مرتضی ضرابی روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگاران در تبریز با بیان اینکه سلول‌های بنیادی برای درمان بیش از ۷۰ بیماری پتانسیل دارند، گفت: نمی‌گوییم سلول‌های بنیادی معجزه گر هستند اما در بسیاری از بیماری‌ها موجب بهبود پیش رونده می‌شوند.
وی با بیان اینکه بیشترین پیوندهای انجام شده از نمونه‌های خون بند ناف برای بیماران خونی است، افزود: از این نمونه‌ها برای کودکانی که به تالاسمی، انوع سرطان های خونی و نقص سیستم ایمنی مبتلا بوده‌اند، استفاده کرده‌ایم و سال پیش نیز بزرگترین طرح کارآزمایی بالینی بر روی کودکان مبتلا به فلج مغزی را با همکاری مرکز کودکان شروع کرده و ۱۳۰ بیمار فلج مغزی در این طرح قرار گرفتند.
وی خاطرنشان کرد: در حوزه کودکان اوتیسم هم با نمونه‌های خون بندناف اقدامات درمانی انجام می شود که در کشورمان نیز بر روی چند بیمار اقدامات درمانی در حد تزریق انجام شده و قصد داریم این کار بزرگ را در کشور شروع کنیم، زیرا که در دنیا نتایج بسیار خوبی در استفاده از نمونه‌های خون بند ناف در فلج مغزی و اوتیسم به دست آمده است.
ضرابی یادآور شد: تاکنون بیش از ۱۱۱ هزار نمونه در بانک خون بند ناف ذخیره سازی شده که بالاترین ظرفیت ذخیره سلولی در کشورهای خاورمیانه بوده و ظرفیت بسیار ارزشمندی است.
وی همچنین گفت: در بانک HLA یا شاخص های ژنتیکی نیز اطلاعات ژنتیکی ۷۰ هزار نمونه ذخیره سازی شده است.
وی با تاکید بر اینکه اکنون فقط خون بند ناف را جمع آوری می‌کنیم در حالی که ضمایم زایمانی به طور کلی مهم هستند، افزود: به جز خون بند ناف، خود بند ناف، جفت و پرده های جنینی نیز قابل استفاده و فرآوری هستند.
وی با بیان اینکه هر سلولی، سلول بنیادی نیست، افزود: هر سلولی که دارای دو ویژگی "توان تولید سلول مشابه خود و توان تمایز و تخصصی شدن" باشد، سلول بنیادی شناخته می‌شود و این سلول‌ها دارای انواع مختلف "جنینی، بالغین و خون بند ناف" هستند.
مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی با تاکید بر اینکه خون بندناف و جفت به عنوان زباله بیولوژیک دور ریخته می‌شود درحالی که سرشار از سلول‌های بنیادی است، البته طی سال‌های اخیر این خون جمع آوری و ذخیره می‌شود، گفت: مغز استخوان، خون محیطی و خون بند ناف و جفت از جمله منابع سلول‌های بنیادی خون ساز هستند.
ضرابی با بیان اینکه فرآیند نمونه‌گیری از خون بند ناف و جفت باید بلافاصله بعد از تولد نوزاد طی ۵ الی ۱۰ دقیقه انجام شود، گفت: این نمونه گیری هیچ صدمه‌ای به مادر و فرزند نمی زند.
وی با تاکید بر اینکه با روشن شدن اهمیت خون بند ناف، بانک‌های خون بند ناف در دنیا شکل گرفت و در ایران نیز بانک عمومی و خصوصی خانوادگی تشکیل شد، افزود: در بانک‌های عمومی، خانواده‌ها در آستانه تولد نوزاد، نمونه خون بند ناف فرزند را اهدا می کنند و مالکیتی در نمونه ندارند، اما در بانک خصوصی، مالکیت با خانواده‌هاست و خون بندناف طی قراردادی برای خود خانواده ذخیره‌سازی می‌شود.
وی با بیان اینکه در بانک‌های خصوصی دنیا تاکنون پنج میلیون نمونه و در بانک‌های عمومی بیش از ۷۰۰ هزار نمونه ذخیره‌سازی شده است، افزود: از این تعداد برای ۳۵ هزار نفر از نمونه‌های بانک‌های عمومی و ۲ هزار نفر از بانک‌های خصوصی پیوند شده است.
ضرابی با بیان اینکه خون بند ناف دارای سلول‌های بنیادی است که در درمان بیماری‌های مختلفی به کار برده می‌شود، افزود: پرده جنینی به عنوان پانسمان بیولوژیک قابل استفاده بوده و خود بافت بند ناف نیز سلول‌های بنیادی خاصی تحت عنوان "مزانشیمی" دارد که برای طیف دیگری از بیماری‌ها قابل استفاده است.
