«جیم والش» استاد و کارشناس مؤسسه برنامه مطالعات امنیت فناوری در دانشگاه ام آی تی ماساچوست روز یکشنبه در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا درباره عملیاتی کردن سازوکار مالی اروپا برای تجارت با ایران (اینستکس) افزود: نه ایرانی‌ها و نه اروپایی‌ها خواستار فروپاشی برجام نیستند. اما یکی دو ماه آینده، ویژه خواهد بود به این معنی که فشارها از سوی همه طرف‌ها، اروپایی‌ها، آمریکایی‌ها و ایرانی‌ها افزایش خواهد یافت.
وی با ابراز تردید درباره توان اینستکس گفت: آمریکایی‌ها به اروپایی‌ها فشار می‌آورند، اروپایی‌ها به ایران، و ایران هم به آمریکا و اروپا. در واقع سرعت تحولات در این دوره سریع‌تر از گنجایش اینستکس خواهد بود.
** دولت‌های اروپایی باید جبران کنند
نویسنده کتاب «برنامه هسته‌ای ایران: دلایل، پیامدها و گزینه ها» درباره ارزیابی خود از عملیاتی شدن اینستکس اظهار داشت: من کارشناس تحریم و تحلیلگر مسائل مالی نیستم که بگویم چقدر این سازوکار مالی توان دور زدن تحریم‌ها علیه ایران را دارد اما مشخص است که چالش‌های جدی در برابر اینستکس وجود دارد و به ثمرنشستن آن، متأسفانه زمان بر خواهد بود.
والش تصریح کرد: حدس من این است که دولت‌ها باید در مرحله‌ای مستقیم ورود کرده و صرفاً کار تبادل مالی را به شرکت‌های خصوصی که ریسک پذیری ندارند، نسپارند. دولت‌ها باید برای جبران خسارت این شرکت‌ها وارد شوند.
وی اجرایی شدن این سازوکار ویژه مالی را مهم و ستودنی دانست و ادامه داد: اما این گام رو به جلو، برای ایران کفایت نخواهد کرد. پرسش اینجاست که تا چه حد این گام‌های کوچک و رو به جلو می‌توانند رضایت ایران را به دست آورند.
این کارشناس مسائل هسته‌ای اضافه کرد: اروپایی‌ها در جای بدی گیر کرده‌اند. از یک سو با فشار ایالات متحده روبرو هستند و از سوی دیگر با انتقادهای ایران. آنها در شرایطی بسیار سخت در حال تلاش برای اجرایی کردن یک تجربه بدیع و بی سابقه هستند.
** تحریم‌ها، رویکردی دیوانه وار
والش در پاسخ به این سوال که آیا اظهارات هوک مبنی بر اینکه اروپا باید بین تجارت با ایران و آمریکا یکی را برگزیند، تهدیدی برای تحریم اینستکس است؟ گفت: ایالات متحده هر چه را نپسندد تحریم می‌کند و حد و مرزی نمی‌شناسد. رویکردی که دیوانه وار است. برای همین نباید از چیزی شگفت زده شد.
وی افزود: سخنان برایان هوک بسیار ناامیدکننده است زیرا این سخن خطاب به اروپا، دون شأن متحدان نزدیک ایالات متحده است. با وجود عملکرد دولت ترامپ، اتحاد ایالات متحده و اروپا مهمترین اتحاد امنیتی ایالات متحده از هنگام جنگ دوم جهانی به این سو است. این لحن در برابر اروپا واقعاً ناراحت کننده و غیرسازنده است.
نویسنده کتاب «برنامه هسته‌ای ایران: دلایل، پیامدها و گزینه ها» اضافه کرد: منطق اینکه اروپایی‌ها را میان دو گزینه مخیر کنیم، نادرست است. آنها حق تجارت آزاد با هر کشوری را دارند. آنها عضو برجام هستند که در شورای امنیت تصویب شده و مورد تأیید قانون بین المللی است. سخنان برایان هوک تنها به بدتر شدن شرایط کمک می‌کند.
** چگونگی حل و فصل برجام
والش در خصوص تازه‌ترین سخنان مقام‌های چینی درخصوص ضرورت مقابله با تحریم‌های غیرقانونی آمریکا و صفر کردن صادرات نفت ایران و قصد چین برای ادامه خرید نفت خام از این کشور، گفت: قطعاً امنیت انرژی جز اولویت‌های چین است که موضوع مهمی است.
وی افزود: در کنار آن، چین درگیری و مسائل بسیاری با ایالات متحده دارد. کره شمالی، جنگ تجاری، تعرفه‌ها و شرکت «هواوی» و تایوان، دریای چین جنوبی و مجموع جزایر آن، همه جزئی از کشمکش چین با واشنگتن است.
کارشناس برجسته هسته‌ای آمریکایی تصریح کرد: به نظر من مجموع این مشکلات، انگیزه چین را برای به چالش کشیدن تحریم ایران کم می‌کند. در واقع ایران در سپهر روابط چین و ایالات متحده اولویت ندارد. مسائلی که ذکر کردم در روابط دو جانبه آنها چنان بزرگ هستند که جایی برای توجه فوری به برجام نمی‌گذارد.
والش ادامه داد: نقش چین و هر طرف دیگری در ادامه برجام و حفظ آن مهم است اما در نهایت این مساله بین ایران و ایالات متحده باید حل فصل شود.
** ترامپ به دنبال کسب اعتبار از طریق ایران
وی به این سوال که با وجود ادعای دولت ترامپ برای علاقه به گفت وگو، سیاست‌ها و تحریم‌های آن هیچ زمینه‌ای برای دیپلماسی فراهم نکرده است، ترامپ واقعاً به دنبال مذاکره است؟ اینگونه پاسخ داد که این پرسشی بسیار جالب است و پاسخ من به آن هم بله و هم خیر است.
استاد دانشگاه ام آی تی توضیح داد: ترامپ رفتاری را ندارد که یک فرد عادی علاقمند به مذاکره نشان می‌دهد. شما اگر مذاکره بخواهید، طرف مذاکره و مسئول دیپلماسی یا ارتش نظامی یک کشور را تحریم نمی‌کنید. ما در وضعی هستیم که نه سیاست ورزی ترامپ و نه شخصیت فردی وی عادی نیست.
والش با بیان اینکه فکر می‌کنم ترامپ می‌خواهد موضوع ایران را پشت سر بگذارد، اظهار کرد: او می‌خواهد طوری هم تمام شود که به جنگ نکشد و درعین حال حرفش را به کرسی بنشاند که تیر خلاص را به «توافق وحشتناک» اوباما زده باشد. او تنها می‌خواهد اعتباری از این راه به دست آورد.
وی تاکید کرد: ترامپ واقعاً به یک معامله و توافق می‌اندیشد و کاری هم ندارد محتوای آنچه باشد. می‌خواهد فقط بگوید که من خوبم و اوباما بد بود. اما این مسیر را همچون یک فردی که زبان و رفتار محترمانه داشته باشد، طی نمی‌کند. در کنار این، او در محاصره افرادی تندرو قرار دارد که تصمیم گیری را برای وی محدود می‌کنند.