ام - اس بیماری قابل کنترل

به گزارش روزنامه اطلاعات، بیماری ام- اس یک بیماری خود ایمنی است که می‌تواند با درگیری سیستم اعصاب مرکزی سبب ایجاد علائم مختلف نورولوژیک شود. این بیماری که اصطلاحاً یک بیماری مولتی فاکتوریال است علل مختلفی در ایجاد آن دخیل هستند که از جمله می‌توان به کاهش ویتامین دی، عفونت‌ها و ژنتیک اشاره کرد.

متاسفانه آنچه در طول سال‌های اخیر شاهد آن هستیم گسترش نوعی ام- اس هراسی در سطح جامعه است که شاید مهم‌ترین دلیل آن ناآگاهی نسبت به این بیماری باشد. نزد عامه مردم این بیماری معادل است با فلج شدن در حالی که اصلاً این گونه نیست و اگر این بیماران شرایط خوبی داشته باشند و درمان‌ها را بدرستی انجام دهند می‌توانند همانند یک انسان سالم به زندگی خود ادامه دهند.

«ام- اس» عمدتاً در بالغین جوان بروز می‌کند و از نظر بالینی با درگیری قسمت‌های مختلف سیستم اعصاب مرکزی در زمان‌های مختلف مشخص می‌شود. بیشترین میزان بروز بیماری در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی است و زنان تقریباً ۲ برابر مردان، به این بیماری مبتلا می‌شوند. بیماری «ام اس» درمان قطعی ندارد، ولی داروهای موجود می‌تواند باعث کاهش حملات و در نتیجه کاهش ناتوانی‌های ناشی از این بیماری شود.

ام- اس و عملکرد آن
بهنام جبه داری، نورولوژیست در مورد بیماری ام اس به گزارشگر روز نامه اطلاعات می‌گوید: بیماری ام- اس عموماً جوانان را درگیر می‌کند و جزو بیماری‌های التهابی مغزطبقه بندی می‌شود. بیماری‌های التهابی مغز ناشی ازفعالیت غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن هستند. به عنوان مثال: روماتیسم را همه می‌شناسند، در این بیماری سیستم ایمنی به اشتباه علیه قسمت‌هایی از بدن آنتی بادی درست می‌کند و با سلول‌های ایمنی به قسمتی از بدن حمله می‌کند و بیماری ایجاد می‌کند. بیماری ام- اس هم جزو بیماری‌هایی است که سیستم اعصاب و روان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در واقع یک بیماری خود ایمنی است.

وی با بیان این مطلب که ام- اس نوعی بیماری التهابی سیستم اعصاب مرکزی است که مغز و نخاع را درگیر می‌کند می‌افزاید: خصوصیت این بیماری این است که به ماده سفید غلاف ملین حمله می‌کند و تکرار شونده است. ام - اس در واقع بیماری چند حمله‌ای بر سیستم اعصاب مرکزی است که به علت اختلال و بیش فعالی در سیستم ایمنی علیه خودش بوجود می‌آید.

این عضو هیات علمی دانشکده پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تهران با اشاره به این مطلب که هنوز علت این بیماری مشخص نشده است یادآوری می‌کند: تئوری‌های مختلفی در مورد علل بوجود آورنده این بیماری وجود دارد ولی بر اساس مطالعات جمعیت شناختی و اپیدمیولوژی، شیوع بیماری در بعضی از کشورها بیشتر است طوری که هر چه از استوا دورتر می‌شویم شیوع بیماری هم بیشتر می‌شود. یکی از علل دیگر که برای این بیماری ذکر شده است، ژنتیک است البته به نظر می‌رسد که عوامل محیطی هم تاثیرگذار هستند. ابتلا به بعضی از ویروس ها کاملاً اثبات نشده است ولی تحقیقات نشان داده‌اند کمبود ویتامین د و استعمال دخانیات میزان بروز این بیماری را زیاد می‌کند. وی در توضیح این نظر که قبلاً دانشمندان معتقد بودند که مصرف ماهی و غذاهای دریایی از بروز این بیماری پیشگیری می‌کند می‌گوید: این مساله هنوز به اثبات نرسیده است. مشکل ما با شبه علم‌ها است. من با قاطعیت می‌گویم که طب سنتی ما هیچ اطلاعاتی در مورد بیماری ام- اس ندارد زیرا این بیماری حدود ۱۰۰ سال است که شناخته شده است.

