جاذبه‌ها و آثار طبیعی به عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری در کنار آثار تاریخی است و مراغه به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری آذربایجان و شمال غرب کشور، با دارا بودن صدها اثر تاریخی و طبیعی، از ظرفیت‌های بزرگی در این حوزه گردشگری برخوردار است که دلیل آن را باید در تنوع جاذبه‌های آن جستجو کرد.
واقع شدن در دامنه جنوبی کوهستان سهند و جاری بودن چندین رودخانه دائمی در این شهرستان، زمینه ساز به وجود آمدن جاذبه‌های طبیعی و مناطق گردشگری سرسبزی شده که گردشگران و مسافران بسیاری را به ویژه در فصول گرم سال مجذوب خود می‌کند.
اکوسیستم منحصر به فرد کوهستان سهند با گونه‌های کم نظیر گیاهی و جانوری، فرصتی برای مطالعه محققان و حضور علاقه مندان به حیات وحش، محیط زیست و گردشگران طبیعت را در این خطه فراهم ساخته است.
وجود جاذبه‌های طبیعی و صخره‌ای که حاصل میلیون‌ها و هزاران سال فرسایش زیستی در این منطقه بوده، جاذبه‌هایی سترگ و حیرت آور را در میان جاذبه‌های طبیعی و سرسبز مراغه به وجود آورده که هر گردشگری را از این آفریده‌های الهی به تحسین وا می‌دارد.
غارهای طبیعی «هامپوئیل» و غار صخره‌ای «چوان» با قدمتی میلیون‌ها ساله نیز مجذوب کننده دیدگان علاقه مندان به تمدن و طبیعت خفته در دامان صخره‌ها و کوه هاست.
رودخانه‌های دائمی چون صوفی چای، مردق چای و لیلان چای که از دل سهند سرچشمه گرفته و می‌خروشند، همراه با چندین رودخانه فصلی دیگر علاوه بر ایجاد زمینه مساعد برای کشاورزی و باغداری پر رونق در این منطقه، زمینه ساز خلق جاذبه‌های زیبای طبیعی در حاشیه این شریان‌های طبیعت شده‌اند.
دره‌های سرسبز با رودهای همیشه جاری و طبیعت سرسبز و صخره‌های عظیم مشرف به آن در مناطقی چون «دره گشایش» و دره‌های منطقه گردشگری سدعلویان، صفابخش گردشگران در این خطه است.
چشمه‌های آب معدنی و گوارای جوشیده از دل صخره‌ها در دل زیبایی‌های طبیعت از قبیل «شور سو»، «ساری سو»، «قره پالچیق» و «گشایش»، جاذبه‌هایی هستند که علاوه بر زیبایی‌های طبیعی خود، خاصیت درمانی بسیاری دارند.
یکی از علاقه مندان طبیعت که به همراه خانواده خود در منطقه گردشگری سد علویان حضور یافته، با بی نظیر خواندن زیبایی‌های این منطقه به خبرنگار ایرنا گفت: زیبایی‌های طبیعی بی نظیر است اما متأسفانه امکانات رفاهی و بهداشتی بسیار کم و یا اصلاً وجود ندارد و همین امر گردشگران را اذیت می‌کند.
قربان محمدی افزود: ایجاد این امکانات هزینه زیادی هم نمی‌خواهد و با اندک سرمایه گذاری و البته معرفی ظرفیت‌ها، خیل عظیم گردشگران عازم این منطقه می‌شوند.
وی به نبود تابلوهای راهنما و یا نصب آنها در مکان‌هایی که دید مناسب ندارند، اشاره کرد و گفت: گردشگر نباید برای یافتن مکانی برای استراحت در دامن طبیعت، از چند نفر آدرس بپرسد و به طور یقین نصب تابلوهای راهنما، هزینه زیادی ندارد.
یکی دیگر از طبیعت گردان با بیان مشکل نبود مکانی برای چادرزنی و یا اسکان در مناطق دیدنی مراغه، افزود: در داخل شهر امکانات خوبی برای مسافران در نظر گرفته شده، اما با فاصله گرفتن از شهر و حضور در اماکن طبیعی اطراف آن، این امکانات به صفر می رسند.
