به گزارش خبرنگار ایرنا، سالن آناهیتایِ هتل پارسیان شهر کرمانشاه روز چهارشنبه میزبان بسیاری از بزرگان فرهنگ، هنر، ادب، موسیقی و نویسندگان و اساتید شهیر کرمانشاه و کشور بود که برای تقدیر از محمدعلی سلطانی، نویسندهٔ کُردپژوه و همسر خوشنویس او آمده بودند؛ از «علی اشرف نوبتی» معروف به «پرتو کرمانشاهی» و «سعدی کُرد» و «محمدجواد محبت» شاعر مطرح تا «علی اکبر مرادی» چهره برجسته موسیقی، «جلال الدین کزازی» چهره ماندگار ملی و «عبدالله جواری» خوشنویس صاحب‌نام و ده‌ها چهره هنری و فرهنگی، استاد دانشگاه و مدیران سیاسی.
اولین دایره المعارف منطقه‌ای ایران
در ابتدای مراسم فیلم کوتاهی از زندگی و آثار سلطانی پخش شد که در آن، او معرفی خودش را با این جمله آغاز کرد: زندگانی هرکس به اندازه آثار اوست.
این تاریخ پژوه در ادامه گفت: هیچ یکی از مشاهیر عالم برای دیگری ننوشته است و دانشمندان و اهل فضل ابتدا به خود پرداخته‌اند اما چون زادگاه من نیاز به شناخته شدن داشت، دست به ثبت تاریخ آن زدم.
سلطانی درباره تاریخ کرمانشاه ۲۰ جلد کتاب نوشته که به تعبیر خودش «اولین دایره المعارف منطقه‌ای در ایران» است که تمام جزئیات و رویدادهای اجتماعی، فرهنگی، دینی، اعتقادی و… ایلات، عشایر، شاعران، نویسندگان، مترجمان، عکاسان و حتی تئاتر استان را هم مکتوب کرده است.
شناسنامه استان کرمانشاه
«کتاب جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان» شناسنامه استان کرمانشاه است، این را نویسنده کتاب «ارجنامه سلطانی» بیان کرد و گفت: کتاب ارجنامه در تقدیر از خدمات و ۴۰ سال مجاهدت استاد سلطانی و همسر ایشان است.
ابراهیم رحیمی زنگنه افزود: استاد سلطانی نه فقط یک مورخ بلکه شاعر گرانقدری است و تاکنون ۲ هزار بیت از اشعار او چاپ و منتشر شده است.
به گفته رحیمی سلطانی یک هنرمند برجسته در حوزه خوشنویسی هم هست و در نوشتن تاریخ خوشنویسی نیز از سرآمدان ایران است.
ارج‌نامه‌ای برای پدر تاریخ کرمانشاه و خط بانوی ایران
ارجنامه سلطانی در ۲ جلد و ۱۶۰۰ صفحه توسط ابراهیم رحیمی زنگنه و خلیل کهریزی تهیه و نوشته شده که شامل شرح زندگی محمدعلی سلطانی، مصاحبه‌های او، نامه‌های بزرگان به او و پاسخ‌هایش و نیز برخی مقالات منتشر نشده این مورخ و استاد دانشگاه است.
آنچنان که رحیمی زنگنه بیان کرد قرار بوده که یکی از اساتید دانشگاه برای فریبا مقصودی، همسر دکتر سلطانی به عنوان خوشنویس مطرح و «خط بانوی ایران» هم یادنامه‌ای تهیه کند که پس از گفتگو و توافق، این یادنامه نیز در دل ارجنامه سلطانی ادغام و یکی شده است. او سخنانش را با سرودن یک غزل به پایان برد که مطلع آن این بود: شمع کُردانی و کُردان، ایران شهرند / ای تو شمع دل ما، پرتوات افزون بادا.
کتاب ۲ جلدی ارجنامه سلطانی نوشته ابراهیم رحیمی زنگنه و خلیل کهریزی
تصویب روز فرهنگی کرمانشاه
رئیس سازمان فرهنگی، هنری و ورزشی شهرداری کرمانشاه به عنوان میزبان برنامه، دیگر سخنران بود که در جملاتی کوتاه از تصویب روز ششم تیر به عنوان «روز فرهنگی کرمانشاه» در شورای شهر و تأیید آن در وزارت کشور خبر داد.
مهدی عبدالمالکی گفت: این روز امسال برای نخستین بار گرامی داشته می‌شود که با تقدیر از استاد سلطانی و افتتاح چهارمین فرهنگسرای کرمانشاه به نام استاد جلال الدین کزازی پاس داشته می‌شود.