علایم ام- اس
جبه داری می‌افزاید: ما به عنوان پزشک در مورد قند، چاقی و فشارخون صحبت می‌کنیم و دوست داریم که به مردم آگاهی بدهیم که مراقب خودشان باشند؛ شاید چند نفر نگران فشار خونشان شوند و به پزشک مراجعه کنند که مشکلی هم برای پزشک پیش نمی‌آید. اما متاسفانه در مصاحبه‌ها اطلاعاتی به مردم داده می‌شود که مردم را نسبت به بیماری ام- اس می‌ترساند. این در حالی است که عده زیادی از مردم فکر می‌کنند که مبتلا به این بیماری شده‌اند و سراسیمه به ما مراجعه می‌کنند و گاهاً حتی خواهان ام. آر. ای هم می‌شوند.

وقتی می‌خواهیم بگویم که این بیماری دارای چه علایمی است باید تاکید کنیم که این علایم را پزشک متخصص باید تایید کند زیرا که خودشان به هیچ عنوان قادر به تشخیص این بیماری نیستند. بسیاری از مردم به محض اینکه جایی از بدنشان گزگز می‌کند فکر می‌کنند که ام- اس گرفته‌اند و این مسأله ما را آزار می‌دهد. متاسفانه در مورد بیماری ام - اس سیاه نمایی زیادی شده است و بسیار بد مطرح شده است و این بیماری را بشدت ترسناک معرفی کرده‌اند، ما وقتی می‌خواهیم به بیمار بگویم که مبتلا به ام- اس شده است بسیار احتیاط می‌کنیم و با ترس و لرز این مساله را عنوان می‌کنیم. علت اصلی آن هم این بوده است که وقتی ام- اس در ایران شناخته شد. درمان‌هایش بسیار گران بود. از اینرو همکاران ما در مصاحبه‌های خود با رسانه‌ها در مورد این بیماری سیاه نمایی کردند و این باعث شد که امروز گریبان خودمان را گرفته است؛ طوری که اگر بخواهم به بیماری بگویم مبتلا به ام- اس شده است هزار دلیل باید بیاورم و مراقب باشم. این در حالی است که باید از سیاه‌نمایی در مورد این بیماری را متوقف کنیم. ام‌- اس چون روی سیستم اعصاب مغز و نخاع تأثیر می‌گذارد علایمی دارد که در بیماری های عمومی اعصاب دیده می‌شود ازاینرو می‌تواند با خیلی از بیماری های دیگر مشترک باشد، مثلاً وقتی ما در مورد گز گز صحبت می‌کنیم در اضطراب، دیسک کمرو بیماری های اعصاب محیطی هم این علامت را داریم. اختلال تعادل و سرگیجه علامت بسیار شایعی در بسیاری از بیماری‌های نورولوژی و پزشکی است. کنترل ادرار، احتباس مدفوع، بی اختیاری ادراری و مدفوع از علامت‌های شاخص این بیماری هستند. البته ضعف دست و پا، بی حسی، اختلالات تعادل، گهگاه علامت‌های چشمی تاری دید، دو بینی و اختلال در تکلم هم از دیگر علایم این بیماری هستند. نکته مهم این است که هر علامتی که در ام- اس است و به عنوان حمله در نظر می‌گیریم، باید ۲۴ ساعت تداوم داشته باشد یعنی اگر یک نفردستش گزگز کرد یا چشمش نیم ساعت تار بود، این را نمی‌توان به عنوان علامت ام - اس در نظر گرفت.