مهران علی پور گفت: بهتر است مسؤولان گردشگری با ایجاد برخی امکانات که می‌تواند از سوی بخش خصوصی هم ایجاد شود، به رونق طبیعت گردی در مراغه که ظرفیت بالایی دارد کمک کنند.
وی اضافه کرد: متأسفانه نبود امکانات در مناطق گردشگری که البته مشکل بیشتر شهرهای کشور است، مسافران را مجبور به برنامه ریزی یک روزه برای سفر به این مناطق می‌کند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مراغه با اشاره به استقبال چشمگیر گردشگران از جاذبه‌های طبیعی مراغه گفت: از ابتدای سال تاکنون بیش از یک میلیون بازدید از جاذبه‌های طبیعی مراغه توسط گردشگران داخلی و خارجی انجام شده است.
یعقوب طالبی افزود: بیشترین میزان بازدید گردشگران از جاذبه‌های طبیعی مربوط به منطقه گردشگری حاشیه سدعلویان بوده تا جایی که روزانه بیش از ۱۵ هزار نفر از آن بازدید می‌کنند.
وی ادامه داد: همچنین منطقه گردشگری گشایش و غار هامپویئل نیز از دیگر مکان‌های پربازدید گردشگران از جاذبه‌های طبیعی این شهر فرهنگی و تاریخی بوده است.
طالبی اضافه کرد: تمهیدات لازم برای ایجاد تسهیلات برای گردشگران در سفرهای تابستانی در قالب ستاد تسهیل سفرهای تابستانی در این شهرستان در حال اجراست.
وی افزود: در راستای ارتقابخشی آثار طبیعی و گردشگری، این سازمان آماده حمایت از سرمایه گذاری در جاذبه‌های طبیعی این شهرستان است.
طبق وعده این مسؤول، قرار است امکاناتی در این مناطق ایجاد شود و البته بهترین روش در حال حاضر برای ایجاد امکانات در این مناطق، جلب سرمایه گذاری بخش خصوصی است که این کار نیز باید با کار کارشناسی شده به اهلش واگذار شود تا شاهد رونق و توسعه گردشگری در همه جنبه‌ها باشیم.
دیدنی‌های طبیعی مراغه بسیار است و همانگونه که قبلاً گفته شد با شمردن تمامی نمی‌شود و در زیر معرفی برخی از این زیبایی‌ها برای گردشگرانی که به دیدن آنها از نزدیک علاقه دارند صورت می‌گیرد:
سهند، نماد طبیعت زیبای آذربایجان
کوهستان فرح بخش سهند با چشم اندازی بی بدیل خود در شمال شرق مراغه، زیبایی‌های طبیعت آذربایجان را به تصویر کشیده است.
طبیعت دامنه‌های سهند که از مسیر روستاهای سر سبز و باغات سرسبز به ویژه باغ‌های پرمحصول سیب معروف این منطقه آغاز و تا قلل سربه فلک کشیده آن ادامه دارد، در تمامی فصول سال از بهار تا زمستان پذیرای خیل عاشقان طبیعت، گردشگران و گروه‌های کوهنوردی است.
جوشش چشمه‌های خنک از دل برف و یخ‌های این کوه سر به فلک کشیده در کنار پوشش گیاهی سرشار از نعمت‌های الهی همه و همه، این کوه را به بزرگترین جاذبه طبیعی آذربایجان تبدیل کرده است.
گیاهان معطر با خواص دارویی در کنار لاله‌های واژگون روییده و شکفته در دامنه‌های سهند، زیبایی صدچندانی به این کوهستان و دامنه‌های زیبای آن بخشیده است.
منطقه گردشگری گشایش
منطقه گردشگری گشایش که در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی مراغه و در نزدیکی روستایی به این نام واقع شده و دارای طبیعت منحصر به فرد شامل چشم اندازهای صخره‌ای، رودخانه، باغات و پوشش گیاهی و غاز کهن و تاریخی هامپوئیل است.
وجود چشمه‌های آب معدنی که از دل صخره‌های مشرف بر این دره روان می‌جوشد، در فصل بهار و تابستان، تن خسته گردشگرانی را می آساید که برای تفرج و درمان الام خود رنج سفر برخود هموار کرده‌اند.
