازی برزیل و اسکاتلند بود که ناگهان زمین لرزید و دل میلیونها ایرانی را لرزاند.
نبود زیرساخت‌های توسعه در طارم آن زمان، موجب شده بود تا تعداد اندک مردم این دیار از تلوزیون استفاده کنند و شاید اگر طارم در آن زمان شبکه توزیع برق داشت و مردم پای تلوزیون بودند تعداد کشته‌های زلزله بسیار اندک می‌شد.
در آن ساعت زلزله‌ای به بزرگی ۷.۴ ریشتر شهرهای رودبار و منجیل در استان گیلان و طارم در استان زنجان را لرزاند. زلزله‌ای که شدت آن به حدی بود که در بخش‌هایی از استان‌های آذربایجان شرقی، تهران، مرکزی، مازندران، سمنان، همدان و کردستان نیز احساس شد.
براساس برآورد کارشناسان این زلزله ۲۰۰ میلیارد دلار خسارت به همراه داشت و بر اثر آن ۱۰۰ خانه خشتی و گلی با خاک یکسان یا خسارات عمده دید. متأسفانه در این حادثه نزدیک به ۴۰ هزار نفر کشته، ۶۰ هزار نفر زخمی و ۵۰۰ هزار نفر بی‌خانمان شدند.
به گفته کارشناسان، این زلزله جز ۱۰ زلزله مرگبار جهان در ۱۰۰ سال گذشته بوده است. زلزله‌ای که علاوه بر رودبار، منجیل، لوشان و طارم در شهرهای دیگر استان گیلان اعم از رشت، آستانه اشرفیه، لاهیجان و صومعه‌سرا بیشترین خسارت را به بار آورد.
البته در این میان باید به خطا در اعلام کانون اصلی زلزله در ساعات ابتدایی وقوع این حادثه نیز به دلیل محدود بودن ایستگاه‌های لرزه‌نگاری نیز اشاره کرد.
آن روزها که همانند این سال‌ها تکنولوژی پیشرفت نکرده بود تا در کوتاه‌ترین زمان مردم از حال هم آگاه یا همانند زلزله‌های اخیر ایران در صدم ثانیه کل ایران و حتی جهان از وقوع این زلزله یا فیلم و عکس خرابی‌های آن مطلع شوند. در زلزله رودبار – طارم تا روزها کسی اطلاع درستی از چند و چون حادثه یا میزان خسارت و کشته و زخمی و یا حتی شرایط منطقه نداشت.
حتی تلویزیون نیز در آن روزها با تأخیر، وقوع این زلزله را خبر داد و با توجه به اعلام خطای کانون زلزله، عمق فاجعه در این مناطق برای کسی مشخص نبود. یک هفته بعد از وقوع زلزله تازه کمک‌ها به به روستاهای طارم رسید، ولی ورود امدادگران به منطقه و دیدن عمق فاجعه برایشان قابل باور نبود. خانه‌های ویران شده، صدای ناله و شیون زنان، مردان و کودکان صحنه تلخ را در برابر چشمان افرادی که برای کمک وارد منطقه شده بودند به نمایش گذاشته بود.
حالا که با برخی از بازماندگان زلزله طارم صحبت می‌کنی هنوز می‌توانی غم بزرگ ناشی از آن حادثه و از دست دادن عزیزانشان را حس کنید. بغض‌های گره شده در گلوها و اشک نشسته در چشم‌ها همه و همه نشان دهنده این است که خاطره تلخ این زلزله برای بازماندگان این حادثه تمامی ندارد. بازماندگانی که بسیاری از فامیل و در برخی موارد همه اعضای خانواده خود را از دست داده است.
۳۱ خرداد هر سال به بهانه سالگرد زلزله طارم، اهالی دیار زیتون همچنان در آرامگاه‌های محل خود جمع می‌شوند و به سوگ خاطرات تلخ آن روزها می‌نشینند و با خرما و حلوا، خیراتی نصیب روح عزیزان از دست رفته در ۳۱ خرداد سال ۶۹ می‌کنند.
مقاوم سازی واحدهای مسکونی از اصلی ترین راههای پیشگیری در مقابل زلزله است.
رئیس اداره بنیاد مسکن شهرستان طارم ضمن گرامیداشت یاد و خاطر درگذشتگان زلزله دلخراش سال ۶۹ شهرستان طارم گفت: مقاوم سازی و ایمن سازی واحدهای مسکونی بویژه در روستاها موجب مصونیت و امنیت روستاییان در برابر زلزله و هرنوع بلایای طبیعی خواهد بود.
