وین روز جمعه آوردگاه مقاومت دیپلماسی در برابر سیاست زورگویی آمریکا بود. پنج کشور باقی‌مانده عضو برجام تلاش کردند تا به منظور کاهش آثار منفی خروج آمریکا از برجام مسیری را پیش پای ایران بگذارند که همچنان به اجرای کامل تعهداتش در برجام پایبند باشد.
بر اساس بیانیه پایانی دوازدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام که امروز در سطح معاونان و مدیران کل سیاسی ایران و گروه ۱+۴ برگزار شد، نمایندگان "فرانسه، آلمان و انگلستان، به اطلاع اعضا رساندند که اینستکس عملیاتی شده و در دسترس تمامی دولت‌های عضو اتحادیه اروپایی قرار دارد. "
" اولین تراکنش‌های اینستکس در حال پردازش است و همکاری‌های تکمیلی جاری با نهاد متقابل تأسیس‌شده ایرانی (سازوکار تجارت و تأمین مالی ایران و اروپا) تسریع خواهد شد. "
سه کشور اروپایی تائید کردند " برخی دولت‌های عضو اتحادیه اروپایی در حال پیوستن به سهامداران اینستکس، که یک سازوکار خاص معطوف به تسهیل تجارت قانونی با ایران است، می‌باشند. آن‌ها همچنین در حال تلاش هستند تا اینستکس را به روی فعالان اقتصادی کشورهای ثالث نیز باز کنند. "
اینستکس یا سازوکار حمایت از مبادلات تجاری ایران و اروپا بهمن‌ماه گذشته توسط انگلیس، آلمان و فرانسه راه‌اندازی شد اما هرگز تراکنشی را مبادله نکرد. اروپا در حالی تعلل خود را به فشارهای آمریکا نسبت داد که ایران در این مدت به تمام تعهداتش در برجام پایبند بوده است. به همین دلیل ایران اردیبهشت‌ماه گذشته در سالروز خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در بیانیه‌ای خطاب به کشورهای عضو برجام از کاهش تعهدات خود در این توافق خبر داد.
شورای عالی امنیت ملی اعلام کرد: جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع مردم ایران و در اعمال حقوق خود مندرج دربندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، از امروز ۱۸ اردیبهشت ۹۸ برخی اقدامات خود در توافق برجام را متوقف می‌کند.
در همین پیوند بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی از تسریع در غنی اورانیوم خبر داد و اعلام کرد ایران ششم تیرماه از سقف ذخیره ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده عبور خواهد کرد. گزارش‌ها حاکی است ایران دیروز تا مرز ذخیره ۳۰۰ کیلوگرم پیش رفت اما یک روز دیگر به طرف‌های برجام مهلت داد تا به تعهدات خود در این توافق عمل کنند.
سید عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران دیروز گفته بود: ایران چیز بیشتری از برجام نمی‌خواهد و خواستار اجرای این توافق نه یک کلمه بیشتر و نه یک کلمه کمتر است. وی افزود: کشورهای عضو برجام برغم تقلاها و بیانیه‌هایی که صادر کردند، نتوانستند کاری را صورت دهند، ولی آنچه برای ایران حائز اهمیت است، اقدام عملی آن‌ها در راستای تعهدات خودشان است.
هم‌زمان با آغاز نشست امروز کمیسیون مشترک برجام، هفت‌کشور اتریش، بلژیک، فنلاند، هلند، اسلوانی، اسپانیا و سوئد با صدور بیانیه مشترکی از تلاش‌ها برای عملیاتی کردن اینستکس در جهت متقاعد کردن ایران برای ادامه اجرای کامل تعهداتش در برجام حمایت کردند.
در این بیانیه آمده است: ما از مشکلات اجرای بخش اقتصادی برجام آگاه هستیم و با انگلیس، فرانسه، آلمان، سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و کمیسیون اروپا همکاری می‌کنیم تا کانالی را برای تسهیل تجارت مشروع و عملیات مالی با ایران ایجاد کنیم.
بیانیه یادشده، سازوکار ویژه مالی اروپا موسوم به اینستکس را یکی از بهترین ابتکارات صورت گرفته در این زمینه نامید و افزود: این مهم است که جمهوری اسلامی ایران به اجرای کامل تعهداتش در برجام پایبند باشد و به تمامی مفاد و مقررات این توافق احترام بگذارد.
سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: "هنوز تا خواسته‌های جمهوری اسلامی فاصله قابل‌توجهی وجود دارد و با دستاوردهای ملموسی که جمهوری اسلامی ایران انتظار دارد، هنوز فاصله‌داریم." وی اما درمجموع جلسه را مثبت و سازنده ارزیابی کرد که نسبت به جلسات گذشته یک گام به جلو به شمار می‌آید.
معاون وزیر امور خارجه کشورمان افزود: قدم‌های رو به جلویی که در کمیسیون برداشته شد را بررسی کامل خواهیم کرد و من این‌ها را به تهران منتقل خواهم کرد و هرگونه تصمیم‌گیری با تهران خواهد بود.
وی درباره مباحث این نشست گفت: مهم‌ترین موضوعی که در این جلسه بحث شد، موضوع اینستکس و کانال مالی که اروپایی‌ها درست کردند، بود. سه کشور اروپایی توضیحات مبسوط و مفصلی را در این زمینه دادند.
عراقچی گفت: اینستکس دیگر عملیاتی شده و ۲ سه تا کیس (مورد) کاری هم الآن در حال انجام شدن است و به‌زودی ظرف روزهای آینده تبادل مالی از طریق اینستکس انجام خواهد شد.
معاون سیاسی وزیر خارجه کشورمان بابیان اینکه کشورهای اروپایی دیگری هم اظهار علاقه کردند به‌عنوان سهام‌دار به این سازوکار و شرکت ملحق شوند، بیان کرد: کشورهای اروپایی در نظر دارند اعتباراتی را برای اینستکس در نظر بگیرند و الآن در حال حاضر به روی همه کشورهای اروپایی باز است و آن‌ها می‌توانند از طریق آن با ایران معامله انجام دهند.
وی ادامه داد: البته بدون اینکه خرید نفت از ایران صورت بگیرد و یا اعتبارات خاصی برای اینستکس در نظر گرفته بشود، اینستکس نمی‌تواند انتظارات ما را برآورده کند. بنابراین ما انتظار داریم کشورهای اروپایی به‌طورجدی بحث فروش نفت ایران را مدنظر داشته باشند.
عراقچی برآیند نشست امروز را این‌طور جمع زد که هنوز انتظارات ایران به‌طور کامل برآورده نشده اما قدم‌های مثبتی که طرف‌های مقابل برداشته ارزش بررسی کردن رادارند.
شاید هم به همین خاطر بود که وی در پایان از برگزاری جلسه قریب‌الوقوع وزرای خارجه کشورهای عضو برجام خبر داد تا طرف‌ها در سطح بالاتری درباره آینده این توافق تصمیم‌گیری کنند.