خوددرمانی
وی در مورد طب اینترنتی می‌افزاید: مردم به محض اینکه بیمار می‌شوند شروع به خود درمانی می‌کنند و این خود درمانی عوارض و پیامدهای بدی می‌تواند برایشان در پی داشته باشد. طب اینترنتی مشکلی بزرگ را برای طب در تمامی دنیا ایجاد کرده است. بیمار کلمه‌ای را جستجو می‌کند و این کلمه شما را به بی‌نهایت سایت متصل می‌کند. عموماً مردم بخاطر اینکه زبان انگلیسی شان قوی نیست و جستجوها را به زبان فارسی مطالعه می‌کنند دچار مشکلات زیادی می‌شوند و در بیشتر مواقع گمراه می‌شوند. مطالعاتی که در سایت های فارسی زبان در مورد ام- اس داشتم متوجه شدم که سایت‌های ما پر از اطلاعات غلط، نادرست و مغشوش در مورد این بیماری است. به عنوان مثال وقتی علایم ام- اس را جستجو می‌کنند که یکی گزگز است می‌تواند اضطراب زیادی را در فرد ایجاد کند و این در حالی است که وجود ترس و اضطراب، معاینه و روند درمان را هم مختل می‌کند. مردم وارد سایت‌های فارسی می‌شوند که نمی‌دانند سایت‌ها چقدر معتبر هستند. این در حالی است که بسیاری از این سایت‌ها بسیار مضر هستند. متاسفانه در این سایت ها توصیه های درمانی برای بیماران می‌شود مانند زنبوردرمانی و… که روند درمان را با مشکل روبرو می‌کند. از اینرو مردم بدانند بهترین فرد پاسخگو به بیمار پزشک است. این در حالی است که بیماری ام- اس در همه بیماران با هم فرق می‌کند؛ اگر همسایه شما مبتلا به این بیماری است و پزشک کار خاصی را برای او تجویز کرده است دلیل ندارد بیماری شما هم اینگونه باشد و الا قطعاً پزشک معالجتان آن را برای شما تجویز می‌کرد.

آمار ام- اس در کشور
وی در مورد شیوع این بیماری درایران می‌گوید: آمار این بیماری در ایران خیلی دقیق نیست زیرا ما درکشور برنامه ثبت بیماران را نداریم و آمارهای مختلفی را داریم به عنوان مثال مطالعاتی که دکتر صحرایی انجام داده‌اند نشان داده است شیوع بیماری ۵۱ در ۱۰۰ هزار است. شیوع این بیماری در ایران نسبت به همسایه‌های ما بیشتر است، بررسی‌ها حاکی از این است که شیوع بیماری در ایران از عراق، لبنان و کویت بیشتر است و چیزی که بیشتر به آن رسیده‌اند مساله سیگار است و به نظر می‌رسد که استرس در آن نقش دارد. یکی از پزشکان ایران هم روی طوفان‌های مغناطیسی و تاثیر آن در ایجاد این بیماری تحقیقاتی انجام داده است که هنوز به اثبات نرسیده است. ام- اس کلاف سردرگمی و پیچیده‌ای است که دوست نداریم بیمار را در این پیچیدگی ها سهیم کنیم.

دکتر جبه داری در پاسخ به این پرسش که آیا خانم‌های جوان بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند می‌افزاید: بله از نظر آماری به ازاء هر ۳خانم ۱آقا به این بیماری مبتلا می‌شدند که از سال ۱۹۹۵ به بعد این آمار ۲ به ۱ شد و سن ابتلا هم پایین آمد که معمولاً ۱۶ تا ۵۵ سال است.

کنترل ام- اس
وی با بیان این مطلب که ام- اس درمان ندارد ولی قابل کنترل است خاطر نشان می‌کند: دیابت هم درمان ندارد ولی اگرشما به یک فرد ۴۰ ساله دیابتی انسولین ندهید طبیعی است که از بین می‌رود. ولی اگر فرد به موقع داروهایش را مصرف کند عمر طبیعی خواهد داشت. ام- اس هم مانند دیابت است، درمان خاصی ندارد ولی داروهایی هستند که بیماری را کنترل می‌کنند.