رضا شمس رعایت نکردن استانداردها در ساخت و ساز در روستاها را علت اصلی خسارات بالا در هنگام وقوع زلزله برشمرد و افزود: روستاییان با توجه به دسترسی مواد و مصالح اولیه مسکن که بیشتر از منابع محلی تأمین می‌شود، اقدام به احداث مسکن می‌کنند که در نهایت همین مسکن‌های غیر ایمن در هنگام بروز حوادث طبیعی بلای جان مردم روستا می‌شود.
وی اظهار داشت: در همین راستا توجه جدی به کیفیت و کمیت مسکن روستایی از برنامه‌های اصلی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ایران است، چرا که مسکن مناسب و استاندارد از شاخصهای توسعه روستایی به شمار می‌رود.
این مسؤول ارائه اعتبارات و تسهیلات ساخت مسکن روستایی را یکی از کارهای اساسی دولت در چند سال اخیر در مورد مقاوم سازی مسکن‌های روستایی عنوان و خاطرنشان کرد: طرح جامع بهسازی مسکن روستایی یکی از برنامه‌های مهم بنیاد مسکن انقلاب اسلامی است که به عنوان طرح ویژه مسکن روستایی با مقاوم سازی ۲ میلیون واحد مسکونی روستایی در سطح کشور آغاز شده است که وظیفه این طرح تبدیل ساختمانهای بی دوام به ساختمانهای با دوام و ساخت ۲ میلیون واحد مسکونی استاندارد و بر طبق اصول استاندارد سازه‌ها برنامه ریزی شده است.
رئیس اداره بنیاد مسکن شهرستان طارم از ادامه تأمین اعتبار برای مقاوم سازی واحدهای مسکونی روستایی در طارم خبر داد و افزود: بعد از وقوع زلزله رودبار، منجیل و طارم بیشتر واحدهای مسکونی روستایی شهرستان طارم از کیفیت مناسب برخوردار نبوده و به همین دلیل دولت در در طی دهه اخیر اعتبارات قابل توجهی جهت طرح بهسازی و مقاوم سازی مسکن روستایی در اختیار روستاییان قرار داده تا با بهبود وضعیت مسکن روستانشینان، افزایش کیفیت زندگی در نواحی روستایی محقق شود.
این مسؤول اظهار داشت: در همین راستا تا پایان اردیبهشت ماه سال ۹۸ از مجموع ۱۰ هزار و ۳۰۶ واحد مسکونی روستایی شهرستان طارم ۴ هزار و ۹۸۲ واحد مسکونی، همچنین از مجموع ۲ هزار و ۹۳۶ واحد مسکونی شهری یک هزار و ۴۹۱ واحد مسکونی، با رعایت اصول فنی و مقررات ملی ساختمان، با استفاده از تسهیلات کم بهره طرح ویژه مقاوم سازی و با نظارت ۱۲ نفر از اعضای نظام فنی روستایی و اعضای نظام مهندسی مقاوم سازی، بهسازی و مقاوم سازی شده‌اند.
شمس خاطرنشان کرد: از محل اعتبارات سال ۹۷ نیز ۴۳۸ فقره وام ویژه مقاوم سازی به شهرستان طارم اختصاص پیدا کرده بود که از این میزان ۳۷۷ نفر از متقاضیان با توجه به همکاری مناسب بانک‌های عامل در سطح شهرستان این تسهیلات را دریافت کرده‌اند.
رئیس اداره بنیاد مسکن شهرستان طارم در پایان از روند رو به رشد مقاوم سازی واحدهای مسکونی در طارم ابراز خرسندی کرد وافزود: با توجه به تجربه تلخ و ناگوار زلزله سال ۹۶ و سایر زلزله‌های رخ داده در چند سال اخیر در سطح کشور، این اداره در نظر دارد با جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز و غیر مقاوم در کنار همکاری بخشداران و دهیاران و همچنین پیگیری و جذب ۴۰۰ فقره وام کم بهره در هر سال، گام مؤثری در جهت مقاوم سازی واحدهای مسکونی در شهرستان طارم بر دارد.
شهرستان طارم با ۴۷ هزار نفر جمعیت (حدود ۵ درصد جمعیت و ۱۰ درصد مساحت استان زنجان) در ۹۰ کیلومتری شمال شرقی زنجان واقع شده و با استان‌های قزوین، اردبیل و گیلان همسایه است.
۹۸۸۶ / ۸۰۶۸