امیدآفرینی با تکیه به بزرگان کرمانشاه
پس از او رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر کرمانشاه پشت تریبون رفت و از برنامه‌های شورا برای افزایش امید، نشاط و اعتماد به نفس مردم شهر سخن گفت؛ کاری که قرار است با تکیه بر ظرفیت‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی کرمانشاه بویژه مشاهیر آن انجام شود.
مازیار رضایی با نام بردن از بزرگان تاریخ، شعر، ادب، هنر و موسیقی استان آنها را ظرفیت بزرگی برای کرمانشاه و کشور دانست و گفت: احداث پارک مشاهیر، اجرای طرح شهر خلاق موسیقی با تکیه بر چهار هزار سال سابقه، احیای آرامگاه یارمحمدخان کرمانشاهی، تصویب روز فرهنگی کرمانشاه، معرفی برند شهر نیلوفری جهان و برپایی خانه بزرگان یا «گورا مال» در نگارخانه شهر از جمله اقدام‌های است که در این زمینه در دستور اجرا قرار دارد.
مازیار رضایی رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر کرمانشاه
پیام تجلیل آیت الله مصطفی علما، امام جمعه کرمانشاه از محمدعلی سلطانی بخش دیگری از مراسم بود که علیرضا شهرستانی رئیس دفتر امام جمعه آن را قرائت کرد سپس در سخنانی شعرگونه از سلطانی و همسرش تقدیر کرد و گفت: ارزش واقعی کرمانشاه به مرواریدهای انسانی آن در هیأت نویسنده، دانشمند، شاعر، پژوهشگر و ادیب است.
سنگ‌تمام کزازی برای کرمانشاه، سلطانی و همسرش
سخنران بعدی این مراسم جلال الدین کزازی چهره ماندگار ملی و استاد زبان و ادب فارسی بود که مانند همیشه به «زبان اصیل پارسی» سخن گفت و به مدح کرمانشاه و خدمات محمدعلی سلطانی و همسرش پرداخت.
او گفت: اگر کرمانشاه خود را بشناسد و بشکفاند، ابرشهر ایران خواهد شد و یکی از بزرگترین شهرهای جهان.
کزازی، کرمانشاه را گوهره و افشره ایران زمین توصیف کرد و گفت: چونیِ ایرانِ پهناور و فرهنگی در کرمانشاه نهفته است و شهرها و استان‌های دیگر نمود چندی این چونی هستند.
جلال الدین کزازی چهره ماندگار ملی و استاد ادبیات و زبان فارسی
به اعتقاد او، کرمانشاه گنجینه‌ای بی‌مانند است که در هر گوشه آن آئین و اندیشه‌ای فرا پیش ما نهاده شده و شاید یکی از رازهای ناشناختگی این پهنه بیکران و درازدامن همین باشد.
کزازی این‌ها را گفت تا به محمدعلی سلطانی برسد: مردی که در این ناوردگاه فراخ نهراسیده است؛ کسی که خوی و خیم خجسته‌اش نمونه‌ای از ایرانیِ راستین، مهربان، آزادمنش، فراخ اندیش با روانی بی گره، روشن، بزم آرا، نکته‌سنج و شوخ که هرگز از کسی به نکوهش و بدی یاد نکرده است.
«بسیاری از آنان که با هم می‌زییند جفت همدیگر نیستند اما محمد علی سلطانی و بانو فریبا مقصودی جفتی بی‌آکَفت (بی‌گزند) همساز و همسوی هستند.»
کزازی در پایان چکامه‌ای تقدیم محمدعلی سلطانی کرد که به گفته خودش تازه از تنور درآمده و «دوشینه» (دیشب) سروده شده است؛ چکامه‌ای که با آرایه ادبی «تکرار» آرایش شده بود و پر بود از واژه «دَم» که بیت محوری آن این بود: در این دَم که من دَم ز دَم می‌زنم / دَم از جام جاویدِ جم می‌زنم.
سلطانی هویت غنی این سرزمین
امرالله عظیمی، مجری برنامه تریبون را پس از کزازی به معاون سیاسی و امنیتی استانداری کرمانشاه سپرد که گفت: این استان ثروتمند است و ثروت‌های معنوی آن را در مراسم امروز می‌بینیم که نه تنها در این استان و ایران زمین که حتی فراتر از مرزهای آن را هم درنوردیده‌اند.
محمدابراهیم الهی تبار معاون سیاسی و امنیتی استانداری کرمانشاه
محمدابراهیم الهی تبار اضافه کرد: استاد سلطانی هویت غنی این سرزمین را به رخ تاریخ کشیده است.