وی یادآوری کرد: سلول‌های بنیادی مزانشیمی مشتق از بافت بند ناف هم در درمان بیماری‌های غیر خونی مثل "عصبی، عضلانی و غضروفی" کاربرد دارند.
وی با بیان اینکه پالپ دندان شیری نیز از جمله منابع سلول‌های بنیادی است، اظهار کرد: هنوز خدمات دندان شیری را ارائه نکرده‌ایم اما دانش فنی آن را داریم و در تلاش برای ارائه خدمات در سال جاری در این رابطه هستیم.
مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی با اشاره به استقرار دفتر نمایندگی بانک خون بند ناف رویان در برخی کشورهای خارجی جهت دریافت نمونه‌ها، اعلام کرد: در عراق و عمان دفاتر نمونه گیری داریم اما ذخیره سازی در داخل کشور انجام می‌شود.
ضرابی با بیان اینکه در حوزه ذخیره‌سازی خون محیطی و مغز استخوان نیز فعالیت می‌کنیم، افزود: این موضوع برای مراکز پیوند بسیار اهمیت دارد و می‌توانند از این نمونه‌ها استفاده کنند.
وی با بیان اینکه ۴۶ کشور خدمات ناباروری را از رویان دریافت کرده‌اند که شامل ایرانیان مقیم خارج کشور و اتباع خارجی هستند، گفت: اما بیشترین تعداد مراجعه کنندگان از کشورهای همسایه هستند.
مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی در ادامه گفت: در حوزه سلول درمانی نیز برای سه بیماری "لک و پیس، چین و چروک و آرتروز" خدماتی ارائه می‌شود.
وی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه در همه استان‌ها دفاتر نمایندگی فعال داریم، اظهار داشت: آذربایجان شرقی جزو دفاتر فعال بوده و ظرفیت بسیار خوبی در زمینه پزشکی نوین دارد و از جمله استان‌هایی است که بحث سلول درمانی، علوم سلولی و همچنین درمان ناباروری را بطور جدی پیگیری می‌کند.
وی با بیان اینکه نمونه‌های خون بند ناف در دمای منهای ۱۹۶ درجه نگه‌داری می‌شود، افزود: طبق استاندارد می‌توان بیش از ۲۰ سال نمونه‌های خون بند ناف را نگه‌داری کرد؛ تانک‌های نگه‌داری نمونه‌ها وابستگی به برق نداشته و بطور کامل هوشمند هستند و برودتشان نیز توسط نیتروژن مایع تامین می‌شود.
ضرابی در ادامه با بیان اینکه از هر نمونه بسته به حجم، یک تا ۱۰ کیسه شامل ۵۰۰ اتا دو میلیارد سلول قابل فریز شدن است، گفت: بسته به نوع بیماری و وزن بیمار کیسه‌ها چندین نوبت قابل استفاده هستند، به عنوان مثال در بیماری‌های خونی بیمار به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، سلول دریافت می‌کند، اما میزان سلول دریافتی در بیماری‌های عصبی بسیار کمتر است از این رو در برخی بیمارها نمونه های دریافتی از بند ناف می‌تواند در چندین مرحله مورد استفاده قرار بگیرد ولی در بیماری های خونی در اغلب موارد نمونه ها فقط یکبار استفاده شده و تمام می شود.
وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه در بحث صادرات با چالش مواجه هستیم، خاطرنشان کرد: بسیاری از ایرانیان مقیم خارج نیز تمایل دارند تا نمونه‌های اهدایی آنان در داخل کشور ذخیره شود و در این خصوص در حال رایزنی با وزارت کشور و سازمان پدافند غیر عامل هستیم.
وی تاکید کرد: با توجه به اینکه محصولات خونی کشور ما جزو سالم‌ترین محصولات هستند، در حال برطرف کردن موانع صادرات هستیم.
ضرابی در ادامه با اشاره به استفاده از سلول‌های بنیادی در تولید ارگان‌های مورد نیاز افراد نیازمند به عضو گفت: کارهایی برای جلوگیری از رد پیوند دریافت کنندگان عضو و پیوند کبد در دنیا انجام شده است، اما تا تبدیل این سلول به ارگان، راه زیادی داریم در حالیکه با استفاده از سلول‌های بنیادی، بافت شبیه بافت ریوی و قلبی تا کنون ایجاد شده است.
وی خاطرنشان کرد: در زمینه ذخیره سازی سلول‌های بنیادی خون بند ناف توانسته‌ایم نیاز داخل را برطرف کنیم، اما نیاز به توسعه مراکز داریم.
ضرابی اظهارداشت: نیاز کشور به انجام پیوند سلول‌های بنیادی خونساز سالانه نزدیک به سه هزار پیوند بوده، اما در طی ۱۰ سال گذشته حدود چهار هزار پیوند در کشور انجام شده است.
۶۱۲۰/۳۰۷۱