بیماران هرچه زودتر درمان را شروع کنند بهتر است. تشخیص سریع بیماری از اهمیت زیادی برخوردار است و یکی از مسائل مهم در درمان است. متاسفانه بیماران خیلی دیر برای کنترل به پزشک مراجعه می‌کنند واین در حالی است که باید کاری کنیم حمله‌ها کمتر شوند تا میزان آسیب و تغییر کمتر شود.

خوشبختانه دارو در دسترس است و کشور ما پا به پای دنیا پیش می‌رود. بجز ۲ دارو همه داروها را در ایران داریم که آن داروها هم روی تعداد کمی از بیماران اثر دارد.

این عضو هیات علمی دانشکده پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تهران در پاسخ به این پرسش که چه توصیه‌ای برای بیماران مبتلا به ام- اس دارید می‌گوید: بیماران هر اطلاعاتی که در مورد این بیماری می‌خواهند را از پزشکشان دریافت کنند و در ملاقات ۱۰ دقیقه‌ای که با پزشک دارند سوال‌هایشان را مطرح کنند. پزشک باید برای بیمارش وقت بگذارد و بیمار هر اطلاعاتی را که می‌خواهد از او بگیرد.

در واقع پزشک باید یک مشاوره و یک ارتباط بسیار نزدیک با بیمار داشته باشد. به هیچ عنوان از حیطه پزشکی نوین خارج نشود. باز هم تاکید می‌کنم رژیم‌های طب ایرانی، طب سنتی و جایگزین‌هایی مانند طب سوزنی به هیچ عنوان درمان کننده این بیماری نیستند. ماهیت بیماری به گونه‌ای است که ممکن است ۶ ماه خاموش باشد ودوباره عود کند، از اینرو بیماران نباید مصرف داروهایشان را قطع کنند.

زیرا اگر حمله به بیمار دست دهد و سلول‌های عصبی از دست بروند دیگر درست نمی‌شوند. به هیچ عنوان بیماران برای مداوا به افراد غیر پزشک مراجعه نکنند زیرا که متاسفانه کلاهبرداری‌های زیادی مانند سلول درمانی و… انجام می‌شود که هیچ نتیجه‌ای در بر ندارد.

وی تاکید می‌کند: فیزیوتراپی یک روش در درمان بیماری‌های مغز و اعصاب است که برای بسیاری از بیماری های مغز و اعصاب از آن استفاده می‌کنند.

بازتوانی هم برای بیماران ام- اس اثرگذار است. این در حالی است که این بیماران به طور همزمان دچار بیماری‌های روانپزشکی هم می‌شوند طوری که باعث می‌شود درمانشان را قطع کنند. خانواده‌ها هم باید از این بیماران حمایت کنند.

را ه های پیشگیری از ام- اس / به سیگار نه بگویید

قرار گرفتن در معرض دود سیگار، یکی از عوامل اصلی خطر زیست محیطی در ام اس است و احتمال ابتلا به بیماری را به میزان یک و نیم برابر نسبت به افراد غیر سیگاری افزایش می دهد. هرچه بیشتر سیگار بکشید، خطر بالاتر است. به هر حال، اگر ام- اس داشته باشید، دلیل بیشتری برای ترک آن وجود دارد. تعدادی از مطالعات نشان می دهد سیگار کشیدن می تواند باعث پیشرفت بیماری شود. سیگار کشیدن با خطر بیشتری برای تبدیل ام - اس از نوع عود-بهبود به نوع پیشرونده ثانویه است.

روی مقیاس وزنی متعادل بمانید

داشتن اضافه وزن (BMI) بیش از ۲۵ باعث افزایش شانس ایجاد ام - اس می شود. حفظ یک شاخص توده بدنی سالم (BMI)یکی دیگر از راه‌های کاهش خطر ابتلا به ام اس است. یک مطالعه نشان داد افرادی که در سن ۲۰ سالگی چاق هستند دو برابر بیشتر احتمال ابتلا به ام - اس نسبت به افرادی که چاق نیستند دارند.