بخت و اقبالی که استان‌های دیگر از آن محروم‌اند
پژوهشگران و مورخان زیادی در مراسم تقدیر از محمدعلی سلطانی حاضر بودند، از این بین کاوه بیات پشت میکروفون رفت و در سخنان کوتاهی گفت: کرمانشاه این بخت و اقبال را دارد که برای ثبت و ضبط تاریخ پر پیچ و خم خود می‌تواند به آثار سلطانی رجوع کند اما پژوهشگران بسیاری دیگر از نقاط کشور هم سنگ سلطانی کار نکرده‌اند.
پیام «انجمن ایرانی تاریخ» را هم بهرامی، مدیر گروه تاریخ دانشگاه رازی در ادامه مراسم قرائت کرد و گفت: انجمن ایرانی تاریخ برنامه ویژه‌ای برای تبیین نقش و جایگاه دکتر سلطانی در دستور کار دارد.
سخنرانی شورانگیز بازیگر سینما و تلویزیون
با طولانی شدن مراسم، آرام آرام خستگی بر چهره حاضران نشسته بود که قطب الدین صادقی با یک سخنرانی شورانگیز بار دیگر هیجان را به سالن آورد.
این استاد دانشگاه هنر و بازیگر سینما و تلویزیون به شدت به تاریخ نویسان گزینشگر و به تعبیر خودش «ایده آلیسم کاذب» تاخت و به عنوان نمونه گفت: پان ایرانیست‌های خارج‌نشین، تاریخ ایران را با حذف مادها، از دوران هخامنشی آغاز می‌کنند حال آنکه مادها در همین منطقه کرمانشاه تاریخ کهنی دارند.
قطب الدین صادقی استاد دانشگاه و بازیگر سینما و تلویزیون
به اعتقاد او، کاری که محمدعلی سلطانی با آثارش کرده، ارائه یک تصویر واقعی و همه‌جانبه و نه گزینشی از تاریخ است.
صادقی گفت: سلطانی هم تاریخ کرمانشاه را شناخته و دسته بندی کرده، هم درباره آن تولید کرده و هم ۴۰ سال یک نفس این کار را ادامه داده که قابل ستایش است.
و سرانجام تجلیل و رونمایی
پس از گذشت سه ساعت از آغاز مراسم، مهمترین بخش نکوداشت فرارسید؛ ۲۲ نفر از چهره‌های هنری، ادبی و فرهنگی کرمانشاه و مدیران استان روی سِن رفتند تا از محمدعلی سلطانی و همسرش تجلیل و ارجنامه سلطانی را رونمایی کنند.
پیش از رونمایی، از طرف استانداری، شهرداری، اداره کل فرهنگ و ارشاد و دانشگاه فرهنگ و هنر کرمانشاه لوح تقدیر، تندیس و هدایایی تقدیم سلطانی شد و در ادامه او و همسرش پرده از کتاب ۲ جلدی ارجنامه سلطانی کشیدند تا حاضرانِ هیجان‌زده چندین دقیقه متوالی کف بزنند و ده‌ها دوربین فیلمبرداری، عکاسی و تلفن همراه برق شادی چشمان سلطانی و همسرش و لباس‌های کردی آنان را ثبت و ضبط کنند.
درددل و گلایه‌های سلطانی
از آغاز مراسم تاکنون جز مدح و تمجید و سخنان شیرین حرف دیگری در میان نبود، محمدعلی سلطانی اما آخرین سخنرانی مراسم را پُر از گلایه و شکایت کرد.
این استاد دانشگاه گفت: حدود چهار دهه است که در گوشه انزوا، خدمتگزار این سرزمین و این آب و خاکم و آن را وظیفه خود می دانم؛ تاکنون هم به همه درخواست‌ها برای برگزاری مراسم بزرگداشت جواب منفی دادم اما مجریان مراسم امروز و نویسندگان ارجنامه، روزه ۴۰ ساله مرا شکستند.
او از شهرداری کرمانشاه هم تشکر کرد اما به کنایه گفت: هیچگاه تصور نمی‌کردم شهرداری کرمانشاه معاونت فرهنگی هم داشته باشد.
سلطانی با اشاره به خاطره‌ای از آیت الله نجومی عالم بزرگ کرمانشاهی و چهره معروف خوشنویسی جهان اسلام، به نقل از او گفت: وقتی خشکسالی و قحطی جوانمردی است، اگر از خودت نگویی دیگران نیز هیچ نمی‌گویند.