هوای خنک و با طراوت درون رود و سر سبزی و کوه‌های بلند اطراف، این منطقه را به یک مکان دیدنی وجذاب برای گردشگران و کوهنوردان تبدیل کرده است.
غار هامپوئیل
غار «هامپوئیل» که در میان مردم محلی به غار کبوتر معروف است، در دره زیبای گشایش قرار داشته و جذابیت‌های بصری، تاریخی و علمی، آن را به تفرجگاهی برای مسافران، گردشگران و غارنوردان و کوهنوردان داخلی و خارجی تبدیل کرده است.
این غار اسرار آمیز کهن در دمانه صخره‌ای کوه مانند واقع شده و در دل خود صندوقچه ای از تمدن ۲۰۰ هزار ساله بشری را در خود نهفته دارد.
براساس اذعان باستان شناسان داخلی و خارجی، غار هامپوئیل از نظر قدمت کهن‌ترین غار ایران و دومین غار جهان از این نظر بوده که دارای چاه‌های مخوف کشف نشده، تالارهای بزرگ صخره‌ای و آهکی جذابی است.
منطقه گردشگری سد علویان
منطقه گردشگری حاشیه سدعلویان که در بالادست این سد در شمال شهر مراغه قرار دارد، از مناطق نمونه گردشگری آذربایجان شرقی و دارای جاذبه‌های کم نظیر طبیعی است.
چشم انداز بی نظیر و طبیعتی زیبا و چشم نواز روستاهای مشرف بر دریاچه سد علویان و نیز دره‌های سرسبز شمال آن، در ایام مختلف سال به ویژه بهار و تابستان پذیرای خیل عظیم گردشگران در این منطقه است.
دره‌های زیبا با صخره‌های عظیم استوار در کنار رودخانه‌های همیشه جاری از دامنه‌های سهند، زیبایی‌های این منطقه را فزونی بخشیده است.
وجود درختان، باغات سرسبز و طبیعت حاشیه این رودخانه‌ها و دره‌های زیبای آن، این منطقه را به تفرجگاهی برای گردشگرانی از شهرهای اطراف و نیز علاقه مندان به طبیعت از سراسر کشور در روزهای تعطیل تبدیل کرده است.
چشمه‌های آب معدنی مراغه
چشمه آب‌های معدنی و درمانی مراغه در مناطق مختلف این شهرستان علاوه بر زیبایی‌های طبیعی و خنکای خود، با خواصی درمانی جاذبه‌ای برای حضور و بهره مندی از مواهب طبیعی را برای گردشگران است.
چشمه معدنی شورسو (آب شور) نیز به عنوان یکی از آب‌های معدنی مشهور در این منطقه در هشت کیلومتری جنوب مراغه و درنزدیکی روستای زیبای چایباغی و ورجوی واقع شده است.
چشمه ایستی بلاغ (چشمه گرم) همانطور که از اسمش پیداست، آب گرم، با خواص درمانی و املاح معدنی بوده و در چهار کیلومتری شرق مراغه و غرب روستای تازکند سفلی قرار گرفته است.
آب معدنی قره پالچیق در دامنه کوه سنجان و چشمه ساری سو (آب زرد) در چهار کیلومتری مراغه و در سه کیلومتری شمال غربی روستای ورجوی در مسیر راه آبادی خانقاه قرار گرفته است.
وجود مناظر طبیعی در قالب جاذبه‌های طبیعی در این شهرستان به عنوان قطب گردشگری جنوب آذربایجان شرقی در حالی است که در این مناطق با وجود ثبت ملی و ثبت آنها به عنوان مناطق نمونه گردشگری کمتر امکانات رفاهی از سوی متولیان امر برای این منظور اندیشیده شده است.
شهرستان مراغه با حدود ۵۱۵ اثر تاریخی و تپه‌های شناسایی شده جزو ۱۰ شهر دارای بافت غنی تاریخی و فرهنگی در کشور محسوب می‌شود که حدود ۳۰۰ اثر تاریخی آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
شهرستان مراغه با حدود ۲۶۸ هزار نفر جمعیت در ۱۲۷ کیلومتری تبریز، مرکز آذربایجان شرقی واقع است.
۳۰۷۷/۷۴۸۷/۵۱۸