او این خاطره را بهانه کرد تا از آثار و خدمات خود در چند دهه اخیر بگوید. این پژوهشگر تاریخ گفت: وقتی سلطانی شروع به نوشتن جغرافیای تاریخ کرمانشاه کرد، جز یکی دو اثر محدود هیچ منبعی وجود نداشت، این است که بزرگواران مرا سیمرغ زال تاریخی کرمانشاه و پدر تاریخ این استان می‌دانند.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: زمانی که سلطانی دست به قلم بُرد و پاتوق فرهنگی برای جوانان استان درست کرد، حتی یک روزنامه هم وجود نداشت و اکنون هویت تاریخی و جغرافیای تاریخی کرمانشاه در مهمترین کتابخانه ها و دانشگاه‌های بزرگ دنیا ثبت و ضبط شده است.
گناه من چه بود جز جنون فرهنگی برای سرزمینم
او گلایه‌های خود را اینگونه آغاز کرد: بدون اینکه حتی یک ریال از هیچ نهاد و سازمانی بگیرم ۴۰ سال است مشعل تاریخی کرمانشاه را در دست دارم، در طول این مدت اما سلطانی تحریم بوده است و کتاب مرا ۴۰ ثانیه هم در صدا و سیمای مرکز استان معرفی نکردند و حتی اسم مرا هم نبردند در حالی که با واحدهای مختلف صدا و سیما در کشورهای خارجی مصاحبه‌های متعدد داشته‌ام.
سلطانی با اشاره به بمباران خانه و کتابخانه اش در دوران جنگ تحمیلی به کنایه گفت: ما دوران جنگ بودیم اما مردان دوران سلامت مرا تحریم کردند.
او مسئولان اجرایی را هم بی‌نصیب نگذاشت و گفت: در طی این چند دهه حتی یک طرح و پروژه بومی به سلطانی پیشنهاد نشد اما گذر همه پوست‌ها به دباغخانه افتاد و من روز و شب پاسخگوی حضراتی بودم که پروژه‌ها را گرفته بودند.
این استاد دانشگاه گفت: ما کرمانشاهیان مجریان دولت را والی‌وار بار می‌آوریم و آنها والی‌وار آمده‌اند و والی‌وار رفته‌اند و حتی یک بار هم برای اهل فرهنگ و هنر این مرز و بوم میزگردی نگذاشته‌اند که ببینند حرف حسابشان چیست.
سلطانی جملات بعدی اش را با بغض گفت: گناه من چه بود جز جنون فرهنگی برای سرزمینم؛ ما در این شهر غریبیم و در این ملک فقیر.
پایان شیرین
چند جمله آخر او اما رنگ و بوی امید و نشاط داشت جایی که توصیه کرد «اکنون روزگارا آن آمده است که دست به دست هم بدهیم» و نیز آنجا که گفت «افتخارم این است که دایره المعارف تاریخ کرمانشاه، دارالتقریب بین مذاهب» و وحدت بخش آنهاست چنانچه نمایندگان همه گروه‌ها و مذاهب در مراسم و برنامه امروز حضور دارند.
تجلیل از استاد محمدعلی سلطانی
آخرین جمله نکوداشت چهار ساعته محمدعلی سلطانی را مجری برنامه خطاب او بیان کرد: آنجا که تویی کرمانشاه آنجاست.
نخستین زن کاتب نستعلیق قرآن
محمدعلی سلطانی ده‌ها جلد کتاب در حوزه‌های مختلف به ویژه تاریخ، شعر و ادبیات و هنر خوشنویسی نوشته که مهمترین آنها مجموعه ۲۰ جلدی «جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان» (نخستین دایره‌المعارف منطقه‌ای در ایران) معروف به شناسنامه کرمانشاه است.
او در سال ۱۳۶۳ با فریبا مقصودی هنرمند نامدار عرصه خوشنویسی ازدواج کرد که حاصل آن آثار مشترک ارزشمندی بوده است.
مقصودی شاگرد بزرگانی همچون آیت الله حاج سید مرتضی نجومی چهره برتر خوشنویسی جهان اسلام بوده و بیش از ۱۵ اثر را در زمینه هنر خوشنویسی خلق کرده است؛ از جمله یادنامۀ علّامه طباطبایی، یادنامۀ شهید مرتضی مطهری، مناسک حج، تاریخ شعر و ادبیات کرمانشاهان (۵ جلد)، شرح زیارت عاشورا (هزار صفحه)، خطبه‌های حضرت زهرا (س)، کلّیات دیوان حافظ، مناجات حضرت علی (ع).
اما مهمتر از همه به عنوان نخستین زن خوشنویس نستعلیق کلّ قرآن کریم در جهان اسلام، موفق به دریافت لوح تقدیر از رهبر معظم انقلاب و رئیس جمهوری شده است.
۷۴۴۴/۸۰۶۶
گزارش از عبدالله الماسی